Çështja e Qipros
Problemi i Qipros, i njohur gjithashtu si konflikti i Qipros, çështja e Qipros, mosmarrëveshja e Qipros është një mosmarrëveshje e vazhdueshme midis udhëheqjes së komunitetit qipriot grek në pjesën jugore të Qipros, dhe asaj të komunitetit qipriot turk, i vendosur në Veri.
Fillimisht, me pushtimin e ishullit nga Perandoria Britanike nga Perandoria Osmane në 1878 dhe aneksimin e mëvonshëm në 1914, "Mosmarrëveshja e Qipros" i referohej konflikteve të përgjithshme midis banorëve të ishullit grek dhe turq.[1][2]
Megjithatë, komplikimet aktuale ndërkombëtare të mosmarrëveshjes shtrihen përtej kufijve të vetë ishullit dhe përfshijnë fuqitë garantuese sipas Marrëveshjes së Cyrihut dhe Londrës (pra Greqia dhe Turqia, dhe në një masë më të vogël Mbretëria e Bashkuar), Kombet e Bashkuara dhe tani edhe Bashkimin Evropian. Çekosllovakia tashmë e zhdukur dhe Blloku Lindor kishin ndërhyrë më parë edhe politikisht.[3]
Problemi hyri në fazën e tij aktuale pas pushtimit turk të Qipros në vitin 1974, duke pushtuar të tretën veriore të Qipros. Megjithëse pushtimi u shkaktua nga grushti i shtetit qipriot i vitit 1974, forcat turke refuzuan të largoheshin pasi qeveria legjitime u rivendos. Udhëheqja turke qipriote shpalli më vonë pavarësinë si Republika Turke e Qipros Veriore, megjithëse vetëm Turqia e ka konsideruar këtë veprim të ligjshëm, ndërsa vazhdon të ketë kundërshtim të gjerë ndërkombëtar ndaj pavarësisë së Qipros Veriore. Sipas Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, Republika Turke e Qipros Veriore duhet të konsiderohet një shtet kukull nën pushtimin efektiv turk dhe i përket në mënyrë legjitime Qipros.[4][5][6] Rezoluta 550 e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara e vitit 1984 u bën thirrje anëtarëve të Kombeve të Bashkuara të mos e njohin Republikën Turke të Qipros Veriore.
Si rezultat i angazhimit të dy komuniteteve dhe vendeve garantuese për të gjetur një zgjidhje paqësore të mosmarrëveshjes, Kombet e Bashkuara mbajnë një zonë tampon (të njohur si "Vija e Gjelbër") për të shmangur çdo tension dhe armiqësi të mëtejshme ndërkomunale. Kjo zonë ndan zonat jugore të Republikës së Qipros (të banuara kryesisht nga grekët qipriotë), nga zonat veriore (ku banojnë tani turqit qipriotë dhe kolonët turq). Vitet 2010 kanë parë ngrohjen e marrëdhënieve midis grekëve dhe turqve qipriotë, me bisedimet që rinovuan zyrtarisht në fillim të 2014. Negociatat Crans-Montana ngritën shpresat për një zgjidhje afatgjatë, por ato përfundimisht ngecën. Bisedimet e udhëhequra nga OKB-ja në vitin 2021 dështuan gjithashtu.[7]
Shiko edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Anthony Eden, "Memoirs, Full Circle, Cassell, London 1960
- ^ Jolyon Jenkins. "UK's murky role in Cyprus crisis". BBC Radio 4's Document.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Koura, Jan (janar 2021). Kedourie, Helen; Kelly, Saul (red.). "Czechoslovakia and the 'Cyprus issue' in the years 1960–1974: Secret arms deals, espionage, and the Cold War in the Middle East". Middle Eastern Studies. Taylor & Francis. 57 (4): 516–533. doi:10.1080/00263206.2020.1860944. eISSN 1743-7881. ISSN 0026-3206. LCCN 65009869. OCLC 875122033. S2CID 234260226.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Milano, Enrico (2006). Unlawful Territorial Situations in International Law: Reconciling Effectiveness, Legality And Legitimacy. fq. 146. ISBN 978-9004149397.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Terry.D., Gill (2016). Yearbook of International Humanitarian Law 2015. fq. 58. ISBN 9789462651418.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Cyprus's Military Balance: Greek and Turkish Forces in Comparison - Balkanalysis". www.balkanalysis.com. Arkivuar nga origjinali më 13 janar 2018. Marrë më 11 janar 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Psaropoulos, John. "Cyprus' reunification: What next after failed talks?". www.aljazeera.com (në anglisht). Marrë më 2023-01-24.