Çrregullime mendore të diagnostifikuara në fëmijëri

Çrregullimet mendore të diagnostikuara në fëmijëri ndahen në dy kategori: çrregullime të fëmijërisë dhe çrregullime të të mësuarit. Këto çrregullime zakonisht diagnostikohen së pari në foshnjëri, fëmijëri ose adoleshencë, siç përcaktohet në DSM-IV-TR dhe në ICD-10. DSM-IV-TR përfshin dhjetë nënkategori të çrregullimeve, duke përfshirë prapambetje mendore, çrregullime të të nxënit, çrregullime të aftësive motorike, çrregullime në komunikim, çrregullime zhvillimore përhapëse, mungesë të vëmendjes dhe çrregullime të sjelljes, çrregullime të ushqyerjes dhe të ngrënit, çrregullime tik(lëvizje të pakontrolluara te muskujve), çrregullime eliminimi dhe çrregullime të tjera të foshnjërisë, fëmijërisë ose adoleshencës.

Paaftësia intelektuale

DSM-IV-TR

• 317 Prapambetje mendore e butë
• 318.0 Prapambetje mendore e moderuar
• 318.1 Prapambetje e rëndë mendore
• 318.2 Prapambetje e thellë mendore
• 319 Prapambetje mendore, ashpërsia e papërcaktuar

Prapambetja mendore kodohet në boshtin II të DSM-IV-TR. Kriteret diagnostikuese të nevojshme për të diagnostikuar aftësinë e kufizuar intelektuale përbëhen nga:

A. Funksionimi që është dukshëm nën mesataren me IQ prej rreth 70 ose më i ulët. Nëse diagnostikohet një foshnjë, klinicisti(mbikëqyrësi) do të marrë parasysh funksionimin intelektual që është nën mesataren.

B. Dështime të shumta radhazi për të përmbushur standardet e përcaktuara që janë të përshtatshme për moshën e një personi apo pritjet kulturore. Këto mungesa mund të jenë në të paktën dy nga fushat e mëposhtme: të kujdesesh për veten, aftësi shoqërore, shëndet, aftësi akademike, komunikim, të jetosh në shtëpi, aftësi për vetëdrejtim, përdorim i burimeve të komunitetit, punë, kohë të lirë dhe siguri.

C. Prania e këtyre simptomave duhet të jenë të zbulueshme para moshës 18 vjeç.

Ekzistojnë shkallë të ndryshme të paaftësisë intelektuale, të cilat identifikohen nga një test i IQ.

Prapambetje mendore e butë: Niveli IQ 50–55 deri afro 70

Prapambetje mendore e moderuar: Niveli IQ 35-40 deri 50–55

Prapambetje e rëndë mendore: Niveli i IQ 20-25-25-40-40

Prapambetje e thellë mendore: Niveli i IQ nën 20 ose 25

Prapambetja mendore, Ashpërsia e Paspecifikuar: Kjo diagnozë e pasaktësuar jepet kur ekziston një supozim të fortë se fëmija është mendërisht i vonuar, por nuk mund të testohet për shkak se individi është shumë i paaftë, jo i gatshëm për të marrë testin e IQ ose është një i mitur.

Shkaku

Paaftësia intelektuale tek fëmijët mund të shkaktohet nga faktorë gjenetikë ose mjedisorë. Individi mund të ketë një keqformim natyral të trurit ose një dëmtim para ose pas lindjes në tru të shkaktuar nga mbytja ose një dëmtim traumatik i trurit, për shembull. Gati 30 deri 50% e individëve me aftësi intelektuale të kufizuara nuk do ta dijë kurrë arsyen e diagnostikimit të tyre edhe pas një hetimi të plotë.

Shkaqet prenatale të paaftësisë intelektuale përfshijnë:

• Infeksione kongjenitale si citomegalovirusi, toksoplazmoza, herpesi, sifilisi, rubeola dhe virusi i imunitetit deficitar të njeriut
• Ethet e zgjatura të nënës në tremujorin e parë
• Ekspozimi ndaj antikonvulsantëve ose alkoolit
• Fenilketonuria e patrajtuar e nënës (PKU)
• Komplikimet e parakohshme, veçanërisht në foshnjat me peshë jashtëzakonisht të ulët të lindjes
• Ekspozimi pas lindjes ndaj plumbit

Çrregullimet e një gjenit të vetëm që rezultojnë në paaftësi intelektuale përfshijnë:

• Sindroma e brishtë X
• Neurofibromatoza
• Skleroza tuberoze
• Sindroma e Noonanit
• Sindroma e Cornelia de Lange

Këto çrregullime të një gjenit të vetëm shoqërohen zakonisht me karakteristika fizike atipike. Rreth 1/4 e individëve me aftësi të kufizuara intelektuale kanë një anomali të dallueshme në kromozome. Të tjerët mund të kenë sasi të vogla të fshirjes ose duplikimit të kromozomeve, të cilat mund të kalojnë pa u vënë re dhe për këtë arsye, të pacaktuara.

