Çiklizmi
Sport garues me Biçikleta që zakonisht zhvillohet nga garuesit e shpërndarë në ekipe në turnirë. Ndër garimet më të njohura në botë në çiklizëm është garimi Tour de France ku marrin pjesë çiklistët më të mëdhenj të tërë botës.
Historiku[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Çiklizmi është një nga sportet më popullore në botë dhe është sporti i parë i madh në përhapjen ndërkombëtare dhe në qoftë se sportet e tjera si, rugby, baseball dhe kriket janë konsideruar si një pjesë integrale e historisë së kohëve të fundit të disa vendeve si Shtetet e Bashkuara, Zelanda e Re dhe Mbretëria e Bashkuar, çiklizmi nuk mund të identifikohet me një komb të veçantë, dhe madje edhe në qoftë se ajo arrin popullaritetin e saj më të madh në Itali, Francë, Holandë dhe Belgjikë, ajo gëzon shumë përkrahje në shumë pjesë të tjera të botës.
Turet e para në çiklizëm[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kanë lindur në gjysmën e dytë të shekullit të nëntëmbëdhjetë dhe tashmë në dekadën e fundit të shekullit të nëntëmbëdhjetë filluan të jenë gara, ato konkurse (shpesh rraskapitëse për kushtet, distancën e udhëtuar dhe rrugë), për te cilat u referua më pas emri "klasike ". Garat e para me etapa u zhvilluar vetem ne fillimin e shekulli XX.
E para garë e regjistruar çiklistike është zhvilluar në 31 maj 1868, në një shtrirje prej 1200 metra në parkun e Saint-Cloud pranë Parisit, ajo u fitua nga James Moore, një anglez që jetonte në Francë. Gara e parë që mbulonte distancën midis dy qyteteve ishte Paris-Rouen, e fituar përsëri nga Moore, i cili arriti të përshkonte distancën prej 123km në 10 orë dhe 40 minuta.
Garat e çiklizmit ne rruge janë ndarë në dy lloje: garat e një-ditore dhe garat me etapa.
Në mesin e garave më të famshme një ditore, e quajtur "klasike", është Milano-Sanremo ku garohet në fund të marsit, turi i Flanders, Paris-Roubaix,Liege-Bastogne-Liege, e cila mbahet në prill, Kupa e Botës së çiklizmit ë rrugë i cila zhvillohet çdo vit në një shtet të ndryshëm dhe në fund të shtatorit dhe turi i Lombardisë, e cila përfundon sezonin në fund të tetorit.
Garat më të rëndësishme me etapa janë Tour de France, i cili zhvillohet në korrik, Turi i Italisë (Giro d'Italia) që zhvillohet në maj dhe Vuelta e Spanjes që zhvillohet në shtator, këto gara me etapa zgjasin tre javë secila dhe janë me nga 20 -22 etapa.
-Turi i Francës.[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
I pari Tur i Francës u zhvillua me 5 etapa nga data 31 Maj deri në 5 qershor 1903. Etapat fillonin natën dhe perfundonin të nesërmen pasdite. Fanella e verdhë është tregues i të parit në klasifikimin gjeneral.
