Balonë vëzhgimi
Një balonë vëzhgimi është një lloj balone që përdoret si një platformë ajrore për mbledhjen e inteligjencës dhe zbulimin e artilerisë. Përdorimi i balonave të vëzhgimit filloi gjatë Luftërave Revolucionare Franceze, duke arritur kulmin e tyre gjatë Luftës së Parë Botërore dhe ato vazhdojnë në përdorim të kufizuar edhe sot. Sinonimet përfshijnë balonë spiunazhi dhe balonë zbulimi.
Balonat ishin zarfe prej pëlhure të mbushura me gaz hidrogjeni, natyra e ndezshme e të cilave çoi në shkatërrimin e qindra balonave. Për të shmangur pasojat potencialisht të ndezshme të hidrogjenit, balonat e vëzhgimit pas Luftës së Parë Botërore shpesh mbusheshin me helium jo të ndezshëm.
Në mënyrë tipike, balonat lidheshin me një kabllo çeliku të lidhur me një çikrik që rrotullonte qesen me gaz në lartësinë e dëshiruar (zakonisht 1000-1500 metra) dhe e merrte atë në fund të një sesioni vëzhgimi.
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit].jpg)
Përdorimi i parë ushtarak i balonave të vëzhgimit ishte nga Trupat Aerostatike Franceze gjatë Luftërave Revolucionare Franceze, herën e parë gjatë Betejës së Fleurus (1794).[1] Balona më e vjetër e vëzhgimit e ruajtur, L'Intrépide, është ekspozuar në një muze të Vjenës. Ato u përdorën gjithashtu nga të dyja palët gjatë Luftës Civile Amerikane (1861–65)[2] dhe vazhduan të përdoren gjatë Luftës Franko-Prusiane (1870–71).[3] Balonat u vendosën për herë të parë nga Inxhinierët Mbretërorë të Ushtrisë Britanike gjatë ekspeditave në Bechuanaland më 1884 dhe Suakin më 1885.[4] Ata u vendosën gjithashtu gjatë Luftës së Dytë Boer (1899–1902), ku u përdorën në vëzhgimin e artilerisë në Betejën e Magersfontein dhe gjatë Rrethimit të Ladysmith.[5] Në Amerikën e Jugut, një balonë zbulimi u vendos nga Brazili në korrik 1867 gjatë Luftës së Paraguajit.[6]
Lufta e Parë Botërore ishte pika më e lartë për përdorimin ushtarak të balonave të vëzhgimit, të cilat u vendosën gjerësisht nga të dyja palët. Artileria ishte zhvilluar deri në pikën ku ishte në gjendje të angazhonte objektiva përtej rrezes vizuale të një vëzhguesi me bazë tokësore. Pozicionimi i vëzhguesve të artilerisë në balona, përgjithësisht disa milje prapa vijës së frontit dhe në lartësi, i lejoi ata të shihnin objektivat në një rreze më të madhe se sa mund të ishin në tokë. Kjo i lejoi artilerisë të përfitonte nga shtrirja e saj e rritur.[7]
Balonat e vëzhgimit gjithashtu luajtën një rol gjatë Luftës së Ftohtë; për shembull, Projekti Mogul përdori balona vëzhgimi në lartësi të mëdha për të monitoruar testet bërthamore sovjetike. Megjithatë, anijet më të rënda se ajri tani kryejnë shumicën dërrmuese të operacioneve. Aerostatët janë përdorur nga forcat ushtarake amerikane dhe të koalicionit në Irak dhe në Afganistan.[8]
Zhvillimet në teknologjinë e zbulimit, të tilla si avionët e zbulimit, dhe përfundimisht satelitët spiun dhe dronët, i kanë bërë tani balonat e vëzhgimit kryesisht të vjetëruara.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Thompson, Holland (1920). The World's greatest war from the outbreak of the war to the Treaty of Versailles (në anglisht). Grolier. fq. 243.
- ^ "Balloons in the American Civil War". CivilWar.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 9 janar 2015.
- ^ "A History of Aeronautics". The World Wide School (në anglisht). nëntor 1997. Arkivuar nga origjinali më 2004-01-28.
- ^ "Early military ballooning". Royal Air Force Museum (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 19 maj 2013. Marrë më 22 shtator 2014.
- ^ "The Boer War". Royal Air Force Museum (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 27 mars 2017. Marrë më 22 shtator 2014.
- ^ "» Blog Archive » Roberto Adolfo Chodasiewicz" (në anglisht). Marrë më 2022-06-10.
- ^ "Observation Balloons on the Western Front". The Western Front Association (në anglisht). 29 qershor 2008. Arkivuar nga origjinali më 2 dhjetor 2010. Marrë më 5 shkurt 2023.
- ^ "High-Tech Balloon to Help Forces Keep Watch". The Washington Post (në anglisht). 20 gusht 2009.