Simptomat

Si foshnje, individët me aftësi të kufizuara intelektuale mund të ndrihen ndenjur, zvarriten ose të ecin më vonë se çfarë është e përshtatshme për zhvillim. Ata mund të kenë probleme të flasin, ose mësojnë të flasin vonë. Foshnjat me aftësi të kufizuara intelektuale sipas gjasave do të kenë probleme të mësojnë urinimin, të ushqehen vetë, të mbajnë mend gjëra, me zgjidhjen e problemeve, dhe mund të kenë përsëritje të shpërthimeve të pakontrolluar të zemërimit. Disa simptoma që një fëmijë me aftësi intelektuale të kufizuara mund të shfaqë janë sjellja e vazhdueshme si foshnjë, mungesa e kuriozitetit, pamundësia për të përmbushur kërkesat arsimore, aftësia e të mësuarit që është nën mesatare dhe mos përmbushja e qëllimeve intelektuale të përshtatshme zhvillimore. Disa fëmijë me aftësi të kufizuara të mëdha intelektuale mund të kenë sulme dridhjesh, probleme lëvizjeje, problem të shikimit ose probleme me dëgjimin.

Trajtimi

Nuk ka trajtim për aftësi intelektuale të kufizuara, por ka shumë shërbime të ofruara për ata që diagnostikohen për t'i ndihmuar të funksionojnë në jetën e tyre të përditshme. Profesionistët ndonjëherë do të hartojnë një Plan të Shërbimit Familjar të Personalizuar (IFSP), i cili dokumenton nevojat e fëmijës, si dhe shërbimet që do t'i ndihmonin më mirë në mënyrë specifike. Mund të ofrohet terapi e folur, fizike dhe profesionale. Fëmijët me aftësi të kufizuara intelektuale mund të vendosen në klasa të arsimit special përmes sistemit të shkollës publike, ku shkolla dhe prindërit do të hartojnë një Program Arsimor të Individualizuar (IEP). Ky program përcakton të gjitha shërbimet dhe klasat në të cilat fëmija do të përfshihet gjatë kohës së tyre në shkollë.

Çrregullime në të nxënë

DSM-IV-TR

• 315.00 Çrregullim në lexim
• 315.1 Çrregullim në matematikë
• 315.2 Çrregullim i shprehjes me shkrim
• 315.9 Çrrregullimi i mësimit NOS: Kjo kategori përmban çrregullime në të nxënë që nuk plotësojnë kriteret për ndonjë çrregullim specifik të mësimit. Kjo kategori është gjithëpërfshirëse për një individ që ka probleme në një, dy ose në të gjitha fushat e të mësuarit, dhe ata mund të diagnostikohen me çrregullim të të mësuarit NOS edhe nëse rezultatet e tyre të performancës nuk janë dukshëm nën mesataren e moshës së tyre, arsimit të duhur të moshës, dhe inteligjencës së matur. Individi do të duhej të përjetonte një ngecje të rëndë për të cilën shkak janë aftësitë e tyre të të mësuarit në arritjet e tyre akademike në mënyrë që të diagnostikohen me çrregullime të të mësuarit NOS.

Shkaku

Çrregullimet e të nxënit besohet se shkaktohen nga një anomali e sistemit nervor. Anomalia mund të jetë ose në strukturën e trurit ose në funksionimin e kimikateve në tru. Për shkak të kësaj, individi ka probleme në marrjen, përpunimin ose komunikimin normal të informacionit. Disa shkaqe të anomalive të sistemit nervor përfshijnë probleme gjatë shtatëzanisë, lindjes ose foshnjërisë së hershme, traumës së trurit në moshë të re, ekspozimit ndaj toksinave dhe parapjekurisë.

Simptomat

Fëmijët me një çrregullim të të nxënit mund të shfaqin tiparet e mëposhtme:

• Kanë probleme të të lexuarit me zë të lartë
• Kanë probleme në drejtshkrim, në të shprehur me shkrim ose në mësimin e alfabetit
• Kanë probleme të ndjekin udhëzime
• Mund të kenë probleme për të kuptuar atë që lexojnë
• Kanë probleme të mbajnë në mend se si të shqiptojnë fjalët e shkruara
• Mund të kenë probleme në organizimin e mendimeve të tyre për të prodhuar atë që duan të thonë
• Mund të keqinterpretojnë ose ngatërrojnë simbolet ose numrat në matematikë
• Mund të mos jenë në gjendje të tregojnë një histori në rregull
• Mund të kenë probleme në fillimin ose kuptimin e hapit që vjen të një detyre

Trajtimi

Nuk ka trajtim specifik për fëmijët me çrregullime në të nxënë, por ka programe dhe shërbime speciale të ofruara për t'i ndihmuar ata të përballen me çrregullimin e tyre. Fëmijëve u mësohen mënyra të reja për të interpretuar dhe kuptuar informacionin. Shpesh, fëmijët me çrregullime në të nxënë mund të qëndrojnë në klasën e tyre, por mund të tërhiqen për t'u përqendruar në përpjekjet për të rritur aftësitë e tyre të të mësuarit. Terapia e të folurit dhe e gjuhës u ofrohet atyre që kanë çrregullime në të nxënë. Tutorët shpesh janë të dobishëm.  

Çrregullime të aftësive motorike

DSM-IV-TR

• 315.4 Çrregullimi i koordinimit zhvillimor

Shkaku

Shkaku i çrregullimeve të aftësive motorike nuk është i saktë, por shkaku është zakonisht gjenetik ose mjedisor. Çrregullimet e aftësive motorike shpesh shoqërohen me anomalitë fiziologjike ose zhvillimore, duke përfshirë ADHD, çrregullime të të mësuarit, paaftësi zhvillimore dhe pjekuri të hershme.

