Lumi i Danubit

Pellgu i Danubit dhe lumenjve tjerë në Evropë

Danubi

Danubi i njohur dikur edhe me emrin Tuna është lumi i dytë më i gjatë në Evropë pas Vollgës. Ai e ka origjinën në Pyllin e Zi në Gjermani dhe rrjedh nga bashkimi i dy lumenjve më të vegjël, Brigach dhe Breg pranë qyteti gjerman Donaushingen. Nga kjo pikë bashkimi e më tej, lumi njihet si Danub dhe rrjedh për 2850 km duke kaluar mes Evropës Qendrore e Lindore derisa derdhet në Detin e Zi nëpërmjet Deltës së Danubit që shtrihet mes Rumanisë dhe Ukrainës.

Përmbledhje

Në histori Danubi njihet si një nga kufijtë jetëgjatë të Perandorisë Romake, ndërsa sot ai rrjedh përmes ose prek 10 shtete: Gjermaninë, Austrinë, Sllovakinë, Hungarinë, Kroacinë, Serbinë, Rumaninë, Bullgarinë, Moldavinë dhe Ukrainën me pas merr rrugen e tij drejt Detit të Zi, ku edhe derdhet. Qytetet më të mëdha në pellgun e lumit Danub janë Vjena, Budapesti, Beogradi dhe Bratislava, të cilat që të gjitha janë kryeqytetet e vendeve të tyre përkatëse. Gjashtë kryeqytete të tjera shtrihen gjithashtu në pellgun e Danubit: Bukureshti, Sofja, Zagrebi, Ljubljana. Sarajeva. Qyteti tjetër më i madh në pellgun e tij është Mynihu, kryeqyteti i Bavarisë, që qëndron në pellgun e lumin Isar, si një degë e Danubit.

Etimologjia

Danubi (gjer.: Donau, slovak.: Dunaj, hung.: Duna, kroa.: Dunav, serb.: Дунав/Dunav, bulg.: Дунав, rum.: Dunărea, ukra.: Дунай (Dunay), lat.: Danuvius), në fund të fundit të gjithë derivojnë nga PIE *dānu, kuptohet "lumë" ose "rrymë", është lumi i dytë i Evropës sa i përket gjatësisë (pas Volgës). Për sa i përket rrugës së rrjedhjes të këtij lumi, Danubi njihet edhe si "lumi evropian pasi kalonte mes 10 shyeteve europiane (Gjermania, Austria, Sllovakia, Hungaria, Kroacia etj).

Shih edhe

• Deti i Zi
• Lumi i Ibrit
• Lumi i Sitnicës
• Morava Perëndimore

Literatura

• Bruhàcs, János, Le Régime international du Danube en cette fin de siècle. Les hommes et l’environnement, Paris, Frison-Roche, 1998.
• Water pollution control in the Danube basin: proceedings of the International conference on water pollution control in the basin of the river Danube, held in Novi Sad, Yugoslavia, 20-23 juin 1989, Oxford, New York, Pergamon press, 1990.
• Danube delta : Genesis and biodiversity, Leyde, Backhuys, 2006.
• Blühberger, Günther, Wie die Donau nach Wien kam : die erdgeschichtliche Entwicklung der Landschaft des Donautals und der Nebenflüsse vom Ursprung der Donau bis zum Wiener Becken, Vienne, Böhlau, 1996.
• Irene Lyons Murphy, The Danube: a river basin in transition, Dordrecht, Kluwer academic publications, 1997.
• Danube delta : Geology, sedimentology, evolution: field trip, 28 September-2 October 1998, Paris, Association des sédimentologistes français, 1999.
• György Ránki, Economy and foreign policy: the struggle of the great powers for hegemony in the Danube Valley, 1919-1939, New York, Columbia university press, 1983.
• Martin Graff, Le Réveil du Danube: géopolitique vagabonde de l’Europe, Strasbourg, la Nuée bleue, 1998.
• Claudio Magris, Danube, Gallimard : 1988, ISBN 2070780023
• Stefanescu, Constantin-Mircea, Nouvelles contributions à l’étude de la formation et de l’évolution du delta du Danube : essai d’interprétation de la morphogenèse du delta à l’époque historique à partir de la toponymie, de l’histoire et des cartes anciennes, Paris, Bibliothèque nationale, 1981.
• Frucht, Richard C., Dunarea noastra Romania, the great powers and the Danube question, 1914-1921, New York : Columbia university press, 1982.
• Charles R. Bowlus, Franks, Moravians and Magyars: the struggle for the Middle Danube, 788-907, Philadelphie: University of Pennsylvania press, 1995.
• Dise, Robert L., Cultural change and imperial administration: the middle Danube provinces of the Roman Empire, New York, P. Lang, 1991.
• Rapport d’information sur l’exemple que constitue pour la liaison Rhin-Rhône et les voies navigables françaises, l’achèvement de l’axe fluvial à gabarit européen Rhin-Main-Danube, Sénat, Troisième session extraordinaire de 1993-1994 ; fait au nom de la Commission des affaires économiques et du plan, Paris, Sénat, 1994.
• Ørsted, Peter, Roman imperial economy and Romanization: a study in Roman imperial administration and the public lease system in the Danubian provinces from the first to the third century A.D., Copenhague, Museum Tusculanum press, 1985.
• Robert, Éric, L’Affaire relative au projet Gabcikovo-Nagymaros (Hongrie/Slovaquie). Un nouveau conflit en matière d’environnement devant la Cour internationale de justice ? / Éric Robert. Studia diplomatica, volume 47 (1994-5), faqja17-52.
• McIntyre, Owen, Case concering the Gabcikovo-Nagymaros project (Hungary/Slovakia) : International Court of Justice, La Haye, 25 septembre 1997. Journal of Environmental Law, volume 10 (1998-1), faqja79-91.
• Maljean-Dubois, Sandrine, L’arrêt rendu par la Cour internationale de Justice le 25 septembre 1997 en l’affaire relative au projet Gabcikovo-Nagymaros (Hongrie/Slovaquie). Annuaire français de droit international, volume 43/1997 (1998), faqja286-332.
• Kovács, Péter, Quelques considérations sur l’appréciation et l’interprétation de l’arrêt de la Cour internationale de justice, rendu dans l’affaire Gabcikovo-Nagymaros. German Yearbook of International Law, volume 41 (1999), faqja252-266.
• Romsics, Ignác et Nóra Arató, Geopolitics in the Danube region: Hungarian reconciliation efforts, 1848-1998, Central European University Press, 1999.