Vohu Manah

Vohu Manah është termi në avestanisht për një koncept zoroastrian, i përkthyer përgjithësisht si "Qëllimi i Mirë", "Mendja e Mirë, ose "Mendimi i Mirë", duke iu referuar gjendjes së mirë mendore që i lejon individët të përmbushin detyrat e tyre. Ekuivalenti i tij në persishten e mesme, siç dëshmohet në tekstet e shkrimit pahlavi të traditës zoroastriane, është 𐭤𐭥𐭬𐭭 Wahman, që është një huazim i shprehjes së gjuhës avestane dhe ka të njëjtin kuptim, dhe që vazhdon në persishten e re si بهمن Bahman dhe variante të tjera. Manah është i afërm me fjalën sanskrite Manas që sugjeron disa të përbashkëta midis ideve të Gatha-ve dhe atyre të Rigvedas . E kundërta e Vohu Manah është akem manah ose Aka Manah, "qëllim i keq" ose "mendje e keqe".

Termi është një përbërje e fjalëve vohu "e mirë" dhe manah "mendje, mendim, qëllim", të ngjashme me fjalët vedike vásu dhe mánas, të dyja me të njëjtin kuptim. Të dyja këto rrjedhin nga proto-indo-iranishtja *Hwásuš dhe *mánas, nga ana tjetër nga proto-indo-evropianishtja *h₁wésus dhe *ménos.

Te Gatha-t, tekstet më të vjetra të Avesta-s dhe që konsiderohen të kompozuara nga Zoroasteri, termi 'Vohu Manah' nuk përdoret pa mëdyshje si emër i duhur dhe shpesh shfaqet pa parashtesën "Mirë" (Vohu-).

Në tekstet post-gathike që shpjegojnë parimet e kozmogonisë zoroastriane, Vohu Manah është një Amesha Spenta, një nga shtatë manifestimet e Ahura Mazdës që secila përfaqëson një aspekt të krijimit. Në rastin e Vohu Manah, kjo është e gjitha krijim i kafshëve, me një theks të veçantë për bagëtinë. Vohu Manah është i gjinisë neutrale në gramatikën avestane, por në traditën zoroastriane konsiderohet mashkullore.

Në kalendarin zoroastrian, dita e dytë e çdo muaji si dhe muaji i njëmbëdhjetë i çdo viti i kushtohen Vohu Manah. Në kalendarin civil iranian, i cili trashëgon emrat e muajve nga kalendari zoroastrian, muaji i 11-të quhet gjithashtu Bahman.

Perandori akaemenid Artakserksi II (siç përkthehet në greqisht) kishte "Vohu Manah" si pjesën e dytë të emrit të fronit të tij, i cili kur "përkthehej" në greqisht shfaqej si "Mnemon". Bahmani në persishten e re mbetet një teoforikë në traditën e sotme iraniane dhe zoroastriane.