Banka Osmane

Banka Osmane (turqisht: Osmanlı Bankası), më parë Banka Perandorake Osmane (turqishtja osmane: Bank-ı Osmanî-i Şahane; frëngjisht: Banque Impériale Ottomane), ishte një bankë e themeluar në vitin 1856 në Bankalar Caddesi (Rruga e Bankave) në lagjen e biznesit Galata të Kostandinopojës (tani Stambolli), kryeqyteti i Perandorisë Osmane, si një sipërmarrje e përbashkët midis interesave britanike, Banque de Paris et des Pays-Bas të Francës dhe qeverisë osmane.

Ajo funksionoi si Banka Perandorake Osmane nga viti 1863 deri në 1924. E privilegjuar si bankë shtetërore, ajo kryente funksionet e një bankë qendrore. Kapitali hapës i Bankës përbëhej nga 135,000 aksione, 80,000 prej të cilave u blenë nga grupi anglez dhe 50,000 nga grupi francez i drejtuar nga Baron Jean–Henri Hottinguer, ndërsa 5,000 aksione iu ndanë osmanëve.

Në qershor 1996, Banka Osmane iu shit Grupit Doğuş, nga e cila pikë aktivitetet e saj bankare ishin të përqendruara kryesisht në Turqi.

Në vitin 2001, Banka Osmane u bë pjesë e Bankës Garanti, e cila çoi në zhdukjen e emrit Banka Osmane nga të gjitha degët e mbetura.

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Më 4 shkurt 1863, shtatë vjet pas themelimit të saj, aksionerët e Bankës Otomane nënshkruan një kontratë për të formuar Bankën Perandorake Osmane. Sulltan Abdülâziz, i cili priste të përmirësonte ekonominë e vendit të tij, i cili ishte në një gjendje krize financiare pas Luftës së Krimesë, ratifikoi menjëherë kontratën.

Rinovimet kryesore të epokës së Tanzimatit në fushën financiare ishin rivendosja e monedhës dhe themelimi i Bankës Osmane. Banka Osmane i dha Thesarit paradhëniet e nevojshme, luajti një rol ndërmjetësues gjatë borxhit publik osman dhe vepronte si bankë emetuese, funksioni kryesor i bankave shtetërore.

Më 18 shkurt 1875, banka u autorizua të kontrollonte buxhetin, shpenzimet dhe të ardhurat e shtetit, të siguronte reforma dhe të kontrollonte situatën e pasigurt financiare osmane. Karakteri i Bankës Osmane si bankë shtetërore u riafirmua plotësisht duke zgjatur të drejtën e saj të emetimit për 20 vjet dhe duke i dhënë asaj rolin e Arkëtarit të Perandorisë.

Pas formimit të Administratës të Borxhit Publik Osman më 1881, ajo fitoi një monopol mbi duhanin, duke ndihmuar në rivendosjen e kredisë dhe ekonomisë turke në vitet pasuese. Mbështetja financiare e Bankës vazhdoi për disa projekte të tjera hekurudhore, duke përfshirë linjën Kostandinopojë-Selanik, Smyrna-Kasaba (1892) dhe hekurudhën e Bagdadit (1903).

Më 26 gusht 1896, selia e saj në Kostandinopojë u mor nga nacionalistët armenë për të protestuar dhe për të rritur ndërgjegjësimin e opinionit publik ndërkombëtar kundër situatës së diskriminimit dhe persekutimit të armenëve në Perandorinë Osmane. Megjithëse ia arritën qëllimit, duke tërhequr vëmendjen e fuqive të mëdha, rrëmbimi shkaktoi një goditje të ashpër nga qeveria osmane.

Me shpërthimin e Luftës së Parë Botërore ai humbi besimin e qeverisë perandorake, pasi aksionarët e tij kryesorë, britanikë dhe francezë, ishin tashmë armiq të tij, ndërsa qeveria franceze dhe britanike i konsideronin armiq gjithashtu.

Pas Luftës së Pavarësisë dhe shpalljes së Republikës së Turqisë, rregullimi i marrëdhënieve me shtetin e ri u vendos më 10 mars 1924. Emri i Bankës u ndryshua nga Banka Perandorake Osmane në Bankën Osmane. Roli i Bankës si bankë shtetërore mbeti, megjithatë ai u zgjerua në mënyrë të përkohshme për shkak të synimit të qeverisë turke për të krijuar bankën e saj qendrore, e cila u realizua në vitin 1931.

Në vitin 1933 u bë bankë tregtare, kurse në vitin 1952 u shndërrua në institucion privat.

Bibliografía[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

AUTHEMAN, A. (2002): The Imperial Ottoman Bank. Estambul: Ottoman Bank Archives and Research Centre.

Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Historia del Banco Otomano en el Ottoman Bank Archives and Research Centre (anglisht).
Museo del Banco Otomano (anglisht).