Simptomat

Tek foshnjat, disa bebe mund të jenë hipotonia, një foshnjë e lirshme dhe e lëvizshme, ose hipertonia, një foshnjë e ngurtë dhe e palëvizshme. Vogëlushët mund të kenë probleme për të ushqyer veten ose mund të qëndrojnë në këmbë, të ulen ose të ecin më shumë se sa është normale për zhvillim. Shenja të tjera të çrregullimeve të aftësive motorike mund të jenë fëmijët që janë të ngathët ose kanë aksidente të tepërta, siç janë rrëzimi i gjërave. Fëmijët që kanë probleme me aktivitete të ndërlikuara fizike, siç janë vallëzimi, noti, kapja ose hedhja e një topi, ose vizatimi mund t'i shmangin plotësisht këto aktivitete.

Trajtimi

Terapi të ndryshme u ofrohen fëmijëve me çrregullime të aftësive motorike për t'i ndihmuar ata të përmirësojnë efikasitetin e tyre motorik. Shumë fëmijë punojnë me një terapist profesional dhe fizik, si dhe profesionistë edukativë. Ky kombinim ndihmon dhe është i dobishëm për fëmijën. Terapia konjitive, terapia e integrimit shqisor dhe trajnimi kinestetik shpesh janë trajtime të favorshme për fëmijën.

Çrregullime në komunikim

DSM-IV-TR

• 315.31 Çrregullim gjuhësor shprehës
• 315.32 Çrregullim i gjuhës receptive-shprehëse i përzier
• 315.39 .Çrregullim fonologjik
• 307.0 Belbëzimi
• 307.9 Çrregullimi i komunikimit NOS

Shkaku

Shkaku i çrregullimeve të komunikimit tek fëmijët zakonisht është biologjik, zhvillimor ose mjedisor. Këto shkaqe përfshijnë anomalitë në zhvillimin e trurit, ekspozimin ndaj toksinave të caktuara gjatë shtatëzanisë, ose faktorëve gjenetikë.

Simptomat

Disa fëmijë me çrregullime të komunikimit mund të mos flasin ose mund të kenë një fjalor shumë të kufizuar për periudhën e tyre të zhvillimit. Fëmijët me çrregullime të komunikimit mund të kenë probleme të ndjekin udhëzime ose të emërtojnë objekte të thjeshta. Gjatë fëmijërisë, ai ose ajo mund të ketë probleme për të kuptuar ose formuar fjali. Ndërsa plaket, fëmija mund të ketë më shumë probleme në shprehjen ose kuptimin e ideve abstrakte.

Trajtimi

Logopedët dhe terapistët e gjuhës shpesh janë shumë të besueshëm për të ndihmuar fëmijët me çrregullime në komunikim. Teknikat shëruese shpesh përdoren për të ndihmuar fëmijën të komunikojë më shumë dhe të punojë mbi problemet e tyre ekzistuese. Një teknikë tjetër është të ndihmohet fëmija që të punojë në pikat e tyre të forta për të përmirësuar aftësitë e komunikimit.

Çrregullime pervazive të zhvillimit

DSM-IV-TR

• 299.00 .Çrregullim autik
• 299.80 Çrregullimi i Rett-it
• 299.10 Çrregullimi disintegrues i fëmijërisë
• 299.80 Çrregullimi i Asperger-it
• 299.80 Çrregullim i përhapur i zhvillimit NOS

Shkaku

Çrregullimet e përhapura të zhvillimit nuk kanë ende ndonjë shkak të njohur, por studiuesit janë të interesuar të gjejnë një lidhje midis çrregullimeve dhe problemeve në sistemin nervor. Studime janë duke u bërë në tru dhe palcën kurrizore te fëmijët me PDD për të provuar të gjejnë një lidhje.

Simptomat

Fëmijët me çrregullime të përhapura të zhvillimit mund të shfaqin simptomat e mëposhtme:

• Kanë probleme për të shprehur ose kuptuar ide
• Kanë probleme për të kuptuar komunikimin joverbal
• Vështirësi në bashkëveprimet shoqërore
• Shpërthime temperamentale
• Sjellje agresive
• Mund të luajnë ndryshe me lodra sesa fëmijët e tjerë
• Mund të kenë vështirësi të përshtaten në vendet ose njerëzit e rinj
• Sjellje të shqetësuar

Trajtimi

Një plan specifik trajtimi zakonisht përcaktohet për fëmijën për shkak të gamës së gjerë të sjelljeve dhe aftësive tek secili fëmijë. Trajtimi shpesh përfshin promovimin e komunikimit më të mirë dhe të shoqërimit, si dhe zvogëlimin e sjelljeve që mund të jenë shkëputëse. Fëmijët me çrregullime të përhapura të zhvillimit mund të vendosen në klasa të edukimit special, të marrin trajnime për modifikimin e sjelljes, të folurit, terapi fizike ose profesionale, ose ilaçe.

Çrregullime të deficitit të vëmendjes dhe të sjelljes përçarëse

DSM-IV-TR

• Çrregullimi i hiperaktivitetit me deficit të vëmendjes
  • 314.01 Nëntip i kombinuar: Nëse të dy Kriteret A1 dhe A2 janë përmbushur për 6 muajt e fundit.
  • 314.01 Nëntip kryesisht hiperaktiv-impulsiv
  • 314.00 Nëntip kryesisht i pavëmendshëm
  • 314.9 Çrregullim hiperaktiviteti me mungesë të vëmendjes NOS: Kjo kategori përdoret për individët që kanë simptoma të theksuara të pavëmendshmërisë ose hiperaktivitet-impulsivitetit, por të cilët megjithatë nuk i plotësojnë kriteret e çrregullimit të hiperaktivitetit me mungesë të vëmendjes. Këta individë mund të përfshijnë:

1. Individët të cilët i plotësojnë kriteret për ADHD, lloj kryesisht i pavëmendshmërisë, por mosha e paraqitjes te ta është më vonë se 7 vjeç.

