Jump to content

Fluoridimi i ujit

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Clear water pours from a spout into a drinking glass.
Fluoridimi nuk ndikon në pamjen, shijen ose aromën e ujit të pijshëm . [1]

Fluoridimi i ujit është përshtatja e përmbajtes së fluorit në një furnizues publik uji vetëm për të ngadalësuar prishjen e dhëmbëve . Uji i fluoriduar përmban fluor në një nivel që parandalon zgavrat. [2] Uji i fluoriduar vepron në sipërfaqet e dhëmbëve: në gojë, ai fut fluor në sasi të ulët tek pështyma, gjë që ul ritmin e çmineralizimit të smaltit të dhëmbëve dhe rrit ritmin me të cilën ai rimineralizohet në fazat e hershme të zgavrave. [3] Zakonisht, një përbërje e fluoriduar i shtohet ujit të pijshëm, një proces që në SHBA kushton mesatarisht rreth 1.17 dollarë për person në vit. [2] Shfluoridimi është i nevojshëm kur niveli i fluorit natyral tejkalon kufijtë e rekomanduar. [4] Në vitin 2011, Organizata Botërore e Shëndetësisë këshilloi një prani të fluorit nga 0.5 në 1.5 mg/L (miligram për litër), në varësi të klimës, mjedisit vendor dhe burimeve të tjera të fluorit. Uji në shishe zakonisht ka prani të panjohur fluori. [5]

Prishja e dhëmbëve mbetet një shqetësim kryesor i shëndetit publik në shumicën e vendeve të industrializuara, duke prekur 60-90% të nxënësve të shkollës dhe shumicën dërrmuese të të rriturve. [6] Fluoridimi i ujit redukton zgavrat tek fëmijët, ndërsa efikasshmëria tek të rriturit është më pak e qartë. [7] [8] Një përmbledhje e organizatës Cochrane vlerëson se një reduktim i zgavrave prej 35% në dhëmbët e fëmijërisë dhe 26% në dhëmbët e përhershëm kur fluoridimi i ujit përdorej nga fëmijët që nuk merrnin fluor nga burime të tjera. [7] Megjithatë, kjo u bazua në studime të vjetra të cilat nuk arritën të kontrollonin ndryshore të shumta, si rritja e konsumit të sheqerit si dhe strategji të tjera dentare. [7] Shumica e vendeve evropiane kanë dëshmuar rënie të konsiderueshme të prishjes së dhëmbëve, megjithëse fluoridimi i qumështit dhe kripës është i përhapur në vend të fluoridimit të ujit. [9] Studimet e fundit këshillojnë se fluoridimi i ujit, veçanërisht në vendet e industrializuara, mund të jetë i panevojshëm, sepse fluoridet aktuale (të tilla si në pastat e dhëmbëve ) përdoren gjerësisht dhe shkalla e kariesit është tashmë e ulët. [3]

Edhe pse fluoridimi mund të shkaktojë fluorozë dentare, e cila mund të ndryshojë pamjen e dhëmbëve në zhvillim ose fluorozën e smaltit, [3] ndryshimet janë të lehta dhe zakonisht nuk janë një shqetësim estetik ose i shëndetit publik. [10] Nuk ka dëshmi të qarta të efekteve anësore të tjera nga fluoridimi i ujit. [11] Efektet e fluorit varen nga sasia ditore e fluorit të marrë prej të gjitha burimeve. Pikëpamjet mbi metodën më efikase për parandalimin e prishjes së dhëmbëve në komunitet janë ndryshme. Qeveria australiane deklaron se fluoridimi i ujit është mënyra më efektive për të arritur ekspozimin ndaj fluorit. [10] OBSH raporton se fluoridimi i ujit, kur është i realizueshëm dhe i pranueshëm nga ana kulturore, ka përparësi thelbësore, veçanërisht për nëngrupet me rrezik të lartë, [6] ndërsa Komisioni Evropian nuk gjen asnjë përfitim nga fluoridimi i ujit në krahasim me përdorimin e tanishëm. [12]

Qëllimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Molar viewed from the top, with a cavity in the central pit, and a small amount of blood in nearby fissures.
Një zgavër fillon në smaltin e jashtëm të një dhëmbi dhe përhapet në dentinën dhe pulpën brenda.

