Burime parësore

Burime parësore të njohura edhe si burime primare ose burime origjinal në studimin e shkencave historike si dhe në disa shkenca dhe disiplina tjera akademike, është një artefakt, dokument, ditar, dorëshkrim, autobiografi, regjistrim ose çdo burim tjetër informacioni që është krijuar në kohën e studimit. Ai shërben si një burim origjinal informacioni rreth temës. Përkufizime të ngjashme mund të përdoren në shkencën e bibliotekës dhe fusha të tjera të studimit, megjithëse fusha të ndryshme kanë përkufizime disi të ndryshme. Në gazetari, një burim parësor mund të jetë një person me njohuri të drejtpërdrejtë të një situate, ose një dokument i shkruar nga një person i tillë. ^[1]

Përmbledhje

Burimet parësore dallohen nga burimet dytësore, të cilat citojnë, komentojnë ose bazohen mbi burimet parësore. Përgjithësisht, llogaritë e shkruara pas faktit me përfitimin (dhe shtrembërimet e mundshme) të pasqyrës së pasme janë dytësore. ^[2] Një burim dytësor mund të jetë gjithashtu një burim parësor në varësi të mënyrës se si përdoret. Për shembull, një kujtim do të konsiderohej një burim parësor në kërkimet në lidhje me autorin e tij ose për miqtë e tyre të karakterizuar brenda tij, por i njëjti kujtim do të ishte një burim dytësor nëse do të përdorej për të shqyrtuar kulturën në të cilën autori i tij ka jetuar. "Primar" dhe "sekondar" duhet të kuptohen si terma relativë, me burime të kategorizuara sipas konteksteve specifike historike dhe asaj që studiohet. ^[3] ^:118–246^[4]

Në shkrimet shkencore, një objektiv i rëndësishëm i klasifikimit të burimeve është përcaktimi i pavarësisë dhe besueshmërisë së tyre. ^[4] Në kontekste të tilla si shkrimi historik, është pothuajse gjithmonë e këshillueshme që të përdoren burime parësore dhe se "nëse asnjë nuk është e disponueshme, është vetëm me shumë kujdes që [autori] mund të vazhdojë të përdorë burime dytësore". ^[5] Sreedharan beson se burimet parësore kanë lidhjen më të drejtpërdrejtë me të kaluarën dhe se ato "flasin vetë" në mënyra që nuk mund të kapen përmes filtrit të burimeve dytësore. ^[6]

Në literaturën shkencore, një burim parësor është botimi origjinal i të dhënave, rezultateve dhe teorive të reja të një shkencëtari. Në historinë politike, burimet kryesore janë dokumente të tilla si raportet zyrtare, fjalimet, broshurat, posterat ose letrat e pjesëmarrësve, deklaratat zyrtare të zgjedhjeve dhe rrëfimet e dëshmitarëve okularë. Në historinë e ideve ose të historisë intelektuale, burimet kryesore kryesore janë librat, esetë dhe letrat e shkruara nga intelektualët; këta intelektualë mund të përfshijnë historianë, librat dhe esetë e të cilëve konsiderohen si burim parësor për historianin intelektual, megjithëse janë burime dytësore në fushat e tyre aktuale. Në historinë fetare, burimet kryesore janë tekstet fetare dhe përshkrimet e ceremonive dhe ritualeve fetare . ^[7]

Një studim i historisë kulturore mund të përfshijë burime fiktive si romane ose drama. Në një kuptim më të gjerë, burimet parësore përfshijnë gjithashtu objekte si fotografi, filma lajmesh, monedha, piktura ose ndërtesa të krijuara në atë kohë. Historianët gjithashtu mund të marrin në konsideratë objekte arkeologjike dhe raporte gojore dhe intervista. Burimet e shkruara mund të ndahen në tre lloje. ^[8]