2. Individët të cilët paraqesin simptoma të pavëmendshmërisë dhe plotësojnë kriteret e plota të sëmundjes, por gjithashtu kanë një sër sjelljesh që karakterizohen me energji të ulët, fantazim dhe dembelizëm.

• Çrregullim i sjelljes
  • 312.81 Paraqitja në fëmijëri: Të paktën një nga kriteret diagnostike të çrregullimit të sjelljes duhet të përmbushet para moshës 10 vjeçare.
  • 312.82 Paraqitja në adoleshencë: Mungesa e ndonjë kriteri karakteristik të çrregullimin të sjelljes para moshës 10 vjeç.
  • 312.89 Paraqitja e paspecifikuar: Mosha e fillimit është e panjohur.
  • 313.81 Çrregullimi kundërshtues kundërshtar
  • 312.9 Çrregullim i sjelljes përçarëse NOS: Kjo kategori përfshin çrregullime të ngjashme me çrregullimet e sjelljes ose sjelljeve kundërshtuese kundërshtare, por nuk i plotëson kriteret diagnostikuese të asnjërit çrregullim, megjithatë dëmtimi është klinikisht i rëndësishëm dhe shkakton dëme të konsiderueshme në jetën e individit.

Shkaku

Meqë ADHD është një nga çrregullimet më të zakonshme të diagnostikuara në fëmijëri, shkaqet shpesh studiohen, por janë ende jovendimtare . Shumë studiues thonë se ADHD shkaktohet nga faktorë gjenetikë, por studime të tjera po bëhen për të shtjelluar çështjen. Një studim hulumtues ka treguar se fëmijët që mbartin një gjen të caktuar të lidhur me ADHD kishin një shtresë më të hollë indesh në zonat e trurit që kanë të bëjnë me vëmendjen. Përderisa fëmijët rriteshin, indi i trurit u trashej dhe simptomat e tyre të ADHD u përmirësoheshin. Faktorët mjedisorë, siç është nëna që pi duhanin ose alkoolin gjatë shtatëzanisë është lidhur me fëmijët me ADHD. Fëmijët e ekspozuar ndaj plumbit në një moshë të re gjithashtu do të kenë një shans të rritur për të zhvilluar ADHD. Lëndimet e trurit mund të shkaktojnë ADHD, por vetëm një numër i vogël i fëmijëve të diagnostikuar bijen në këtë kategori. Studiuesit kanë shikuar marrjen e sheqerit si shkaktarë të ADHD-së, por kanë gjetur pak për të mbështetur atë teori.

Simptomat

Fëmijët me deficit të vëmendjes dhe çrregullime të sjelljes përçarëse mund të tregojnë simptomat e mëposhtme:

• Impulsivitet ose shpërqendrim
• Vështirësi në socializim
• Sjellje agresive
• Vështirësi në ndjekjen e rregullave, udhëzimeve ose në plotësimin e një detyre
• Probleme në shkollë
• Iritim
• Përdorim i alkoolit ose ilaçeve

Trajtimi

Ilaçet shpesh përdoren për të trajtuar fëmijët me mungesë të vëmendjes dhe me çrregullime të sjelljeve përçarëse. Programet e individualizuara janë të disponueshme për fëmijët me këto çrregullime për t'i ndihmuar ata të funksionojnë dhe të përfundojnë shkollën. Besim i përhapur është se shumë prej këtyre çrregullimeve do të zhduken ndërsa fëmijët rriten, por hulumtimet e fundit tregojnë se ato mund të vazhdojë edhe në moshën madhore.

Çrregullimet e të ushqyerit dhe ngrënit në foshnjëri ose fëmijëri të hershme

DSM-IV-TR

• 307.52 Pica
• 307.53 Çrregullim i ripërtypjes
• 307.59 Çrregullim i të ushqyerit të foshnjërisë ose fëmijërisë së hershme: Diagnostikohet nëse plotësohen kriteret e mëposhtme:

A. Problemet e të ushqyerjes që krijohen për shkak të kohëzgjatjes të mos ushqyerit të duhur, që shkaktojnë shtim të konsiderueshëm të peshës ose humbjes së konsiderueshme të saj për një periudhë të paktën një mujore.

B. Çrregullimi nuk ka të bëjë me një anomali gastrointestinale ose ndonjë gjendje tjetër mjekësore.

C. Çrregullimi nuk është shkaku i një çrregullimi tjetër mendor ose nga mungesa e ushqimit në dispozicion.

D. Simptomat duhet të jenë të pranishme para moshës 6 vjeç.

Shkaku

Ekzistojnë një numër faktorësh që potencialisht mund të kontribojnë në zhvillimin e çrregullimeve të të ushqyerit dhe të ngrënit të foshnjërisë ose fëmijërisë së hershme. Këta faktorë mund të jenë:

