Ebu Nuvasi

Ebu Nuvasi
Ebu Nuvas u nxor nga Halil Gibran në vitin 1916.

Abū Nuwās al-Ḥasan ibn Hānī al-Ḥakamī (756–814), i njohur si Ebu Nuvas (arabisht: أبو نواس; Persisht: ابو نواس Abu Novās), ishte një poet klasik arab. I lindur në qytetin e Ahvazit në Iranin e sotëm, një babai arab dhe një nëne persiane, ai u bë mjeshtër i të gjitha zhanreve bashkëkohore të poezisë arabe. Ebu Nuvas ka hyrë edhe në traditën folklorike, dhe ai shfaqet disa herë në librin Një mijë e një netë.

Jeta e hershme; puna e tij

Babai i Ebu Nuvas, Hani, të cilin poeti kurrë nuk e njohu, ishte një arab, pasardhës i fisit Jizani Benu Hakam dhe një ushtar në ushtrinë e Marvan II. Nëna e tij persiane, e quajtur Golban, ka punuar si një endëse robash. Biografitë ndryshojnë në datën e lindjes së Ebu Nuvasit, duke filluar nga 747 në 762. Disa thonë se ai ka lindur në Basra të tjerë në Damask, Bosra, ose në Ahvaz. Emri i tij i dhënë ishte el-Hasan ibn Hani el-Hakami, 'Abu Nuwas' duke qenë një pseudonim: 'Ati i bllokimit të flokëve' i referohej dy anëve të gjata që vareshin poshtë shpatullave të tij.

Ismail bin Nubaht ka thënë për Ebu Nuvasin: "Unë kurrë nuk pashë një njeri me mësim më të gjerë se Ebu Nuvasi, as ai që, me një memorie kaq të mobiluar, zotëronte kaq pak libra. një mbulesë librash që përmbante një letër, në të cilën ishte një koleksion i shprehjeve të rralla dhe vëzhgimeve gramatikore."

Migrimi dhe burgimi

Ebu Nuvas u detyrua të largohej në Egjipt për njëfarë kohe, pasi shkroi një poezi elegiaciste që lavdëroi familjen politike elitare të Barmakis, familjes së fuqishme që ishte rrëzuar dhe masakruar nga halifi Harun el-Rashid. Ai u kthye në Bagdad në vitin 809 pas vdekjes së Harun el-Rashid. Ngjitja e mëvonshme e Muhammed el-Amin, biri i Libertinë njëzet e dy vjeçar Harun el-Rashid (dhe ish-nxënës i Ebu Nuvas) ishte një goditje e madhe e fatit për Ebu Nuvasin. Në fakt, shumica e dijetarëve besojnë se Abu Nuwas shkroi shumicën e poezive të tij gjatë sundimit të el-Amin (809-813). Komisioni i tij më i famshëm mbretëror ishte një poemë (një 'qasida'), të cilën ai e kompozoi në lavdërimin e el-Aminit.

"Sipas kritikëve të kohës së tij, ai ishte poeti më i madh në Islam." shkroi F.F. Arbuthnot në arabisht Autorët. Ebu Hatim el-Mekki, bashkëkohësi i tij shpesh tha se kuptimet më të thella të mendimeve ishin fshehur nëntokë derisa Abu Nuwas i nxori jashtë.

Megjithatë, Ebu Nuvas burgos kur ishte i dehur dhe të tilla veprime testuan edhe durimin e el-Amin. Amin më në fund u rrëzua nga vëllai i tij puritan, el-Ma'mun, i cili nuk pati tolerancë për Ebu Nuvasin.

Disa tregime të mëvonshme pohojnë se frika nga burgu bëri që Ebu Nuvas të pendohej për mënyrat e tij të vjetra dhe të bëhej thellësisht fetare, ndërsa të tjerë besonin se poezitë e tij të mëvonshme, të shkruara thjesht, ishin të shkruara me shpresën për të fituar faljen e kalifit. Thuhet se sekretari i el-Ma'mun Zonbor mashtroi Ebu Nuvasin për të shkruar një satirë kundër Aliut, Kalifit të katërt dhe dhëndrit të Profetit Muhamet, ndërsa Ebu Nuvas ishte i dehur. Zonbor pastaj lexoi me vëmendje poemën me zë të lartë në publik, dhe siguroi burgimin e vazhdueshëm të Ebu Nuvas. Në varësi të biografisë që konsultohej, Ebu Nuvas ose vdiq në burg ose u helmua nga Ismail bin Abu Sehl ose të dy.

Trashegimia

Ebu Nuvas konsiderohet si një nga të mëdhenjtë e letërsisë klasike arabe. Ai ndikoi shumë shkrimtarë të mëvonshëm, për të përmendur vetëm Omer Hajam, dhe Hafez - të dy poetët persianë. Një karikaturë hedoniste e Ebu Nuvas shfaqet në disa nga tregimet Mijë e Një Nata. Ndër poemat e tij më të njohura janë ata që përqeshin nostalgjinë e "Arabisë së Vjetër" për jetën e beduinëve dhe me entuziazëm e lavdërojnë jetën e përditshme në Bagdad si një kontrast të gjallë. Ai është një nga njerëzit e ndryshëm që merren me shpikjen e formës letrare të mu'ammā (fjalë për fjalë 'i verbuar' ose 'errësirë'), një enigmë e zgjidhur 'duke kombinuar letrat përbërëse të fjalës ose emrit që mund të gjenden'; ai ishte sigurisht një eksponent i madh i formës.

