Korpusi i mbishkrimve latine
Corpus Inscriptionum Latinarum ( CIL ) (në shqip: Korpusi (Trupi) i mbishkrimeve latine (KML)) është një koleksion gjithëpërfshirës i mbishkrimeve të lashta latine . Ai përfaqson një burim me besueshëm për të dokumentuar epigrafinë (shkrimet/mbishkrimet) e mbijetuar të antikitetit klasik . Mbishkrimet publike dhe personale hedhin dritë mbi të gjitha aspektet e jetës dhe historisë romake. Korpusi vazhdon të përditësohet në botime dhe plotësime të reja.
CIL (KML) i referohet gjithashtu organizatës brenda Akademisë së Shkencave dhe Disiplinave Humane të Berlin-Brandenburg, përgjegjëse për mbledhjen e të dhënave dhe botimin e mbishkrimeve latine. Ajo u themelua në vitin 1853 nga Theodor Mommsen dhe është organizata e parë e madhe që synon një studim gjithëpërfshirës.
Qëllimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]CIL (KML) mbledh të gjitha mbishkrimet latine nga i gjithë territori i Perandorisë Romake, duke i mbedhur ata gjeografikisht dhe sistematikisht. Vëllimet e mëparshme të mbledhura u botuan versione e besueshme së të gjitha mbishkrimeve të njohura në atë kohë - shumica e këtyre ishin botuar më parë në një gamë të gjerë botimesh. Përshkrimet përfshijnë imazhe të mbishkrimit origjinal nëse janë të disponueshme, vizatime që tregojnë shkronjat në madhësinë dhe pozicionin e tyre origjinal, dhe një interpretim që rindërton shkurtesat dhe fjalët që mungojnë, së bashku me diskutimin e çështjeve dhe problemeve. Gjuha e CIL është Latinisht.
Fillimet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në 1847 u krijua një komitet në Berlin me qëllim botimin e një koleksioni të organizuar së mbishkrimeve Latine, të cilat më parë ishin përshkruar në copëza (pjesërisht) nga qindra studiues gjatë shekujve të kaluar. Figura drejtuese e këtij komiteti ishte Theodor Mommsen [1] (i cili shkroi disa nga vëllimet që përfshinin Italinë ). Pjesa më e madhe e punës përfshinte inspektime personale të vendeve dhe monumenteve në përpjekje për të kopjuar sa më shumë origjinalin. Në ato raste kur një mbishkrim i cituar më parë nuk mund të gjendej më, autorët u përpoqën të merrnin leximin më të saktë duke krahasuar versionet e mbishkrimit të botuar në veprat e autorëve së mëparshëm që kishin parë origjinalin. Vëllimi i parë u doli në 1853.
Statusi aktual
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]CIL (KML) aktualisht përbëhet nga 17 vëllime në rreth 70 pjesë, duke regjistruar afro 180,000 mbishkrime. Trembëdhjetë vëllime plotësuese përmbajnë mbishkrime pllakash dhe indekse të veçanta. [1] Vëllimi i parë, në dy pjesë, përfshin mbishkrimet më të vjetra, deri në fund të Republikës Romake ; vëllimet II deri XIV ndahen gjeografikisht, sipas rajoneve ku janë gjetur mbishkrimet. Vëllimet e tjera përfshijnë tema të tjera. Vëllimi XVII, për shembull, i është kushtuar tërësisht gurëve miljar . Ndërkohë është planifikuar një vëllim i XVIII, i cili do të përmbajë Epigraphica Carmina Latina (mbishkrimet e vargjeve latine). Një "Tregues (Indeks) i Numrave" me dy vëllime, që lidhen me numrat e mbishkrimeve me numrat e vëllimit, u botua në 2003. [2]
Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften vazhdon ta përditësojë dhe ribotojë CIL (KML).
Treguesi (Indeksi)
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Lista e vëllimit me datën e botimit të parë. [3]
- Vol. I: Mbishkrime Latinae antiquissimae ad C. Caesaris mortem (1893)
- Vol. II: Mbishkrime Hispaniae Latinae (1892)
- Vol. III: Mbishkrime Asiae, provinciarum Europae Graecarum, Illyrici Latinae (1873)
- Vol. IV: Mbishkrime parietariae Pompeianae, Herculanenses Stabianae (1871)
- Vol. V: Mbishkrime Galliae Cisalpinae Latinae (1872)
- Vol. VI: Mbishkrime Urbis Romae Latinae (1876)
- Vol. VII: Mbishkrime Britanniae Latinae (1873)
- Vol. VIII: Mbishkrime Afrikën Latinae (1881)
- Vol. IX: Mbishkrime Calabriae, Puliae, Samnii, Sabinorum, Piceni Latinae (1883)
- Vol. X: Mbishkrime Bruttiorum, Lucaniae, Campaniae, Siciliae, Sardiniae Latinae (1883)
- Vol. XI: Mbishkrime Aemiliae, Etruriae, Umbriae Latinae (1888)
- Vol. XII: Mbishkrime Galliae Narbonensis Latinae (1888)
- Vol. XIII: Mbishkrime trium Galliarum et Germaniarum Latinae (1899)
- Vol. XIV: Mbishkrime Latii veteris Latinae (1887)
- Vol. XV: Mbishkrime Urbis Romae Latinae. Instrumentum localum (1891)
- Vol. XVI: Diplomata militaria (1936)
- Vol. XVII: Miliaria Imperii Romani (1986)
Shiko gjithashtu
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b See the CIL site under External links below.
- ^ Fassbender, Andreas, red. (2003). Index Numerorum. CIL Auctarium Series Nova. Vëll. Erster Band, Zweiter Band. ISBN 3-11-017936-9.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Cébeillac-Gervasoni, Caldelli & Zevi 2006.