• Fiziologjikë - një çekuilibër kimik që ndikon në oreksin e fëmijës mund të shkaktojë një çrregullim në të ushqyerit ose të ngrënit.
• Zhvillimorë - anomalitë në zhvillimin e ndjeshmërisë orale, motorikës orale dhe gëlltitjes mund të ndikojnë në aftësinë e ngrënies së fëmijës dhe të nxisin një çrregullim të të ushqyerit ose të ngrënit.
• Mjedisore - çështje të thjeshta siç janë periudhat jo të vazhdueshme të vaktit mund të shkaktojnë një çrregullim të ushqyerit ose të ngrënit. Dhënia e ushqimit fëmijës për të cilin ai ende nuk është zhvilluar, gjithashtu mund të shkaktojë këto çrregullime. Mosfunksionimi familjar dhe çështjet sociokulturore gjithashtu mund të luajnë një rol në çrregullimet e të ushqyerit dhe ngrënit.
• Relacionale - kur fëmija nuk është i lidhur ngushtë me nënën, mund të shkaktoj që ndërveprimet e të ushqyerit të jenë të çrregullta ose të panatyrshme. Faktorë të tjerë, si disponueshmëria emocionale e prindërve dhe çrregullimet e ngrënies së prindërve, mund të shkaktojnë çrregullime të të ushqyerit dhe ngrënit tek fëmijët e tyre.
• Psikologjike dhe të sjelljes - këta faktorë përfshijnë temperamentin e fëmijës. Karakteristikat siç janë të qenit të shqetësuar, impulsiv, të hutuar ose të personalitetit me vullnet të fortë, janë ato karakteristika që mund të ndikojnë në ushqimin e fëmijës dhe të shkaktojnë një çrregullim. Individi mund të kishte mësuar të refuzojë ushqimin për shkak të një përvoje traumatike siç është mbytja ose të qenit i ushqyer me forcë.

Simptomat

Ndryshimet fizike dhe emocionale shpesh janë simptomat më indikuese të çrregullimeve të të ushqyerit dhe ngrënit të foshnjërisë ose fëmijërisë së hershme. Rritja dhe zhvillimi i fëmijës mund të vonohen për shkak të mungesës së lëndëve ushqyese të nevojshme. Fëmija zakonisht do të peshojë shumë më pak se fëmijët e tjerë. Tërheqja dhe nervozizmi shpesh shoqërohen tek fëmijët që janë të kequshqyer.

Trajtimi

Meqenëse çrregullimet e të ushqyerit dhe ngrënit tek fëmijët mund të jenë të rrezikshme për fëmijën, është e rëndësishme që të kërkohet trajtimi sa më shpejt të jetë e mundur. Terapia kognitive e sjelljes mund të jetë tepër e dobishme për fëmijët me çrregullime të të ushqyerit ose ngrënit. Terapia familjare zakonisht inkurajohet në mënyrë që të gjithë anëtarët të jenë të përfshirë në ushqimin e fëmijës.

Çrregullimet Tik

DSM-IV-TR

• 307.23 Çrregullimi Tourette
• 307,22 Çrregullimi tik kronik motorik ose vokal
• 307.21 Çrregullimi tik kalimtar: Duhet të plotësojë kriteret e mëposhtme për t'u diagnostikuar:

A. Një ose shumë tika motorik dhe / ose vokal, për shembull, zhurma motorike ose vokale që janë të shpejta, të përsëritura, të papritura dhe jo ritmike.

B. Tiket ndodhin shumë herë gjatë ditës, pothuajse çdo ditë për të paktën 4 javë, por nuk ndodhin vazhdimisht për më gjatë se 1 vit.

C. Simptomat janë të pranishme para moshës 18 vjeç.

D. Tiket nuk janë si rezultat i ndonjë efekti gjatë përdorimit të drogës, ose ndonjë gjendje tjetër mjekësore, për shembull, sëmundjes së Huntingtonit.

E. Individi nuk ka simptoma që plotësojnë kriteret e çrregullimit Tourette ose çrregullimit të tikut kronik motorik ose vokal.

• 307.20 Çrregullimi i tikut NOS: Kjo kategori është për çrregullime të karakterizuara nga tiket, por nuk i plotësojnë kriteret diagnostikuese të DSM-IV-TR.

Shkaku

Asnjë shkak përfundimtar i çrregullimeve tik nuk është deklaruar, por për pjesën më të madhe, shkaku qëndron brenda faktorëve biologjikë, kimikë ose mjedisorë. Studimet kanë treguar që neurotransmetuesit anormal, si dopamina dhe serotonina, të cilat janë aktive në mesazhet kimike në tru, mund të shërbejnë si një shkak i çrregullimeve tik. Studiuesit kanë gjetur gjithashtu ndryshime anormale në pjesë të caktuara të trurit që shkaktojnë tendosje në rrjedhjen e gjakut brenda trurit, i cili ka të ngjarë të kontribojë në çrregullimet tik. 75% e çrregullimeve tik kanë një komponent gjenetik. Duket se çrregullimet tik mund të shkaktohen ose përkeqësohen nga përdorimi rekreativ i drogës ose nga përdorimi me recetë. Tiket mund të formohen thjesht nëse një person përsëritë tinguj ose fjalë që dëgjon gjatë një dite normale.

Simptomat

Fëmijët me një çrregullim tik mund të shfaqin simptomat e mëposhtme:

• Dëshirë e tepërt për të bërë lëvizje
• Lëvizje e pakontrollueshme e krahëve
• Shtrëngimi i grushtave
• Hapja dhe mbyllja e tepërt e syve
• Tkurrja e shpatullave
• Shkelmitje
• Ngritja e vetullave
• Flakërimi i vrimave të hundës
• Prodhimi i zhurmave të përsëritura si kërcëllima, klikime, rënkime, gërhitje, piskatje ose pastrim i fytit

Trajtimi

Si pjesë e trajtimit, anëtarët e familjes dhe miqtë këshillohen të mos i kushtojnë vëmendje tikeve kur fëmija i bënë ato. Nëse e bëjnë këtë, fëmija mund t'i zhvillojë ato edhe më shumë dhe më shpesh. Terapia e sjelljes dhe ilaçet shpesh janë zgjedhjet për trajtimin e çrregullimeve tik te fëmijët.

