Ardian Vehbiu

Ardian Vehbiu
Ardian Vehbiu
Occupation	Shkrimtar, përkthyes

Ardian Vehbiu (Tiranë, 22 gusht 1959) është një autor dhe publicist shqiptar. Ka mbaruar studimet e larta në degën Gjuhë-Letërsi Shqipe të fakultetit Histori-Filologji të Universitetit të Tiranës. Gjatë viteve 1983–1990 ka punuar në Institutin e Gjuhësisë dhe të Letërsisë të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Pas rënies së komunizmit, për një periudhë qe pedagog i shqipes në Institutin Universitar Oriental të Napolit. Që prej vitit 1996 jeton në New York.^[1] Ardian Vehbiu prej vitit 2007 boton revistën online Peizazhe të Fjalës.^[2]

Që prej qershorit 2020, është anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.

Arsimimi

Pas diplomimit nga shkolla e mesme e përgjithshme "Sami Frashëri" në Tiranë më 1977, ai filloi studimet një vit më pas në Fakultetin Histori-Filologji të Universitetit të Tiranës duke i përfunduar studimet me sukses në vitin 1983, duke e mbrojtur diplomën me një temë nga fusha e leksikologjisë.

Gjatë vitit shkollor 1987-88 kreu një specializim njëvjeçar në fushën e gjuhësisë historike dhe teorike, në Universitetin e Romës "La Sapienza" në Itali.

Jeta profesionale

Pasi përfundoi studimet e larta, në vitin 1983 filloi punën si bashkëpuntor tekniko-shkencor, në Institutin e Historisë dhe të Gjuhësisë të Akademisë së Shkencave të Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë.

Teksa punonte në sektorin e leksikologjisë dhe të leksikografisë, Vehbiu u inkuadrua në fazën e fundit të botimit të Fjalorit të Shqipes së Sotme (1984) dhe më pas në aksionin nacional për mbledhjen e fjalëve dhe të shprehjeve popullore.

Gjatë viteve shkollore 1986-87 dhe 1988-90, ai ka dhënë leksione në lëndët e Leksikologjisë dhe të Historisë së gjuhësisë së përgjithshme me studentët e degës së gjuhës italiane, në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja të Universitetit të Tiranës.

Në vitin 1990 filloi të punonte si lektor i gjuhës shqipe në katedrën e Gjuhës dhe të letërsisë shqipe, pranë Istituto Universitario Orientale në Napoli, Itali, një punë që e vazhdoi pa ndërprerë deri në fund të vitit 1995.

Si punonjës i kësaj katedre të rëndësishme dhe prestigjioze në Itali, Vehbiu jo vetëm që drejtoi seminare të gjuhës shqipe me studentë dhe pasuniversitarë të kësaj lënde, por edhe u përfshi në veprimtari të ndryshme me natyrë kërkimore-shkencore, duke përfshirë një numër të konsiderueshëm konferencash akademike në Napoli, Romë, Unical (Kozencë) dhe Salerno dhe në përgatitjen për shtyp të botimeve të katedrës, mes të cilave edhe Atlasi Dialektologjik i Gjuhës Shqipe.^{[nevojitet citimi]}

Në shkurt të vitit 1996, ai u shpërngul në Shtetet e Bashkuara të Amerikës në kuadër të ribashkimit familjar, për t'u vendosur në Nju Jork. Midis viteve 1996-2005 punoi në fillim si korrektor përkthimi dhe menaxher i përkthimeve në disa kompani përkthimesh në Nju Jork. Prej vitit 2005 dhe në vazhdim ka qenë në profesion të lirë, si përkthyes, publicist dhe shkrimtar.^{[nevojitet citimi]}

Vepra

Botime

La scoperta dell'Albania: Gli albanesi secondo i mass media. Milano, Edizioni Paoline, 1996 (me bashkautor Rando Devole)
Kulla e sahatit (ese), Tiranë, K&B, 2003, ribotuar e ripunuar dhe e zgjeruar nga Botime Çabej, 2018.
Zhargonet e kombit: ese kritike I. Elbasan, Sejko (2004)
Kuzhinat e kujtesës: ese kritike II. Elbasan, Sejko (2006)
Fraktalet e shqipes: rrëgjimi i gjeometrive të standardit, (përmbledhje esesh) Tiranë, Çabej, 2007.
Midis zhgënjimit dhe mitit: realitete amerikane (ese), Tiranë, Botimet “Max” 2007.
Shqipja totalitare: tipare të ligjërimit publik në Shqipërinë e viteve 1945–1990 (ese) Tiranë, Çabej, 2008.
Folklori i elitave (ese) Tiranë, Morava 2009.
Gjashtëdhjetë e gjashtë rrëfimet e Maks Gjerazit (tregime), Tiranë, K&B, 2010; ribotuar nga Botimet Dudaj, 2012.
Kundër purizmit (ese), Tiranë, Botimet Dudaj, 2012.
Sende që nxirrte deti (ese), Tiranë, Botimet Dudaj, 2013.
Bolero (roman), Tiranë, Botimet Dudaj (2015).
Ndërhyrjet e zotit Shyti (roman), Tiranë, Botimet Dudaj, 2016
Kusuret e zotit Shyti (roman), Tiranë, Botimet Dudaj, 2017
Fjalë për fjalë (ese), Botime Çabej, Tiranë 2017
Gjuha e thyer, gjuha që thyen (ese), Botime Çabej, Tiranë 2018
Përrallëtarët e gjuhës shqipe, Botime Naimi, 2024

Çmime letrare

Çmimi "Gjergj Fishta" për Shqipja Totalitare (2009)
Çmimi "Ardian Klosi" për Sendet që nxirrte deti (2014)

Libra të përkthyer në gjuhë të tjera

Ndërhyrjet e zotit Shyti, Plethora Editions, Athinë 2018.
Cose portate dal mare, Besa Muci, 2020.

Referime

^ Ardian Vehbiu, intervistoi Elsa Demo (6 janar 2010). "Çfarë ndodhi me shqipen gjatë komunizmit: Si u krijua shqipja totalitare?". peizazhe.com.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
^ Gjatolli, Erion (17 korrik 2017). "Albania, paesaggi di parole: un'intervista ad Ardian Vehbiu". balcanicaucaso.org (në italisht).{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)

[1] Ardian Vehbiu, intervistoi Elsa Demo (6 janar 2010). "Çfarë ndodhi me shqipen gjatë komunizmit: Si u krijua shqipja totalitare?". peizazhe.com.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)

[2] Gjatolli, Erion (17 korrik 2017). "Albania, paesaggi di parole: un'intervista ad Ardian Vehbiu". balcanicaucaso.org (në italisht).{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)

[1]

[2]