Hazir Haziri (Koka)

Hazir Haziri (Kokaj, 1915 - Çukë, Capari (Gjilan) 1943) ishte një aktivist dhe patriot i rëndësishëm te Rezistenca shqiptare në Luftën e Dytë Botërore.

Biografia

Haziri u lind në Kokaj të Gjilanit, i biri i Ramadan Hazirit dhe nëna Adile Memishit nga fshati Depcë. Hazir Haziri Kokaj (1915-43) ishte një patriot nga Kokajt e Gjilanit, edhe pse ishte djali i tretë në familje, sipas traditës,i ati i tij kishte shtënë me armë për ta njoftuar fshatin se ishte shtuar jo vetëm njëkrah pune për familjen, po edhe një krah pushke për vatanin Haziri ishte mbetur jetim, pasi babai i tij (Ramadani), kish vdekur pas plagëve të marra nga torturat, i cili ishte torturuar mizorisht nga policia bullgare. Në vitin 1917 pasiq u sulmuan forcat bullgare në mes të fshatit Buhiq-Stanec, në luftime, Rrustem Staneci, Hetë Koka, e tjerë , si pjesëtar i Lidhjes së Kaçakëve në malësi të Karadakut, kur u mbajten në rrethim për tri javë karrakolli bullgar në fshatin Maxhere. Me këtë rast, atyre iu morren peng familjet e Ramadanit dhe Qazimit, kurse Dalipi i Kuq, internohet në Sofje, i cili vdesë nga epidemia Lia e Kuqe, kur Malësia e Karadakut, asokohe ishte nën pushtimin e Bullgarisë. Pasiqë pati një burgosje që u bë nga pushtuesit bullgar si pjesëar i grupit të rebeluar kaçakëve Haziri me katër vëllezërit dhe motrën e tij, u rritën nga nëna, Adile Memishi (Lafeta), e cila pati fatin t`i kalojë në bashkëshortësi vetëm për 12 vite.

Stërvitja shkrim-leximi dhe veprimtaria atdhetare e familjes Kokaj

Haziri që përvijoi jeten e aktivitetin ne mes dy ekstremeve të majtë e të djathtë për të mbajt baraspeshen në rrjedhat e proceset kombëtare të kohes. Në kohën e Mbretërisë Serbisë së parë, rreth vitit 1936-37, ai përleshet me regjimin serb të kohës dhe arratiset në malet e Karadakut, duke u strehuar më tepër në fshatrat malore në Depcë dhe rrethinë të Kokajt dhe përreth tij. Atje do të qëndrojë ilegalisht, ndërsa shtëpia e tij, ishte vater e mbajtjes së jatakëve dhe armatimit të tyre, më të shpeshta në këtë periudhë sa ishte nën pushtimin Bullgarës së dytë. Më vonë do të zihet nga ushtarët bullgar për furnizim me municion dhe armë të përtej Moraves dhe dënohet për revolucion kundër pushtuesit bullgar, por gabimisht e marrin të vëllain e tij të vogel! Përmendet burgosja edhe për tentimi i tij për mbajte të armëve pa leje dhe me forcë dergohet në burgun e Gjilanit, si edhe pengim të xhandarëve gjatë dasmës së vëllait kontrollimit në ahengun familjar " se të gjitha armët ishin familjes së tij, për t'i liruar mysafiret nga ndëshkimi... Kështu, dënimin me burg e kompenson me të holla të kesh të huauara dhe arrinë të lirohet pasi mbajti denimi ai dhe vëllai i tij, i vogli. Ata që kan njohur, Hazirin, qysh si i ri kishte qenë shumë i dhënë pas gjuajtjes me pushkë të shejtari, andaj që nga mosha e re, kur e merrnin në talim 17-vjeçar do të dallohej për mjeshtërinë e madhe në përdorimin e armëve të breizit dhe të gjata. Si i ri shquhej se kishte qenë shenjëtari më i mirë në ushtri, talim dhe më gjerë, andaj bashkëfshatarët, në çdo dasmë e ftonin për të marrë pjesë me kalinë e tij, Arapin e zi, për gara për ta marrë marhamën dhe gjuajtur në shenjë gjatë ceremonive të marrjes së nuseve të reja, tubimeve në garat në mundje, ku vetëm në një rast e kishte humbur, meqë sipas zakoneve të vjetra të kohës, qëllimi i cakut ishte njëri nga kushtet që nusja të merret nga krushqit e rinj. Ishte prapë, Haziri, prej vitit të ’39-ta,(1937-39), ai për sa ishte, duke punuar në fshatrat; Sllipçan, Lipkova të Kumanovës si shegert në furnizim nga dyqanin e Ibrahim Meçes (Nasufit), Haziri, ku u lidh edhe me Abdullah Preshevën, grupin e luftës së Luginës dhe Fushëgropën lindore, si dhe të bashkëpuntorëve e dëshmitarëve të atyre ngjarjeve të Kardakut 1941-1943. Por edhe me Kurtesh Agushin, mësuesit H. Dyngjeri (prej të cilit kishte mësuar shkrim-leximin shqip, ndërsa shkruante edhe lexonte letrat e dokumente në katund edhe me shkronja cirilicë-latinic. Ishte zbutës e stërvitës kuajve, ku ishte i shquar si i pari në grupet e Shenjëarisë, ushtruar e mësuara sa ishte në ushtrime(talimet) në shërbimin ushtarak të atyre viteve (1935/36), në Qyperi.