Çrregullimet e eliminimit

DSM-IV-TR

• 307.6 Urinim i pavullnetshëm (jo për shkak të një gjendje të përgjithshme mjekësore)
• 307.7 Mosbajtja fekale, pa kapsllëk dhe mosmbajtje nga mbingarkesa
• 787.6 Mosmbajtja fekale, me kapsllëk dhe mosmbajtje nga mbingarkesa

Shkaku

Mosmbajtja fekale: Shkaku më i zakonshëm i mosmbajtjes fekale është kapsllëku. Kur një fëmijë bëhet kapsllëk, fekalet mblidhen dhe zgjatin rektumin. Kjo shtrirje shkakton që mbaresat nervore ta humbin ndjeshmërinë. Fëmija mund të mos e ndjejë kur ka nevojë t'i eliminojë fekalet ose nëse jashtqitjet po dalin. Brenda rektumit, fekalja mund të bëhet tejet e zgjëruar ose e ngurtë për t'u liruar pa ndjerë dhimbje. Përderisa masa e fecesit ka mbetur në rektumin e fëmijës, fecesi i lëngshëm mund të rrjedhë nga masa jashtë trupit të fëmijës. Shkaqet kryesore të kapsllëkut janë dieta, mungesa e sasive të mjaftueshme të ujit, stresi, ushtrimi i pamjaftueshëm dhe rutinat e paqëndrueshme të banjës.

Urinimi i pavullnetshëm: Shkaku i urinimit të pavullnetshëm mendohet të jetë i paqartë dhe zakonisht i atribuohet shumë faktorëve.

• Faktorët mund të jenë:
  • Gjenetikë - ekziston një komponent gjenetik rreth urinimit të pavullnetshëm dhe tenton të përcillet në familje.
  • Pamundësia për të ndier se fshikëza është e mbushur dhe të zgjohet nga gjumi.
  • Madhësia e pamjaftueshme e fshikëzës - fshikëza e fëmijës është shumë e vogël për të përmbajtur sasinë e urinës së prodhuar.
  • Faktorë psikologjikë - këta nuk janë faktorët kryesorë që kontribuojnë në urinimin e pavullnetshëm, por stresi mund të jetë shkak.
  • Vonesa në pjekuri - njohja nga fëmija se fshikëza është e mbushur dhe se ata duhet të shkojnë në banjë është një çështje zhvillimore. Shumë fëmijë me urinim të pavullnetshëm do ta zhvillojnë këtë aftësi përgjatë rritjes.

Simptomat

Shumica e fëmijëve me urinim të pavullnetshëm nuk tregojnë simptoma të tjera përveç lagjes së shtratit gjatë natës. Nëse shfaqen simptoma të tjera, siç janë njollat e gjakut në të brendshme apo dhimbje të pazakonta, fëmija ka të ngjarë të ketë një problem mjekësor më serioz. Fëmijët me mosmbajtje të fekaleve ka të ngjarë të shfaqin simptoma të tilla si; humbje e oreksit, jashtëqitje të hollë ose të holluar me ujë, dhimbje barku, kruarje ose kruajtje të zonës anale për shkak të acarimit, tërheqjes nga miqtë ose sjellje të fshehur e ndërlidhur me lëvizje të zorrëve.

Tajtimi

Fëmijët zakonisht i kalojnë çrregullimet e tyre të eliminimit deri në kohën kur arrijnë adoleshencën. Nëse trajtimi është i nevojshëm, zgjidhja më efektive për urinim të pavullnetshëm është modifikimi i sjelljes, i cili përfshin një jastëk të veçantë në të cilin fëmija fle gjatë natës. Nëse jastëku laget, ndizet një alarm dhe fëmija drejtohet të shkojë në banjë. Zbutës të jashtëqitjes ose laksativë janë zgjedhje për trajtimin e mosbajtjes së fekaleve.

Çrregullime të tjera të foshnjërisë, fëmijërisë ose adoleshencës

• 309.21 Çrregullimi i ankthit të ndarjes
• 313.23 Heshtja selektive
• 313.89 Çrregullimi lidhjes reaktive së foshnjërisë ose fëmijërisë së hershme
• 307.3 Çrregullimi i lëvizjes stereotipike
• 313.9 Çrregullimi i foshnjërisë, fëmijërisë ose adoleshencës NOS: Kjo kategori është një kategori e mbetur për çrregullimet me paraqitje në foshnjëri, fëmijëri ose adoleshencë që nuk plotësojnë kriteret e ndonjë çrregullim specifik sipas klasifikimit.

Shkaku

Ka faktorë të shumtë që kontribuojnë në shkaktimin e çrregullimeve të tjera të foshnjërisë, fëmijërisë ose adoleshencës. Shumica e faktorëve do të jenë fizikë ose mjedisorë. Disa prej çrregullimeve mund të shkaktohen nga ndikimi i prindërve, siç është pamundësia e tyre për t'u kujdesur siç duhet për fëmijën e tyre. Shumica e çrregullimeve të tjera të diagnostikuara në foshnjëri, fëmijëri ose adoleshencë përfshijnë ankthin. Nëse fëmija vazhdimisht vihet në situata prodhuese të ankthit, ai mund të tregojë simptoma të këtyre çrregullimeve. Zakonisht, simptomat do të jenë të buta dhe fëmija nuk do të marrë ndihmë, gjë që mund të bëjë që simptomat të përkeqësohen.