Prishja e dhëmbëve ( kariesi i dhëmbëve ) është një nga sëmundjet kronike (të përherëshme)më të përhapura në mbarë botën. [13] Megjithëse rrallë është kërcënues për jetën, prishja e dhëmbëve mund të shkaktojë dhimbje dhe të dëmtojë të ngrënit, të folurit, fytyrën dhe jetën shoqërore, [14] si dhe ndikon shumë në cilësinë e jetës së fëmijëve, veçanërisht të atyre me status të ulët socio-ekonomik . [13] Në shumicën e vendeve të industrializuara, prishja e dhëmbëve prek 60-90% të nxënësve të shkollës dhe shumicën dërrmuese të të rriturve; megjithëse problemi është më pak i theksuar tek vendet në zhvillim të Afrikës, ai pritet të rritet për shkak të ndryshimit të dietës dhe ekspozimit të pamjaftueshëm të fluorit. [6] Pasi ndodh një zgavër, dhëmbi u nënshtrohet restaurimeve të përsëritura, me vlerësime për jetëgjatësinë mediane të mbushjes me amalgamë që variojnë nga 9 deri në 14 vjet. [15] Sëmundja orale është sëmundja e katërt më e shtrenjtë për t'u trajtuar. [16] Motivimi për fluorizimin e kripës ose ujit është i ngjashëm me atë të kripës së jodizuar për parandalimin e hipotiroidizmit kongjenital dhe strumës . [17]

Qëllimi i fluoridimit të ujit është të parandalojë një sëmundje kronike, barra e së cilës bie veçanërisht mbi fëmijët dhe të varfërit. [13] Një tjetër nga qëllimet ishte për të kapërcyer pabarazitë në shëndetin dentar dhe kujdesin dentar . [18] Ka anekdota, por jo prova shkencore që fluori lejon më shumë kohë për trajtimin dentar duke ngadalësuar përparimin e prishjes së dhëmbëve dhe se ai thjeshton trajtimin duke shkaktuar që shumica e kaviteteve të shfaqen në gropa dhe çarje të dhëmbëve . [19] Rishikime të tjera nuk kanë gjetur prova të mjaftueshme për të përcaktuar nëse fluoridimi i ujit redukton pabarazitë sociale të shëndetit oral. [7]

Organizatat shëndetësore dhe dentare në mbarë botën kanë miratuar sigurinë dhe efektivitetin e praktikës. [3] Përdorimi i saj filloi në vitin 1945, pas studimeve të fëmijëve në një rajon ku nivele më të larta të fluorit ndodhin natyrshëm në ujë. [20] Hulumtimet e mëtejshme treguan se fluoridimi i matur parandalon prishjen e dhëmbëve. [21]

