Gjuha ruse

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Gjuha Ruse)
Rusisht
RajoniRusia
Folës amtare
Gjuhë amëtare: 150 milionë,
Gjuhë dytësore: 260 milionë
Familje gjuhësore
Statusi zyrtar
Gjuhë zyrtare në
Bjellorusisë, Estonisë, Gjeorgjisë, Kazakistanit, Kirgizstanit, Moldavisë, OKB -së,Rusi-së, Ukrainës
Rregulluar ngaInstituti Rus i GjuhësAkademinë Ruse të Shkencave
Kodet gjuhësore
ISO 639-2rus
ISO 639-3

Gjuha ruse ose rusishtja, (русский язык, shqiptimi: ruskij jazëk) është gjuha më e përhapur gjeografikisht e Evroazisë, dhe më e folura nga gjuhët sllave.

Është gjuhë zyrtare në Rusi, Bjellorusi, Kazakistan dhe Kirgistan. Flitet gjithashtu edhe në Ukrainë, Letoni, Estoni dhe në një pjesë të madhe të republikave ish-sovjetike.

Rusishtja bën pjesë në familjen e gjuhëve indo-evropiane, dhe është një nga tre gjuhët sllavo lindore, sëbashku me bjellorusishten dhe gjuhën ukraine.

Dëshmitë e shkrimit të gjuhës ruse datojnë që nga shekulli i 10-të. Sot rusishtja përdoret gjerësisht edhe jashtë Rusisë. Mbi një e katërta e literaturës shkencore botërore botohet në rusisht.

Klasifikimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

I përket gjuhëve Sllave lindore dhe ndan shumë ngjashmeri me Bjellorusihten (ku gjuha ka status zyrtar) dhe Gjuhën ukraine. Në Bjellorusi dhe në Ukrainën lindore, rusihtja është gjuha amëtare e një pjese të madhe të popullsisë.

Gjuha ruse ka elemente të përbashkëta me greqishten, anglishten frengjishten dhe italishten.

Rusishtja Standarte[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Rusishtja standarte (ose moderne) u zhvillua nga dialekti i Moskës në shekullin e 18-të. Libri i parë i gramatikës ruse u publikua ne 1755 dhe fjalori i parë në 1783.

Rusishtja standarte u përhap me ndihmën e letërsisë ruse dhe shkrimtarëve të njohur si Dostoevskij dhe Tolstoj të cilat intersuan publikun ndërkombëtar dhe popullin rus.

Deri në shekullin e 20-të, gjuha standarte flitej vetëm nga aristokratët dhe klasa e lartë. Fshatarët që gjendeshin jashtë Moskës dhe Shën Pjetërburgut, qytetet e vetme të industrializuara në atë kohë, flisnin dialektet e tyre.

Mbas arsimit të detyruar të shtetit të ri sovjetik, dialektet u larguan nga gjuha ruse. Sot, gjuha ruse standart flitet në të gjithë shtetin dhe përmban pak variante dialektale të cilat nuk përdoren as në gjuhën e folur.

Blu: Vëndet ku rusishtja flitet nga shumica E kalter: Vënde ku rusisthja flitet nga pakica

Shpërndarja gjeografike[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjuha ruse flitet nga 259.8 miljon njerëz: 137.5 në Rusi, 93.7 në republikat Baltike dhe vëndet CIS, 93.7, 12.9 në Evropën lindore dhe në Ballkan, 7.3 në Evropën Perëndimore, etj.

Alfabeti[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Alfabeti rus bazohet në alfabetin cirilik dhe ka 33 shkronja.

Shkronja Në alfabetin latin Shqiptimi
А а А а A a
Б б Б б B b
В в В в V v ose f në fund të fjalës
Г г Г г G g
Д д Д д D d
Е е Е е E je
Ё ё Ё ё Ё jo
Ж ж Ж ж Ž zh
З з З з Z z
И и И и I i
Й й Й й J j
К к К к K k
Л л Л л L l
М м М м M m
Н н Н н N n
О о О о O o e zgjatur
П п П п P p
Р р Р р R r
С с С с S s
Т т Т т T t
У у У у U u
Ф ф Ф ф F f
Х х Х х H h si Bach në gjermanisht
Ц ц Ц ц C c
Ч ч Ч ч Č ç
Ш ш Ш ш Š sh
Щ щ Щ щ ŠČ shç ose shq
Ъ ъ Ъ ъ nuk shqiptohet
Ы ы Ы ы Y ≈ë /
Ь ь Ь ь ' nuk shqiptohet
Э э Э э Ė e
Ю ю Ю ю JU ju
Я я Я я JA ja

Alfabeti IPA:

А/a/ Б/b/ В/v/ Г/ɡ/ Д/d/ Е/je/ Ё/jo/ Ж/ʐ/ З/z/ И/i/ Й/j/
К/k/ Л/l/ М/m/ Н/n/ О/o/ П/p/ Р/r/ С/s/ Т/t/ У/u/ Ф/f/
Х/x/ Ц/ts/ Ч/tɕ/ Ш/ʂ/ Щ/ɕː/ Ъ/-/ Ы/ɨ/ Ь/ʲ/ Э/e/ Ю/ju/ Я/ja/

Shiko dhe këtë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Wikipedia
Wikipedia