Ambicia
Ambicia është një tipar karakteri që përshkruan njerëzit që janë të shtyrë të përmirësojnë pozicionin e tyre ose të kenë sukses në qëllime të larta.
Është kategorizuar edhe si virtyt edhe si ves.
Përdorimi i fjalës "ambicioz" në Julius Caesar (1599) të William Shakespeare, për shembull, tregon përdorimin e saj për të përshkruar dikë që është i pamëshirshëm në kërkimin e pozitave të pushtetit dhe ndikimit:
Bruti fisnik
Ju tha se Cezari ishte ambicioz:
Nëse do të ishte kështu, ishte një faj i rëndë.[1]
Sot, megjithatë, dikush mund të përshkruhet si "ambicioz" që ka aspirata më dashamirëse: dikush që ka qëllime të larta, nxitje, iniciativë, këmbëngulje dhe ndjekje të përsosmërisë.
Aristoteli hasi të njëjtën paqartësi në greqisht, ku φιλότιμος (ambicia) dhe ἀφιλότιμος (mungesë ambicie) kishin secili konotacion pozitiv ose negativ në varësi të kontekstit. Ai nuk ishte në gjendje të zbulonte një term të mirë që përshkruante në mënyrë të qartë mesataren e artë të dëshirueshme për këtë tipar: "pasi nuk ka një term të njohur për respektimin e mesatares, ekstremet luftojnë, si të thuash, për atë që duket një vend bosh".[2]
Origjina dhe natyra
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ambicia është interpretuar si kulmi i vendosur i një vendimi të guximshëm personal, por edhe si një pranim pranues i një fati të madh[3] të siguruar nga jashtë. Ajo mund të karakterizohet si një shtysë ose një det që e bën personin me ambicie të mos ndihet rehat derisa të ketë realizuar qëllimet e tij.[4] Ky shqetësim mund të lindë pjesërisht nga fakti se qëllimet e jashtëzakonshme që karakterizojnë ambicien priren të dalin në sy të publikut.[5] David Hume e quajti atë "pasionet më të pashërueshme dhe të papërkulshme të njerëzve".[6]
Filozofja Agnes Callard vë në kontrast ambicien me aspiratën:[7] sipas saj, ambicia ka të bëjë me qëllime me vlerë tashmë të konstatuar: para, pushtet, famë dhe të ngjashme. Aspirata ka të bëjë me qëllimet që njeriu ende nuk e kupton plotësisht vlerën e tyre, por që shpreson t'i kuptojë në procesin e arritjes së tyre.
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Shakespeare, William (1599). Julius Caesar.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) (spoken by Mark Antony) - ^ Aristotle. Nicomachean Ethics. IV.4.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Marden, Orison Swett (1919). Ambition and Success.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Addison, Joseph (10 nëntor 1711). "Ambition: Its Use and Abuse". Spectator.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ de Montaigne, Michel (1580). "Of Three Commerces". Essays.
Ambition sufficiently plagues her proselytes by keeping them always in show, like the statue of a public place.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hume, David (1754–1761). The History of England.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Callard, Agnes (2018). Aspiration: The Agency of Becoming.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)