Shih edhe

Literatura

Benjamin, Jules R (2004). A Student's Guide to History (në anglisht). Boston: Bedford/St. Martin's. ISBN 0-312-40356-9.
Craver, Kathleen W (1999). Using Internet Primary Sources to Teach Critical Thinking Skills in History (në anglisht). Westwood, CT: Greenwood Press. ISBN 0-313-30749-0.
Wood Gray (1991) [1964]. Historian's Handbook: A Key to the Study and Writing of History. 2nd ed. Waveland Press; 1991. ISBN 978-0-88133-626-9.
Marius, Richard; Page, Melvin Eugene (2005). A short guide to writing about history (në anglisht). New York: Pearson Longman. ISBN 978-0-321-22716-4.
Sebastian Olden-Jørgensen (2005). Til kilderne!: introduktion til historisk kildekritik (in Danish). [To the sources: Introduction to historical source criticism]. København: Gads Forlag. ISBN 978-87-12-03778-1.

Referime

^ "Journalism: Primary Sources" (në anglisht). Pepperdine University. Marrë më 17 janar 2018.
^ "Primary, secondary and tertiary sources". University Libraries, University of Maryland.
^ Oscar Handlin and Arthur Meier Schlesinger, Harvard Guide to American History (1954)
^ ^a ^b Kragh, Helge (1989). An Introduction to the Historiography of Science. Cambridge University Press. fq. 121. ISBN 0-521-38921-6. [T]he distinction is not a sharp one. Since a source is only a source in a specific historical context, the same source object can be both a primary or secondary source according to what it is used for. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Cipolla, Carlo M. (1992). Between Two Cultures:An Introduction to Economic History. W. W. Norton & Co. fq. 27. ISBN 978-0-393-30816-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Sreedharan, E. (2004). A Textbook of Historiography, 500 B.C. to A.D. 2000. Orient Longman. fq. 302. ISBN 81-250-2657-6. [I]t is through the primary sources that the past indisputably imposes its reality on the historian. That this imposition is basic in any understanding of the past is clear from the rules that documents should not be altered, or that any material damaging to a historian's argument or purpose should not be left out or suppressed. These rules mean that the sources or texts of the past have integrity and that they do indeed 'speak for themselves', and that they are necessary constraints through which past reality imposes itself on the historian. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Primary Sources – Religion". Research Guides at Tufts University. 26 gusht 2014. Marrë më 15 janar 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Howell, Martha C.; Prevenier, Walter. (2001). From reliable sources: an introduction to historical method. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press. fq. 20–22. ISBN 0-8014-8560-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] "Journalism: Primary Sources" (në anglisht). Pepperdine University. Marrë më 17 janar 2018.

[2] "Primary, secondary and tertiary sources". University Libraries, University of Maryland.

[Handlin-3] Oscar Handlin and Arthur Meier Schlesinger, Harvard Guide to American History (1954)

[Kragh-4] Kragh, Helge (1989). An Introduction to the Historiography of Science. Cambridge University Press. fq. 121. ISBN 0-521-38921-6. [T]he distinction is not a sharp one. Since a source is only a source in a specific historical context, the same source object can be both a primary or secondary source according to what it is used for. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Cipolla-5] Cipolla, Carlo M. (1992). Between Two Cultures:An Introduction to Economic History. W. W. Norton & Co. fq. 27. ISBN 978-0-393-30816-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[6] Sreedharan, E. (2004). A Textbook of Historiography, 500 B.C. to A.D. 2000. Orient Longman. fq. 302. ISBN 81-250-2657-6. [I]t is through the primary sources that the past indisputably imposes its reality on the historian. That this imposition is basic in any understanding of the past is clear from the rules that documents should not be altered, or that any material damaging to a historian's argument or purpose should not be left out or suppressed. These rules mean that the sources or texts of the past have integrity and that they do indeed 'speak for themselves', and that they are necessary constraints through which past reality imposes itself on the historian. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[7] "Primary Sources – Religion". Research Guides at Tufts University. 26 gusht 2014. Marrë më 15 janar 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[8] Howell, Martha C.; Prevenier, Walter. (2001). From reliable sources: an introduction to historical method. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press. fq. 20–22. ISBN 0-8014-8560-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]