Liria e shprehjes së tij, veçanërisht në çështjet e ndaluara nga normat islame, vazhdon të nxisë animusin e censorëve. Ndërsa veprat e tij ishin lirisht në qarkullim deri në vitet e hershme të shekullit të njëzetë, në vitin 1932 u shfaq në Kajro edicioni i parë i censuruar i veprave të tij. Në janar 2001, Ministria Egjiptiane e Kulturës urdhëroi djegien e rreth 6,000 kopjeve të librave të poezisë homoerotike nga Abu Nuwas. Çdo përmendje e pederasty ishte lënë jashtë hyrjes së tij në Enciklopedinë Saudite Global Arabic.

Në vitin 1976, një krater në planetin Mercury u emërua në nder të Ebu Nuvasit.

Një Abu Nuwas, i trilluar, është protagonist i romaneve Ati i Locks (Dedalus Books, 2009) dhe Mirror i Khalifah's (2012) nga Andrew Killeen, në të cilin ai është përshkruar si një spiun që punon për Ja'far al-Barmaki.

Bagdad

El-Hatib el-Bagdadi, autori i Historisë së Bagdadit, shkruante se Ebu Nuvas ishte varrosur në varrezat e Shunizit në Bagdad.

Qyteti ka disa vende të emëruara për poetin. Rruga Abu Nuwās shkon përgjatë bregut lindor të Tigrit (lum) që dikur ishte shfaqja e qytetit. Parku Abu Nuwas ndodhet gjithashtu atje në një shtrirje prej 2.5 kilometrash midis Ura Jumhouriya dhe një park që shtrihet në lumin Karada afër Urës së 14 Korrikut.

Kultura Suahili

Në kulturën Suahili të Afrikës Lindore emri "Abu Nuvas" është mjaft popullor si Abunuvasi. Këtu është e lidhur me një numër tregimesh të cilat përndryshe shkojnë me emra si Nasreddin, Guha ose "Mullah" në folktale dhe literaturë të shoqërive islame. Në tregimet Abunuwasi truket tronditëse, burra të pasur dhe hakmerret për njerëzit e varfër.

Artisti i Tanzanisë Godfrey Mwampembwa (Gado) krijoi një libër komik suahili të quajtur Abunuwasi, i cili ka përshtatje të tre tregimeve të Abunuwasit. Libri është botuar nga Sasa Sema Publications në vitin 1996.

Botimet dhe përkthimet

• Dīwān Abū Nu’ās, khamriyyāt Abū Nu’ās, ed. by ‘Alī Najīb ‘Aṭwi (Beirut 1986)
• O Tribe That Loves Boys. Hakim Bey (Entimos Press / Abu Nuwas Society, 1993). With a scholarly biographical essay on Abu Nuwas, largely taken from Ewald Wagner's biographical entry in The Encyclopedia of Islam.
• Carousing with Gazelles, Homoerotic Songs of Old Baghdad. Seventeen poems by Abu Nuwas translated by Jaafar Abu Tarab. (iUniverse, Inc., 2005).
• Jim Colville. Poems of Wine and Revelry: The Khamriyyat of Abu Nuwas. (Kegan Paul, 2005).
• The Khamriyyāt of Abū Nuwās: Medieval Bacchic Poetry, trans. by Fuad Matthew Caswell (Kibworth Beauchamp: Matador, 2015). Trans. from ‘Aṭwi 1986.

Leximi më tej

• Kennedy, Philip F. (1997). Kënga e verës në poezinë klasike arabe: Abu Nuwas dhe tradita letrare.Shtypi i Hapur i Universitetit.. ISBN 0-19-826392-9.
• Kennedy, Philip F. (2005). Abu Nuwas: A Genius of Poetry. OneWorld Press.ISBN 1-85168-360-7.
• Lacy, Norris J. (1989). "Kujdesi dhe ushqimi i Gazelles – Mesjetare arabe dhe hebraike poezi dashuri "Në Moshe Lazar Poetika e Dashurisë në Mesjetë. George Mason University Press. pp. 95–118. ISBN 0-913969-25-7.
• Frye, Richard Nelson.Epoka e Artë e Persisë. faqe 123.ISBN 0-06-492288-X.
• Esat Ayyıldız. "Ebû Nuvâs’ın Şarap (Hamriyyât) Şiirleri". Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18 / 18 (2020): 147-173.

Shënime

• Straley, Dona S. (2004). Shoqëruesi i studimeve universitare për shkrimtarët arabë dhe faqet e tyre të internetit. Bibliotekat Pafund. faqe 30. ISBN 1-59158-118-4.