Këshilli Ekzekutiv Federal (Jugosllavi)

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Këshilli Ekzekutiv Federal (KEF, serbokroacisht: Savezno izvršno vijeće (SIV), Савезно извршно веће (СИВ)) ishte organi ekzekutiv i Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë (RSFJ) përgjegjës për çështjet shtetërore dhe për mbikëqyrjen e zbatimit të ligjeve. Ai përbëhej nga deri në 15 anëtarë të zgjedhur nga Kuvendi i Jugosllavisë për një mandat katërvjeçar dhe kryetarët e këshillave ekzekutive të republikave dhe krahinave. Këshilli Ekzekutiv Federal luajti një rol të rëndësishëm në Qeverinë e RSFJ-së që nga krijimi i saj më 1953 deri në shpërbërjen e Jugosllavisë më 1992.

Struktura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

KEF udhëhiqej nga një Kryetar (i quajtur edhe Kryeministër) dhe dy nënkryetarë, të cilët u zgjodhën nga kuvendi i RSFJ-së me kërkesë të Presidentit të Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë. Anëtarët e këshillit (të quajtur edhe sekretariate) u zgjodhën për të përfaqësuar në mënyrë të barabartë gjashtë republikat që përbëjnë RSFJ-në si dhe dy rajonet autonome në Serbi, Kosovën dhe Vojvodinën.[1] Si Kryetari ashtu edhe anëtarët e këshillit të KEF-it do të kishin mandate katër vjeçare. Kryetari i KEF-it nuk mund të mbante më shumë se dy mandate radhazi, megjithatë anëtarët e këshillit u lejuan të mbanin deri në 3 mandate sipas statuteve të caktuara. Zgjedhjet për një Këshill të ri Ekzekutiv Federal do të mbaheshin pas krijimit të çdo kuvendi të ri të RSFJ-së dhe kushtetutave të tyre përkatëse. Anëtarët e KEF-it heqin dorë nga postet e tyre në kuvendin e RSFJ-së kur zgjidhen. Kryetari i KEF-it kishte të drejtë të thërriste mbledhjen e këshillit në çdo kohë. Të drejtën për të thirrur një mbledhje gjithashtu kishin edhe Presidenti i RSFJ-së ose të paktën pesë anëtarë të këshillit.[2]

Këshilli përbëhej nga gjashtë sekretariate federale:

Komiteti për Tregtinë e Jashtme dhe 12 sekretariate të brendshme në:

  • Administrimi
  • Drejtoritë
  • Institucionet administrative
  • Inspektoriatet
  • Komisionet[1]

Këshilli Ekzekutiv Federal në tërësi konsiderohej një kabinet nëse do të krahasohej RSF Jugosllavia me vendet e tjera të asaj kohe.[3]

Përgjegjësitë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

KEF ishte përgjegjës për shumicën e detyrave të përditshme të kuvendit të RSFJ-së. Këto përfshinin rishikimin e politikave të vendosura nga asambleja e SFRY, krijimin e faturave federale që do t'i dorëzoheshin kuvendit të RSFJ-së, dorëzimin e rregulloreve buxhetore për Buxhetin Federal dhe miratimin e rregulloreve për të zbatuar Statutet Federale.[2]

Krijimi i legjislacionit mund t'i marrë FEC-it rreth një vit përpara se të dërgohet në Asamblenë Federale. Në vitet 1970, FEC ishte prapa krijimit të legjislacionit që trajtonte çështjet e diskutueshme në Jugosllavi në lidhje me gjashtë republikat. FEC ishte një nga organet e pakta burokratike në Jugosllavi që kishte akses në informacionin e besueshëm të nevojshëm për të krijuar politika efektive. Kushtetuta e Jugosllavisë e vitit 1974 i dha gjithashtu FEC të drejtën për të emëruar anëtarë të këshillit në presidencën e re shtetërore, e cila u bë autoriteti administrues dhe komandues për Ushtrinë Popullore Jugosllave. Ata do të emëronin këshillat e sigurisë së shtetit, të mbrojtjes kombëtare, të politikës së jashtme dhe të mbrojtjes së rendit kushtetues.[1]