Simptomat

Çrregullimi i ankthit të ndarjes

• Stresi i tepërt kur ndahet nga shtëpia ose familja
• Frika e të qenit vetëm
• Refuzimi për të fjetur vetëm
• Nevojë obsesive për prindin
• Shqetësim i tepërt për sigurinë dhe humbjen
• Ankesat e shpeshta mjekësore pa arsye
• Refuzimi për të shkuar në shkollë

Heshtja selektive

• Pamundësia për të folur në situata të caktuara shoqërore, edhe pse janë të qetë duke folur në shtëpi ose me miqtë
• Vështirësi në mbajtjen e kontaktit me sy
• Mund të ketë shprehje boshe të fytyrës
• Lëvizjet e ngurta të trupit
• Mund të ketë një personalitet shqetësues
• Mund të jetë tepër i ndjeshëm ndaj tingullit
• Vështirësi me shprehje verbale dhe joverbale
• Mund të duket i turpshëm, kur në realitet, ata kanë një frikë nga njerëzit.

Çrregullimi i lidhjes reaktive të foshnjërisë ose fëmijërisë së hershme

• Tërheqja nga të tjerët
• Qëndrimi agresiv ndaj bashkëmoshatarëve
• Ngathtësi ose siklet
• Shikimi i të tjerëve por jo përfshirja në bashkëveprimin shoqëror

Çrregullimi i lëvizjes stereotipike

• Përplasje të kokës
• Ngrënja e thonjëve
• Goditja ose kafshimi i vetvetes
• Bërja me dorë ose dhënja e saj
• Lëvizja para-mbrapa

Trajtimi

• .Rregullimi i ankthit të ndarjes

Terapia kongnitive e sjelljes shpesh përdoret për të trajtuar çrregullimin e ankthit të ndarjes. Terapia familjare gjithashtu mund të jetë e dobishme për të arritur në thelbin e problemit. Teknikat e desensifikimit sistemik zakonisht përdoren për të ndihmuar fëmijën të mësohet të jetë i qetë larg shtëpisë.

• Heshtja selektive

Eshtë e rëndësishme të mos "mundësohet" fëmija me heshtje selektive duke i lejuar ata të heshtin në mjediset sociale në të cilat janë të parehatshëm. Të dy prindërit dhe mësuesit duhet të përfshihen në trajtimin e heshtjes selektive. Faktori më i rëndësishëm për t’u mbajtur në mend është se fëmija nuk ka një çrregullim në të folur; është një çrregullim ankthi.

• Çrregullimi i lidhjes reaktive të foshnjërisë ose fëmijërisë së hershme

Trajtimi pothuajse gjithmonë përfshin fëmijën dhe prindërit e tyre ose kujdestarët e tyre, prindërit mund të kenë nevojë të bëjnë klasa të aftësive të prindërimit dhe të ndjekin terapinë familjare me fëmijën. Terapia individuale me fëmijën dhe terapistin është efektive. Një teknikë tjetër është mbajtja e kontaktit të ngushtë fizik midis fëmijës dhe prindërve të tij.

• Çrregullimi i lëvizjes stereotipike

Teknikat e sjelljes dhe psikoterapia janë trajtimet më efektive për fëmijët me këtë çrregullim. Eshtë e rëndësishme të ndryshoni mjedisin e fëmijës në mënyrë që ata të mos jenë në gjendje të dëmtojnë veten e tyre. Ilaçet janë gjithashtu efektive.

ICD-10 (F90-F98) Çrregullime të sjelljes dhe emocionale me paraqitje që zakonisht ndodhin në fëmijëri dhe adoleshencë

( F90 ) Çrregullime hiperkinetike

• ( F90.0 ) Shqetësimi i aktivitetit dhe vëmendjes
  • Çrregullimi i hiperaktivitetit me deficit të vëmendjes
  • Sindroma e deficitit të vëmendjes me hiperaktivitet
• ( F90.1 ) Çrregullim i sjelljes hiperkinetike F90.1
• ( F90.8 ) Çrregullime të tjera hiperkinetike F90.8
• ( F90.9 ) Çrregullimi hiperkinetik, i paspecifikuar

( F91 ) F91 Çrregullime të sjelljes

• ( F91.0 ) Çrregullimi i sjelljes i mbyllur në kontekstin familjar
• ( F91.1 ) Çrregullimi i sjelljes jo- shoqërore
• ( F91.2 ) Çrregullimi i sjelljes së socializuar
• ( F91.3 ) Çrregullimi kundërshtues kundërshtar
• ( F91.8 ) F91.8Çrregullime tjera të sjelljes
• ( F91.9 ) Çrregullim i sjelljes, i paspecifikuar

( F92 ) Çrregullime të përziera të sjelljes dhe emocioneve

• ( F92.0 ) Çrregullimi i sjelljes depresive
• ( F92.8 ) F92.8 Çrregullime tjera të përziera të sjelljes dhe emocioneve
• ( F92.9 ) Çrregullim i përzier i sjelljes dhe emocioneve, i paspecifikuar

( F93 ) Çrregullime emocionale me paraqitje specifike për fëmijërinë

• ( F93.0 ) Çrregullimi i ankthit të ndarjes së fëmijërisë
• ( F93.1 ) Çrregullimi i ankthit fobik të fëmijërisë
• ( F93.2 ) Çrregullimi i ankthit shoqëror të fëmijërisë
• ( F93.3 ) ÇrregullimiÇrregullimi i rivalitetit ndërmjet vëllezërve dhe motrave F93.3
• ( F93.8 ) F93.8 Çrregullime tjera emocionale të fëmijërisë
  • Çrregullimi i identitetit
  • Çrregullimi i ankthit të tepruar
• ( F93.9 ) Çrregullim emocional i fëmijërisë, i paspecifikuar