Fituesit e Tour de France vitet e fundit:
Viti dhe Fituesi
1991 Miguel Indurain I dyti Gianni Bugno I treti Claudio
1992 Miguel Indurain I dyti Claudio Chiapp. I treti Gianni Bugno
1993 Miguel Indurain I dyti Tony Rominger I treti Zenon Jaskula
1994 Miguel Indurain I dyti Piotr Ugrumov I treti Marco Pantani
1995 Miguel Indurain I dyti Alex Zulle I treti Bjarne Riis
1996 Bjarne Riis I dyti Jan Ullrich I treti Richard Virenque
1997 Jan Ullrich I dyti Rich. Virenque I treti Marco Pantani
1998 Marco Pantani I dyti Jan Ullrich I treti Bobby Julich
1999 Lance Armstrong I dyti Alex Zulle I treti Fernando Escartín
2000 Lance Armstrong I dyti Jan Ullrich I treti Joseba Beloki
2001 Lance Armstrong I dyti Jan Ullrich I treti Joseba Beloki
2002 Lance Armstrong I dyti Joseba Beloki I treti Raimondas Rumšas
2003 Lance Armstrong I dyti Jan Ullrich I treti Aleksandr Vinokurov
2004 Lance Armstrong I dyti Andreas Klöden I treti Ivan Basso
2005 Lance Armstrong I dyti Ivan Basso I treti Jan Ullrich
2006 Oscar Pereiro I dyti Andreas Kloden I treti Carlos Sastre
2007 Alberto Contador I dyti Cadel Evans I treti Levi Leipheimer
2008 Carlos Sastre I dyti Cadel Evans I treti Denis Mençov
2009 Alberto Contador I dyti Andy Schleck I treti Lance Armstrong
2010 Alberto Contador I dyti Andy Schleck I treti Denis Mençov
-Turi i Italisë (Giro d'Italia)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
I pari Tur i Italisë u zhvillua në vitin 1909 dhe konkretisht me 13 Maj, ora 2.53.Fituesi i parë ishte Luigi Ganna.
Fituesit e Giro d'Italia vitet e fundit:
Viti dhe Fituesi
2000 Stefano Garzelli
2001 Gilberto Simoni
2002 Paolo Savoldelli
2003 Gilberto Simoni
2004 Damiano Cunego
2005 Paolo Savoldelli
2006 Ivan Basso
2007 Danilo Di Luca
2008 Alberto Contador
2009 Denis Mençov
2010 Ivan Basso
-Vuelta e Spanjes
Turi i Vueltës është një tur çiklistik 3-javor dhe një prej tre tureve te mëdha "Tours Grand" të Evropës. Gjithashtu është pjesë e kalendarit UCI World Ranking. Turi i parë u zhvillua në vitin 1935, një tur me 14 etapa dhe u përshkuan 3431km. Ky tur u fitua nga belgu Gustaaf Deloor. Vuelta kategorizohet si një tur mjaft i vështirë, dhe me shumë malore siç mund të përmendim Alto de El Angliru në Asturia, nje mal i lartë 1,573 metra me një malore 12.9km me pendencë 23.6% (në Cueña les Cabres) që e bën të njihet si një prej majave më të larta ne Europë.
Fituesit e Vuelta vitet e fundit:
Viti dhe Fituesi
2000 Heras Heras (ESP) Kelme-Costa Blanca
2001 Casero Casero (ESP) Festina
2002 Aitor González (ESP) Kelme-Costa Blanca
2003 Roberto Heras (ESP) US Postal
2004 Roberto Heras (ESP) Liberty Seguros
2005 Denis Menchov (RUS) Rabobank
2006 Alexandre Vinokourov(KAZ) Astana
2007 Denis Menchov (RUS) Rabobank
2008 Alberto Contador (ESP) Astana
2009 Alejandro Valverde (ESP) Caisse d'Epargne
2010 Vincenzo Nibali (ITA) Liquigas-Doimo
Çiklizmi në Shqipëri[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shënim: Në vitin 1948 u zhvilluan dy rrethe të Shqipërisë. Kurse në vitet 1946, 1949 nuk ka pasur renditje ekipore. Në vitin 1992 Rrethi i Shqipërisë nuk u zhvillua.