  1. ^ Lamberg M, Hausen H, Vartiainen T (gusht 1997). "Symptoms experienced during periods of actual and supposed water fluoridation". Community Dentistry and Oral Epidemiology. 25 (4): 291–295. doi:10.1111/j.1600-0528.1997.tb00942.x. PMID 9332806. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b "Recommendations for using fluoride to prevent and control dental caries in the United States. Centers for Disease Control and Prevention". MMWR. Recommendations and Reports. 50 (RR-14): 1–42. gusht 2001. PMID 11521913. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) See also lay summary from CDC, 2007-08-09.
  3. ^ a b c d Pizzo G, Piscopo MR, Pizzo I, Giuliana G (shtator 2007). "Community water fluoridation and caries prevention: a critical review". Clinical Oral Investigations. 11 (3): 189–193. doi:10.1007/s00784-007-0111-6. PMID 17333303. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Taricska JR, Wang LK, Hung YT, Li KH (2006). "Fluoridation and defluoridation". përmbledhur nga Wang LK, Hung YT, Shammas NK (red.). Advanced Physicochemical Treatment Processes. Handbook of Environmental Engineering 4. Humana Press. fq. 293–315. doi:10.1007/978-1-59745-029-4_9. ISBN 978-1597450294. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Hobson WL, Knochel ML, Byington CL, Young PC, Hoff CJ, Buchi KF (maj 2007). "Bottled, filtered, and tap water use in Latino and non-Latino children". Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine. 161 (5): 457–461. doi:10.1001/archpedi.161.5.457. PMID 17485621. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ a b c Petersen PE, Lennon MA (tetor 2004). "Effective use of fluorides for the prevention of dental caries in the 21st century: the WHO approach" (PDF). Community Dentistry and Oral Epidemiology. 32 (5): 319–321. doi:10.1111/j.1600-0528.2004.00175.x. PMID 15341615. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ a b c d Iheozor-Ejiofor Z, Worthington HV, Walsh T, etj. (qershor 2015). "Water fluoridation for the prevention of dental caries". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 6 (6): CD010856. doi:10.1002/14651858.CD010856.pub2. PMC 6953324. PMID 26092033. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ "Introduction to the SCHER opinion on Fluoridation". European Commission Scientific Committee on Health and Environmental Risks (SCHER). 2011. Marrë më 18 prill 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ "Question: European countries have rejected fluoridation, so why should we fluoridate water?". www.wda.org. Wisconsin Dental Association. 8 mars 2013. Arkivuar nga origjinali më 1 gusht 2019. Marrë më 6 shkurt 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ a b National Health and Medical Research Council (Australia) (2007). A systematic review of the efficacy and safety of fluoridation (PDF). ISBN 978-1864964158. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 14 tetor 2009. Marrë më 13 tetor 2009. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Summary: Yeung CA (2008). "A systematic review of the efficacy and safety of fluoridation". Evidence-Based Dentistry. 9 (2): 39–43. doi:10.1038/sj.ebd.6400578. PMID 18584000. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) See also lay summary from NHMRC, 2007.
  11. ^ "A systematic review of public water fluoridation" (PDF). 2000. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Report website: "Fluoridation of drinking water: a systematic review of its efficacy and safety". NHS Centre for Reviews and Dissemination. 2000. Marrë më 26 maj 2009. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Authors' summary: McDonagh MS, Whiting PF, Wilson PM, etj. (tetor 2000). "Systematic review of water fluoridation". BMJ. 321 (7265): 855–859. doi:10.1136/bmj.321.7265.855. PMC 27492. PMID 11021861. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Authors' commentary: Treasure ET, Chestnutt IG, Whiting P, McDonagh M, Wilson P, Kleijnen J (maj 2002). "The York review – a systematic review of public water fluoridation: a commentary". British Dental Journal. 192 (9): 495–497. doi:10.1038/sj.bdj.4801410a. PMID 12047121. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ "What role does fluoride play in preventing tooth decay?". 2011. Marrë më 18 prill 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ a b c Selwitz RH, Ismail AI, Pitts NB (janar 2007). "Dental caries". Lancet. 369 (9555): 51–59. doi:10.1016/S0140-6736(07)60031-2. PMID 17208642. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Gibson-Moore H (2009). "Water fluoridation for some—should it be for all?". Nutr Bull. 34 (3): 291–295. doi:10.1111/j.1467-3010.2009.01762.x. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Griffin SO, Jones K, Tomar SL (2001). "An economic evaluation of community water fluoridation" (PDF). Journal of Public Health Dentistry. 61 (2): 78–86. doi:10.1111/j.1752-7325.2001.tb03370.x. PMID 11474918. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Petersen PE (qershor 2008). "World Health Organization global policy for improvement of oral health--World Health Assembly 2007". International Dental Journal. 58 (3): 115–121. doi:10.1111/j.1875-595x.2008.tb00185.x. PMID 18630105. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Horowitz HS (tetor 2000). "Decision-making for national programs of community fluoride use". Community Dentistry and Oral Epidemiology. 28 (5): 321–329. doi:10.1034/j.1600-0528.2000.028005321.x. PMID 11014508. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Burt BA, Tomar SL (2007). "Changing the face of America: water fluoridation and oral health". përmbledhur nga Ward JW, Warren C (red.). Silent Victories: The History and Practice of Public Health in Twentieth-century America. Oxford University Press. fq. 307–322. ISBN 978-0195150698. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Kumar JV (korrik 2008). "Is water fluoridation still necessary?". Advances in Dental Research. 20 (1): 8–12. doi:10.1177/154407370802000103. PMID 18694870. Arkivuar nga origjinali më 4 qershor 2009. Marrë më 10 dhjetor 2022. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ "The story of fluoridation". National Institute of Dental and Craniofacial Research. 20 dhjetor 2008. Marrë më 6 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ Ripa LW (1993). "A half-century of community water fluoridation in the United States: review and commentary" (PDF). Journal of Public Health Dentistry. 53 (1): 17–44. doi:10.1111/j.1752-7325.1993.tb02666.x. PMID 8474047. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 4 mars 2009. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Fluoridimi_i_ujit&oldid=2631746"