( F94 ) F94 Çrregullime të funksionimit shoqëror me fillimin specifik për fëmijërinë dhe adoleshencën

• ( F94.0 ) Heshtja zgjedhore
• ( F94.1 ) Çrregullimi i lidhjes reaktive të fëmijërisë
• ( F94.2 ) Çrregullimi lidhjes së shfrenuar së fëmijërisë me të rritur jo të njofshëm për fëmijën
• ( F94.8 ) F94.8 Çrregullime tjera të fëmijëve në funksionimin shoqëror
• ( F94.9 ) Çrregullimi i fëmijërise në funksionimin shoqëror, i paspecifikuar

( F95 ) Çrregullimet tik

• ( F95.0 ) Çrregullimi kalimtar tik
• ( F95.1 ) Çrregullimi kronik motorik ose vokal
• ( F95.2 ) F95.2 Çrregullimi i kombinuar i zërit dhe i shumëfishtë motorik (de la Tourette)
• ( F95.8 ) Çrregullime të tjera tik
• ( F95.9 ) Çrregullimi tik, i paspecifikuar

( F98 ) F98Çrregullime tjera të sjelljes dhe emocioneve me paraqitje që zakonisht ndodhin në fëmijëri dhe adoleshencë

• ( F98.0 ) Urinim i pavullnetshëm joorganik
• ( F98.1 ) Mosmbajtja fekale joorganike
• ( F98.2 ) F98.2 Çrregullimi i të ushqyerit të foshnjërisë dhe fëmijërisë
• ( F98.3 ) Pica e foshnjërisë dhe fëmijërisë
• ( F98.4 ) Çrregullime të lëvizjeve të stereotipuara
• ( F98.5 ) belbëzimi ( belbëzimi )
• ( F98.6 ) Folja e çrregullt
• ( F98.8 ) F98.8 Çrregullime tjera të specifikuara të sjelljes dhe emocioneve me paraqitje që zakonisht ndodhin në fëmijëri dhe adoleshencë
  • Çrregullimi i deficitit të vëmendjes pa hiperaktivitet
  • Masturbim i tepërt
  • Ngrënja e thonjeve
  • Ngacmimi i hundës
  • Thithja e gishtit
• ( F98.9 ) F98.9 Çrregullime të papërcaktuara të sjelljes dhe emocioneve me paraqitje që zakonisht ndodhin në fëmijëri dhe adoleshencë

Përceptimi

Stigma

Nuk është e rrallë që fëmijët me çrregullime të shëndetit mendor të përballen me stigmë. Stigma ndaj atyre me çrregullime të shëndetit mendor mund të shihet përmes stereotipeve, paragjykimeve dhe diskriminimit. Kjo stigmë mund të vijë nga publiku (ata pa çrregullimin) dhe nga vetvetja(ata me çrregullimin). Si stigma publike ashtu edhe ajo ndaj vetes mund të zvogëlojnë vetëvlerësimin e atyre që kanë çrregullime të shëndetit mendor; sidomos fëmijët.

Në mënyrë tipike, fëmijët me çrregullime të shëndetit mendor së pari i ekspozohen stigmës brenda njësisë së tyre familjare para se më vonë t'i ekspozohen ndaj asaj në mjedisin shkollor dhe publik. Ndërsa disa mund ta shohin stigmën si një problem të vogël kur shikojnë pengesat e tjera me të cilat mund të përballen fëmijët me sëmundje mendore, të tjerët e shohin atë si një problem të madh për shkak të ndikimit negativ që mund të ketë ajo në trajtimin dhe vetë perceptimin e një fëmije.

Stigma brenda familjes mund të shkaktojë vonesë në diagnostikimin e çrregullimeve të shëndetit mendor, duke vonuar trajtimin. Mund të bëjë që fëmijët të hezitojnë të kërkojnë trajtim, edhe kur ata po përjetojnë simptoma të qarta të shëndetit mendor. Kjo është veçanërisht e vërtetë për djemtë që kanë më shumë gjasa sesa vajzat të shmangin kërkimin e trajtimit si rezultat të frikës së provimit të stigmës.

Kontradiktat dhe alternativat

Ka njerëz të tillë si Thomas Szasz dhe Peter Breggin që thonë se psikiatria e fëmijëve duhet të bëhet e paligjshme sepse sjelljet nuk janë sëmundje. Ata besojnë se droga psikiatrike është një formë e abuzimit të fëmijëve. Ilaçet psikotrope janë përdorur me një ritëm në rritje gjatë disa dekadave, dhe ndërsa ka informacione të kufizuara mbi efektet e tyre në zhvillimin e një fëmije, ato përdoren si zgjedhja e parë për trajtim. Në mënyrë krahasuese, alternativa të tilla si terapi e përgjithshme, plotësuese dhe e bazuar në nevojë nuk përdoren aq shumë. Një tru në zhvillim ka nevoja të ndryshme në mënyrë që të funksionojë si synohet, dhe mjekësia psikiatrike mund të prishë dhe ndryshojë atë zhvillim dhe të çojë në më shumë çështje ose komplikime. Ilaçet psikiatrike kanë një sasi të madhe të efekteve anësore duke përfshirë por jo duke u kufizuar në: Përgjumje, lodhje, shtim në peshë, ndryshime në oreks, shqetësime në gjumë dhe mosinteresim në aktivitete. Trajtimet alternative janë më efektiv nga personi në person dhe mund të përfshihen në trajtime të rregullta ose të hiqen ngadalë ilaçet.