Aktiviteti atdhetar

Më vonë, përmes lidhjeve famiiljare, krijoi kontakte edhe me patriotin Xh. Kurbalinë, Kurtesh Agushi, A. Preshevës, deri sa edhe ai, u burgos dhe vazhdoi veprimtarinë kombëtare me minatorë në minierat e Llojanit dhe Ostrovicë të Shurdhanit. Në korrik të vitit 1942, organizatën e përfaqësoi Xheladin Kurbalia. “Luftoi për bashkimin e trojeve etnike deri në rënien e tij dhe i’u shërbeu tokave të liruara shqiptare”. Rezistenca shqiptare në Luftën e Dytë Botërore Haziri si mbajtës i familjes tregtonte edhe mallra të ndryshme nga dyqani që mbante Abdullah Presheva, miku i tij, nga Presheva në Gjilan, Kumanovë dhe rajonin në juglindje të Kosovës. Haziri ishte aktivizuar në formacionet e Luftës në përcjelljen e tyre nga viset Gjilan-Karadak - Preshevë, pas formimit të aradhes së parë shqiptare, të komanduar nga Xheladin Kurbalia, ('Baki Ajdin,tregonte edhe pse Haziri nuk pajtohet të jetë anëtar i tyre, ai luftoi për krah luftës për bashkimin trojeve etnike deri në rënie e tij, i shërbeu tokaeve të liruara shqiptare. “Ikja e Selim Selimit nga burgu i Presheves me 17 shkurt 1943, kur nga kati i dytë ana pasme bie te shtrati i lumit dhe i strehuar te dajet në Kurbali pastaj perms Hoxhë Pidiqit, ngjitet tek korieri i Abdullahut në Karadak që mik besnik . Selimit i kujtohet “Hazir Koka, prej nga drejtohet te ai, edhe pse atë natë i la vetë mysafirët.. (Ali Stanecin i cili i qëdronte afër si komandant i kontraçetës në Preshevë). Kjo vërteton se ata nuk trathetuan askush nuk i tradhetoi ata edhe pse pati tortura nga bullgaret per ti treguar jataket e tyre. Haziri pasi i la vete musafiret nate arriti t’i kaloi përmes kufirit te lumit Morava mes Pogragjes dhe Uglarit për në Gjilan”, Kurtesh Agushi: Sa ishte korier që shërbeu pas pushtimit serbo bullgar, mbajti lidhjen pëcjellës, kur kaloi me pjesëբtarët shqipëtar të aradhës, kur u bë sulmi i parë i armatosur për marrjen e minierës së Llojanit, e cila gjendet ndërmjet Preshevës dhe Kumanovës, ndodhi në mes natëve të shtatorit 1942. Aty kishin ardhur edhe luftëtarë të tjerë, të cilët zgjodhën Xheledin Kurbalinë për t'u prirë në aksionin e parë për lirimin nga pushtuesi të digave të pasura të minierës. Në aksion prinë Xheladin Kurbaliu, komandant, Fadil Hoxha, komisar, Kurtesh Agushi, e të tjerë. Haziri ishte korrier përgjegjës për përcjelljen e aradhes, deri sa ishte Xheladin Kurbalia komandant i saj. Kthimi i aradhës u bë përmes Arif dhe Xhelilit Xhemës, sepse ishte shkarkuar Xheladini dhe ishte zëvendsuar nga një serb, të cilin gjest e kundërshtuan Haziri dhe Hetë Koka ..Në fillim të marsit 1943, Haziri u vra në pusi, në vendkalimin kufitar bullgaro-italian, në vendin e quajtur Çuka – Capar . Pas vrasjes, në vend të tij u caktuan Ramiz Cërnica dhe Kurtesh Agushi. Sipas fjalëve të Arif Bekës, në takim me te pas varrimit të Hazirit, Deklaratë e V/V. Zhika i Mateçit, më vonë shef i punëve të brendshme në Vranjë dhe fjalët e tij, Bekes: “Pse po ankohesh Beka për këtë e di… se ai nuk ishte “nash çovek”, vërtetojnë se me të vërtetë vrasja e Hazirit pati pavijë politike dhe ushtarake kaloi me iu bashkua Shtetit ame (Albanin), këtë dëshmon fakti se sa ishte e gjallë nëna tij nuk i’u dha as pensioni.

Lidhje të jashtme

• [1]
• |[lidhje e vdekur]]

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Kosovës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.