Emina Ilhami
Emina Ilhamy (24 maj 1858 – 19 qershor 1931)[1] gjithashtu Amina Ilhami, ishte një princeshë egjiptiane dhe anëtare e dinastisë Muhamed Ali. Ajo ishte Khediveja e parë e Egjiptit nga viti 1879 deri në 1892, si gruaja e Khedive Tefik Pashës. Pas vdekjes së Khedive Teufikut, ajo ishte Walida Pasha e djalit të tyre Khedive Abbas Hilmi II nga 1892 deri në 1914.[2]
Biografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Fëmijëria[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Princesha Emina Ilhamy lindi më 24 maj 1858 në Kostandinopojë (tani Stamboll).[3] Ajo ishte vajza e madhe e gjeneral-lejtnant Princi Ibrahim Ilhami Pasha[4] dhe bashkëshortja e tij Nasrin Qadin (vdiq më 1871).[5] Ajo kishte dy motra,[6] Princeshën Zeynab Ilhamy dhe Princeshën Tevhide Ilhamy.[7] Princesha Zejneb u martua me Mahmud Hamdi Pashën, djalin e pestë të Isma'il Pashës [8] dhe Xhihan Shah Kadinit.[9] Ajo ishte mbesa e Abbas I dhe Mahivech Hanim.[9]
Martesa[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Princesha Emina u martua me kushëririn e babait të saj, Tewfik Pasha, djalin e Khedive të Egjiptit, Ismailin e Madhërishëm, të enjten më 16 janar 1873. Në kremtimin e ngjarjes, Kedive Ismaili mbajti një pritje në Pallatin el-Hilmija ku morën pjesë Tefik, disa ministra të shtetit dhe personalitete kryesore fetare. Poezia u kompozua dhe u recitua për këtë rast nga el-Sejid Ali Ebu al-Nasr dhe Muhamed Kadri Beu. [8]
Emina dhe Tewfik kishin pesë fëmijë së bashku; Princi Abas Hilmi Pasha, i lindur më 1874; Princi Mohammed Ali Tewfik Pasha, i lindur më 1875; Princesha Nazli Hanim, e lindur më 1877; Princesha Fakhr un-nisa Hatixhe Hanim, e lindur më 1880; dhe Princesha Nimatullah Hanim, e lindur më 1882. [8] [3]
Pas ngjitjes së Tewfikut në fronin egjiptian në 1879, Emina mori një rol më të spikatur publik sesa gratë e mëparshme në familjen khedival. Tewfiku braktisi traditën sunduese të konkubinatit dhe poligjinisë së skllevërve duke marrë Eminën si bashkëshorten e tij të vetme. Ai u bë sundimtari i parë monogam i Egjiptit. Emina përmendej në shtypin arab si "Gruaja e Khedive" (Haram al-Khidiwi), dhe në frëngjisht dhe anglisht si zëvendës-reine, khédiveh ose "khediva". [8] [9] Me vdekjen e nënës së Tewfikut dhe gjyshes nga babai në 1884 dhe 1886, ajo u bë gruaja më e vjetër në familjen khedival.[9]
Si Khediva, ajo priste rregullisht gratë dhe vajzat e diplomatëve dhe vizitorëve evropianë. Prezenca e saj në ngjarjet zyrtare u përmend rregullisht. Kur ishte e pranishme në eventet shtetërore, Emina dhe shoqëruesit e saj uleshin pas një ekrani. Në ditët e festave ajo merrte personalisht përshëndetjet e të ftuarve femra, ndërsa ato të të ftuarve meshkuj i përcillte kryeeunuku i saj. Shtypi zakonisht shmangte në mënyrë diskrete përmendjen e emrit të saj. [9]
Valide[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Me vdekjen e burrit të saj, Khedive Tewfik, djali i saj, Abas Hilmi Pasha, arriti në fron më 7 janar 1892. Si rezultat, Emina mbajti një rol të spikatur si Valida Pasha, ose nëna e Khedive, megjithëse shkrimtarët anglezë shpesh përdornin termin francez khédiveh mére.[8] Ajo ruante vjetërsinë si Valida Pasha, të cilën e kishte kur Ishte Khediva, dhe vazhdonte të kishte një rol diplomatik.[9]
Në posedim të një pasurie të madhe personale, Emina dhuroi një pjesë të madhe të saj në donacione për institucione bamirësie dhe u mbiemërua "Umm al-Muhsinin" (Nëna e Bamirësisë). [10] Një shkollë vajzash që ajo themeloi, stoli kryesor i së cilës është një sabil i rëndë, i zbukuruar në stilin barok turk, qëndron afër xhamisë së Ibn Tulun. Tani njihet me emrin Umm Abbas, "Nëna e Abbasit". [11]