Fituesit e Rrethit Çiklistik të Shqipërisë ndër vite:
| Viti | Çiklisti | Ekipi |
|---|---|---|
| 1925 | Jonuz Gjylbegu | (Vllaznia) Vllaznia |
| 1936 | Koço Kereku | (Skënderbeu) Skënderbeu |
| 1946 | Pirro Angjeli | (Dragoj) |
| 1947 | Gani Lacej | (Partizani) |
| 1948 | Mishel Cico | (Partizani) |
| 1948 | Mishel Cico | (Partizani) |
| 1949 | Pirro Angjeli | (Partizani) |
| 1950 | Fadil Murriqi | (Vllaznia) Dinamo |
| 1951 | Fadil Muriqi | (Vllaznia) Partizani |
| 1952 | Fadil Muriqi | (Vllaznia) Spartak |
| 1953 | Fadil Muriqi | (Vllaznia) Spartak |
| 1954 | Bilal Agalliu | (Partizani) Partizani |
| 1955 | Bilal Agalliu | (Partizani) Partizani |
| 1956 | Bilal Agalliu | (Partizani) Partizani |
| 1957 | Bilal Agalliu | (Partizani) Partizani |
| 1958 | Bilal Agalliu | (Partizani) 17 nëntori |
| 1959 | Bilal Agalliu | (Partizani) Partizani |
| 1960 | Bilal Agalliu | (Partizani) Partizani |
| 1961 | Bilal Agalliu | (Partizani) Partizani |
| 1962 | Bilal Agalliu | (Partizani) Partizani |
| 1963 | Bilal Agalliu | (Partizani) Partizani |
| 1964 | Ruzhdi Muriqi | (Vllaznia) Partizani |
| 1965 | Bilal Agalliu | (Partizani) Partizani |
| 1966 | Shefqet Dervishi | (17 nëntori) Dinamo |
| 1967 | Sali Hima | Dinamo) Dinamo |
| 1968 | Sali Hima | (Dinamo) Dinamo |
| 1969 | Dashamir Rama | (Partizani) Partizani |
| 1970 | Muharrem Ahmeti | (Partizani) Partizani |
| 1971 | Lutfi Zino | (Partizani) Partizani |
| 1972 | Muharrem Ahmeti | ( Flamurtari) Lokomotiva |
| 1973 | Agron Tafilica | (Dinamo) Dinamo |
| 1974 | Agron Tafilica | (Dinamo) Lokomotiva |
| 1975 | Agron Tafilica | (Dinamo) Dinamo |
| 1976 | Kastriot Mezini | (Partizani) Dinamo |
| 1977 | Lutfi Zino | (Lokomotiva) Partizani |
| 1978 | Agron Huqi | (Partizani) Partizani |
| 1979 | Agim Tafili | (Partizani) Partizani |
| 1980 | Agim Tafili | (Partizani) Lokomotiva |
| 1981 | Agim Tafili | (Vllaznia) Partizani |
| 1982 | Agim Tafili | (Vllaznia) Vllaznia |
| 1983 | Albert Çuko | (Apolonia) Partizani |
| 1984 | Agim Tafili | (Vllaznia) Vllaznia |
| 1985 | Agim Tafili | (Vllaznia) Vllaznia |
| 1986 | Ardian Ferraizi | (Partizani) Vllaznia |
| 1987 | Agron Huqi | (Partizani) Partizani |
| 1988 | Sytki Tafili | (Vllaznia) Vllaznia |
| 1989 | Selim Çelmeta | (Dinamo) Vllaznia |
| 1990 | Selim Çelmeta | (Dinamo) Partizani |
| 1991 | Agim Paja | (Partizani) Shqipëria |
| 1993 | Agron Boga | (SK Tirana) SK Tirana |
| 1994 | Agim Paja | (SK Tirana) SK Tirana |
| 1995 | Besnik Musai | (SK Tirana) Vllaznia |
| 1996 | Besnik Musai | (SK Tirana) Apolonia |
| 1997 | Besnik Musai | (SK Tirana) Vllaznia |
| 1998 | Besnik Musai | (SK Tirana) Apolonia |
| 1999 | Besnik Musai | (SK Tirana) SK Tirana |
| 2000 | Besnik Musai | (Bylis) Apolonia |
| 2001 | Besnik Musai | (SK Tirana) Apolonia |
| 2002 | Admir Hasimaj | (Apolonia) Apolonia |
| 2003 | Palion Zarka | (Apolonia) Apolonia |
| 2004 | Palion Zarka | (Apolonia) Apolonia |
| 2005 | Palion Zarka | (Apolonia) Apolonia |
| 2006 | Palion Zarka | (Apolonia) Apolonia |
| 2007 | Palion Zarka | (Apolonia) Apolonia |
| 2008 | Jonid Toska | (Apolonia) Apolonia |