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

SIV 1, selia e Këshillit Ekzekutiv Federal

Ngjarje të shquara[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjatë rishikimit të Kushtetutës Jugosllave të vitit 1953, Josip Broz Tito u zgjodh si President i Jugosllavisë ashtu edhe i KEF-it të ri me vota 568-1. Sipas këtyre rishikimeve, Qeveria Jugosllave do të funksiononte pa Parlament derisa të mbaheshin zgjedhjet e reja në pranverën e vitit 1954. Parlamenti zgjodhi tridhjetë nga anëtarët e tij për të shërbyer në KEF.[4][5]

Në vitin 1962, Lidhja e Komunistëve të Jugosllavisë planifikoi një ristrukturim të qeverisë jugosllave. Ata planifikuan të shtonin një "këshill të lartë"[6] të udhëhequr nga një kryeministër që do të merrte rolin e KEF-it, duke shpërbërë në mënyrë efektive këshillin. Çdo anëtar në këtë këshill të ri mund të shkarkohet nga Parlamenti në çdo kohë. Kushtetuta jugosllave e vitit 1963 lejoi krijimin e një këshilli të ri, por nuk e shpërndau KEF-in. Në vend të kësaj, ky këshill i ri do të luante një rol më lokal, duke u fokusuar në kulturën, mirëqenien sociale dhe administratën publike në gjashtë republikat. Deri në vitin 1963, kryetarin e Këshillit e mbante njëkohësisht Kryetari i Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë. Pas vitit 1963, presidenti u zgjodh nga Asambleja Popullore Federale. Asnjë zyrtar qeveritar nuk mund të mbante dy poste në të njëjtën kohë pas Kushtetutës së vitit 1963, duke përjashtuar Titon.[7][6]

Këshilli ishte vendosur në ndërtesën SIV 1 në Beograd.

Pas vdekjes së Titos në vitin 1980, shumë nga gjashtë republikat filluan të kërkonin më shumë autonomi dhe po shprehnin interesin e tyre në mënyrë më agresive. Për të provuar dhe zgjidhur negociatat, FEC u mbështet shumë në masat e përkohshme të përshkruara në kushtetutë. Këto masa nuk mund të bllokoheshin nga delegacionet protestuese dhe mund të rrëzoheshin vetëm me vendim unanim të delegacioneve. Këto masa, që supozohej se do të përdoreshin vetëm për periudha afatgjata, u përdorën gjerësisht për periudha të gjata kohore. Dështimi i FEC për të krijuar legjislacion afatgjatë efektiv mund të shihet si një nga faktorët e shumtë që çuan në Shpërbërjen e Jugosllavisë.[1]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ a b c d Curtis, Glenn (1992). "Yugoslavia : a country study". Library of Congress (në anglisht). fq. 185–186. Marrë më 2020-11-12.
  2. ^ a b Durovia, Dragoljub (1974). Constitution of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (PDF) (në anglisht). Dopisna delavska univerza. fq. 270–274.
  3. ^ Directorate of Intelligence, Central Intelligence Agency (1987). Yugoslavia: Federal Executive Council: a reference aid (në anglisht). Central Intelligence Agency. fq. 2-Dimensional Graphic.
  4. ^ "Parliament Vote Revises Yugoslavia's Constitution". timesmachine.nytimes.com (në anglisht). Marrë më 2020-11-12.
  5. ^ "YUGOSLAVS ELECT TITO AS PRESIDENT; Deputies Vote 568 to 1 to Place Marshal in New Post Under Revised Constitution". timesmachine.nytimes.com (në anglisht). Marrë më 2020-11-12.
  6. ^ a b "Yugoslavs Plan Cabinet Set-Up But Tito Will Remain the Boss". timesmachine.nytimes.com (në anglisht). Marrë më 2020-11-12.
  7. ^ Curtis, Glenn (1992). "Yugoslavia : a country study". Library of Congress (në anglisht). fq. 50–51. Marrë më 2020-11-12.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Këshilli_Ekzekutiv_Federal_(Jugosllavi)&oldid=2579731"