Emina dhe djali i saj mbajtën skllevër në shtëpitë e tyre deri në Luftën e Parë Botërore. Edhe pse i shoqi pretendonte se kundërshtonte skllavërinë, Emina kryesonte një harem me gra skllave, tre prej të cilave ia dha Abasit. Pavarësisht thyerjes me disa aspekte të kulturës tradicionale të haremit, si lejimi i botimit të portretit të saj të zbuluar në vitin 1923 dhe më vonë, ajo vazhdoi të sillej në përputhje me kulturën e skllavërisë së haremit për pjesën tjetër të jetës së saj.[9]
Ajo krijoi një fond të gjerë, i cili u përdor pjesërisht për të paguar pensionet për gjashtëdhjetë ish skllevër, duke përfshirë dhjetë eunukë. Shumica e pranuesve ishin gra, një shumicë e vogël e të cilave ishin të martuara ose të veja, gjë që tregon se ata kishin lënë shërbimin e Eminës në një datë më të hershme. Të tjerët, si kryeshërbëtorja e saj Lady Qamar, me sa duket mbetën në shërbim të saj deri në vdekjen e saj në 1931.[9]
Vdekja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Emina vdiq në mërgim në shtëpinë e saj në fshat më 19 qershor 1931 në Bebek, Bosfori, Stamboll,[4] dhe u varros në Mauzoleumin Khedive Tewfik, Kait Bey, Kajro.[10]
Familja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Së bashku me Tewfik ajo kishte pesë fëmijë:
- Abbas Hilmi II Pasha, Khedive i Egjiptit;
- Princi Mohammed Ali Tewfik (Pallati Kubba, Kajro, 9 nëntor 1875 - Lozanë, Zvicër, 18 mars 1955, dhe u varros në mauzoleumin Khedive Tawfik, Kait Bey, Kairo);
- Princesha Nazli Hanim (11 prill 1877 – Kajro, rr. 1879);
- Princesha Fakhr un-nisa Khadija Hanim (Kairo, 21 maj 1880 – Helwan, 22 shkurt 1951);
- Princesha Nimatullah Hanim (Kairo, 23 tetor 1882 - Nicë, Francë, rr. 1965, dhe u varros atje në cimetière de Caucade).
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Literatura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Cuno, Kenneth M. (1 prill 2015). Modernizing Marriage: Family, Ideology, and Law in Nineteenth- and Early Twentieth-Century Egypt (në anglisht). Syracuse University Press. ISBN 978-0-815-65316-5.
- Doumani, Beshara (2003). Family History in the Middle East: Household, Property, and Gender (në anglisht). SUNY Press. ISBN 978-0-791-48707-5.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "Ekrem Buğra Ekinci - İHTİŞAMIYLA İSTANBul'u IŞILDATAN BİR VÂLİDE PAŞA VARDI…" (në turqisht).
- ^ Aboelmagd, Amal (2021). "Amina Hanim Elhami (Valide Pasha) Palace at Istanbul City - Historical Architectural study". Journal of Association of Arab Universities for Tourism and Hospitality. 21 (5): 241–259 – nëpërmjet EKB.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b "His Highness Hidiv Mehmet Tevfik Paşa, Hidiv of Misir (Egypt), Sudan and Taşoz". Marrë më 23 maj 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Houtsma, Martijn Theodoor (1993). E. J. Brill's First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936. Brill Publishers. fq. 1118. ISBN 978-9-00-409796-4.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Catalogue of the Abbas Hilmi II Papers. Durham University Library. 2020. fq. 333.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Malortie, Karl Von (1882). Egypt: Native Rulers and Foreign Interference. W. Ridgway. fq. 300–301.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ İstanbul su külliyâtı: Vakıf su defterleri: Bogazici ve Taksim sulari 2 (1813-1928) (në turqisht). 1997. fq. 83. ISBN 978-9-758-21504-1.
- ^ a b c d e Cuno 2015.
- ^ a b c d e f g h Doumani 2003.
- ^ a b Williams, Caroline (2008). Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide. American University in Cairo Press. fq. 247. ISBN 978-9-77-416205-3.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hassan, Hassan (2000). In the House of Muhammad Ali: A Family Album, 1805–1952. American University in Cairo Press. fq. 101. ISBN 978-977-424-554-1. OCLC 45016821.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)