Enoku 2
Libri i dytë i Enokut, apo Enoku 2 dhe i njohur gjithashtu si Enoku sllav ose Sekretet e Enokut është një tekst pseudepigrafik në zhanrin apokaliptik. Ai përshkruan ngjitjen e patriarkut Enok, paraardhësit të Noeut, përmes 10 qiejve të një kozmosi me qendër Tokën. Botimi sllav dhe përkthimi i Enokut 2 është me origjinë të krishterë në shekullin e 8-të, por bazohet në një vepër të mëparshme.[1] Enoku 2 është i ndryshëm nga Libri i Enokut, i njohur si Enoku 1, dhe ekziston gjithashtu Enoku 3 i palidhur, megjithëse asnjë nga 3 librat nuk konsiderohet shkrim i shenjtë kanonik nga shumica e trupave hebrenj ose të krishterë. Numërimi i këtyre teksteve është zbatuar nga studiuesit për të dalluar secilin nga të tjerët.
Kozmologjia e Enokut 2 korrespondon ngushtë me besimet e Mesjetës së Hershme rreth strukturës metafizike të gjithësisë. Mund të ketë pasur ndikim në formimin e tyre. Teksti u humb për disa shekuj, më pas u rikthye dhe u botua në fund të shekullit të 19-të. Teksti i plotë ekziston vetëm në sllavishten kishtare, por fragmente kopte janë të njohura që nga viti 2009. Vetë versioni sllavisht i kishës përfaqëson një përkthim nga një version i mëparshëm greqisht.[2]
Disa studiues ia atribuojnë 2 Enokun një sekti hebre të paidentifikuar, ndërsa të tjerë e konsiderojnë atë si vepër të të krishterëve të shekullit të parë.[3][4] Disa e konsiderojnë atë një vepër të mëvonshme të krishterë.[5] Nuk përfshihet as në kanunin hebre, as në atë të krishterë, përveçse u përdor shumë nga bogomilët.[6]
Tradita e dorëshkrimit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Enoku 2 ka mbijetuar në më shumë se njëzet dorëshkrime dhe fragmente të vjetra bullgare, të datuara nga shekujt 14-18 pas Krishtit. Këto materiale të vjetra bullgare nuk qarkulluan në mënyrë të pavarur, por u përfshinë në koleksione që shpesh i riorganizonin, shkurtonin ose zgjeronin ato. Në mënyrë tipike, tekstet pseudepigrafike hebreje në mjediset sllave u transmetuan si pjesë e kodekseve dhe përmbledhjeve më të mëdha historiografike, morale dhe liturgjike, ku materialet ideologjikisht margjinale dhe të zakonshme ishin të përziera me njëra-tjetrën.
Enoku 2 ekziston në recesione më të gjata dhe më të shkurtra. Redaktorët e parë e konsideruan versionin më të gjatë si origjinal. Që nga viti 1921, Schmidt dhe shumë autorë e sfiduan këtë teori dhe e konsideruan recensionin më të shkurtër si më të lashtë. Vaillant tregoi në 1952 se pjesët shtesë që gjenden vetëm në versionin më të gjatë përdorin terma më të fundit. Studiues të tjerë sugjerojnë që të dyja të ruajnë materialin origjinal dhe parashtrojnë ekzistencën e tre apo edhe katër recensioneve.
Dy mënyra të ndryshme të numërimit të vargjeve dhe kapitujve përdoren për Enokun 2: më e pranuara është ajo e Popovit prej 73 kapitujsh, ndërsa De Santos Otero propozoi ndarjen në 24 kapituj.
Familja më e mirë e dorëshkrimeve[7] janë kopjet e përmbledhjes së materialeve të riorganizuara nga Kapitujt 40–65 të gjetura në një kodek gjyqësor të shekullit të 14-të të titulluar Bilanci i drejtë (Merilo Pravednoe). Ai është më i vjetri nga të gjitha dorëshkrimet. Dorëshkrimet kryesore të versionit më të gjatë janë emërtuar R, J dhe P. Dorëshkrimet kryesore të versionit më të shkurtër janë emërtuar U, B, V dhe N. Ekzistojnë disa dorëshkrime të tjera.
Ekziston një fragment i Enokut 2 në glagolit në dialektin kroat. Ajo daton në shekullin e 17-të.[8]
Shumica e studiuesve besojnë se versioni i vjetër bullgar është përkthyer nga një ose më shumë versione greke të humbura, pasi teksti dëshmon disa tradita që kanë kuptim vetëm në gjuhën greke. Për shembull, një traditë e gjetur në Enoku 2, 30, e cila e nxjerr emrin e Adamit nga emërtimet greke të katër anët e botës. Semitizmat që gjenden në pjesë të ndryshme të tekstit, si fjalët Ophanim dhe Raqia Arabot, tregojnë mundësinë e një origjinali semitik pas versionit grek.
Në vitin 2009, u identifikuan katër fragmente në Koptisht nga Kapitujt 36–42. Ato ndjekin recensionin e shkurtër dhe lidhen me Dorëshkrimin U.[9]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Second Book of Enoch | religious literature | Britannica". www.britannica.com (në anglisht). Marrë më 2022-05-09.
- ^ F.I. Andersen 2 (Old Bulgarian Apocalypse of) Enoch, a new Translation and Introduction in ed. James Charlesworth The Old Testament Pseudepigrapha, Vol 1 ISBN 0-385-09630-5 (1983), page 94
- ^ Harry Alan Hahne, Harry Hahne, Corruption and Redemption of Creation: Nature in Romans 8.19-22 and Jewish Apocalyptic Literature ISBN 0-567-03055-5 (2006). p 83
- ^ Paolo Sacchi, William J. Short Jewish Apocalyptic and Its History, ISBN 1-85075-585-X, 1996
- ^ Maunder (1918), Milik (1976)
- ^ "The "Other" Lost Scriptures". Aleteia — Catholic Spirituality, Lifestyle, World News, and Culture (në anglisht). 2015-11-03. Marrë më 2021-11-13.
- ^ MPr, TSS 253, TSS 489, TSS 682.
- ^ Grant Macaskill, The Slavonic Texts of 2 Enoch (Brill, 2013), p. 17. It is published in J. Reinhart, "A Croatian Glagolitic Excerpt of the Slavonic Enoch (2 Enoch)," Fundamenta Europaea VI/VII (2007): 31–46.
- ^ "2 Enoch in Coptic!". Antiquitopia. 2009-04-10. Marrë më 2009-04-13.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)