Titujt FIDE
.jpg)
Titujt FIDE jepen nga organi qeverisës ndërkombëtar i shahut FIDE (Fédération Internationale des Échecs) për performancë të jashtëzakonshme. Titulli më i lartë i tillë është Mjeshtër i madh (GM). Titujt në përgjithësi kërkojnë një kombinim të normave dhe vlerësimit të Elo (pikat e performancës në gara duke përfshirë lojtarë të tjerë me titull). Pasi të jepen, titujt mbahen përgjithmonë, përveç rasteve të mashtrimit. Titujt e hapur mund të fitohen nga të gjithë lojtarët, ndërsa titujt e femrave janë të kufizuara për lojtarët femra. Shumë femra të forta mbajnë tituj të hapur dhe femra. FIDE gjithashtu jep tituj për arbitra, organizatorë dhe trajnerë. Titujt për shahun me korrespondencë, përbërjen e problemit të shahut dhe zgjidhjen e problemeve të shahut nuk administrohen më nga FIDE.
Një titull shahu, zakonisht në një formë të shkurtuar, mund të përdoret si një nder. Për shembull, Viswanathan Anand mund të stilohet si "GM Viswanathan Anand".
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Termi "mjeshtër" për një shahist të fortë fillimisht u përdor në mënyrë joformale. Nga fundi i shekullit të 19-të e në vazhdim, federata të ndryshme kombëtare të shahut filluan të hartonin kërkesa formale për përdorimin e një titulli të tillë. Titujt e parë të FIDE-s u dhanë në vitin 1950 dhe përbëheshin nga 27 mjeshtër të mëdhenj (GM), 94 mjeshtra ndërkombëtarë (IM) dhe 17 mjeshtre ndërkombëtare femër (WIMs), të njohura në atë kohë thjesht si Mjeshtre Femra (WM).[1]
GM-të e parë të FIDE-s ishin:
- Ossip Bernstein (Franca)
- Isaac Boleslavsky (BRSS)
- Igor Bondarevsky (BRSS)
- Mikhail Botvinnik (BRSS)
- David Bronstein (BRSS)
- Oldřich Duras (Çekosllovakia)
- Max Euwe (Holanda)
- Reuben Fine (SHBA)
- Salo Flohr (BRSS)
- Ernst Grünfeld (Austria)
- Paul Keres (BRSS)
- Boris Kostiq (Jugosllavia)
- Alexander Kotov (BRSS)
- Grigory Levenfish (BRSS)
- Andor Lilienthal (BRSS)
- Géza Maróczy (Hungaria)
- Jacques Mieses (Anglia)
- Miguel Najdorf (Argjentina)
- Viacheslav Ragozin (BRSS)
- Samuel Reshevsky (SHBA)
- Akiba Rubinstein (Polonia)
- Friedrich Sämisch (Gjermania Perëndimore)
- Vasily Smyslov (BRSS)
- Gideon Ståhlberg (Suedia)
- László Szabó (Hungaria)
- Savielly Tartakower (Franca)
- Milan Vidmar (Jugosllavia)
Titujt u dhanë me votim të Kongresit të FIDE-s përpara se kërkesat të bëheshin më të formalizuara. Në vitin 1957, FIDE prezantoi norma (standarde kualifikuese) për titujt e FIDE-s.[2] FIDE prezantoi një titull më të lartë vetëm për femra, atë të Mjeshtre e Madhe Femër (WGM) në 1976. Në vitin 1978 u prezantuan titujt vartës të FIDE Master (FM) dhe Woman FIDE Master (WFM), pasuar në 2002 nga titujt Candidate Master (CM) dhe Woman Candidate Master (WCM). Tituj të ngjashëm jepen nga Federata Ndërkombëtare e Shahut me Korrespondencë dhe nga Federata Botërore për Kompozimin e Shahut si për hartimin ashtu edhe për zgjidhjen e problemeve të shahut.[3] Këto organe punojnë në bashkëpunim me FIDE-n, por tani janë të pavarura prej saj.
Titujt e hapur
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]| Titujt e hapur, tetor 2023[4] | |||
|---|---|---|---|
| Titulli | Meshkuj | Femra | Gjithsej |
| Mjeshtër i Madh | 1,772 | 41 | 1,813 |
| Mjeshtër Ndërkombëtar | 3,893 | 134 | 4,027 |
| Mjeshtër i FIDE-s | 8,775 | 54 | 8,829 |
| Mjeshtër Kandidat | 2,356 | 22 | 2,378 |
| Gjithsej | 16,796 | 251 | 17,047 |
Titujt e Mjeshtrit të Madh, Mjeshtër Ndërkombëtar, Mjeshtër i FIDE-s dhe Mjeshtër Kandidat janë në dispozicion për të gjithë shahistët jashtë bordit. Kërkesat për çdo titull kanë ndryshuar me kalimin e kohës, por në përgjithësi kërkojnë të demonstrohet një nivel i përcaktuar i arritjeve në turne në kontrollet e kohës klasike në kushte të miratuara nga FIDE.
Mjeshtër i Madh
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Artikulli kryesor: Mjeshtër i madh|Mjeshtër i madh (shah)|Mjeshtër i madh
Titulli Mjeshtër i Madh u jepet shahistëve të shquar nga FIDE. Përveç kampionit të botës, mjeshtër i madh është titulli më i lartë që mund të arrijë një shahist.
Mënyra e zakonshme për të marrë titullin është të arrish tre performanca të nivelit të Mjeshtrit të Madh (të quajtura norma), së bashku me një vlerësim FIDE prej 2500 ose më shumë. Përkufizimi i saktë i një norme është kompleks dhe është ndryshuar shpesh, por në përgjithësi një normë e mjeshtrit të madh përkufizohet si një vlerësim i performancës prej të paktën 2600 në 9 ose më shumë raunde. Përveç kësaj, fusha duhet të ketë një vlerësim mesatar prej të paktën 2380, duhet të përfshijë të paktën tre mjeshtër të mëdhenj dhe duhet të përfshijë lojtarë nga një përzierje e federatave kombëtare.[5]
Duke filluar me Nona Gaprindashvilin në vitin 1978, një numër grash kanë fituar titullin e Mjeshtrit të Madh. Që nga viti 2000, shumica e 10 femrave më të mira kanë mbajtur titullin. Kjo nuk duhet të ngatërrohet me titullin Mjeshtre Femër (WGM).
Me 12 vjet, 4 muaj dhe 25 ditë, Abhimanyu Mishra u bë personi më i ri që kualifikohej ndonjëherë për titullin Mjeshtër i Madh në korrik 2021. Rekordi ishte mbajtur më parë nga Sergey Karjakin me 12 vjet, 7 muaj për 19 vjet, Judit Polgár në 15 vjet. dhe 4 muaj, dhe Bobby Fischer në 15 vjeç, 6 muaj dhe 1 ditë për 33 vjet.[6]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Elo, Arpad (1978), The Rating of Chess Players, Past & Present (në anglisht), Arco, fq. 65–66, ISBN 0-668-04721-6
- ^ Wall, W. "FIDE History" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2009-10-28.
- ^ "Titles - WFCC". Retrieved February 4, 2020.
- ^ "FIDE Rating list". FIDE. Retrieved 2023-10-02.
- ^ "B. Permanent Commissions / 01. International Title Regulations (Qualification Commission) / FIDE Title Regulations effective from 1 July 2017" (në anglisht). Fide.com. Marrë më 2020-08-09.
- ^ "BREAKING: Abhimanyu Mishra Becomes Youngest Grandmaster In Chess History" (në anglisht). Chess.com. 4 korrik 2021.