Dimitrije Tucoviq
Dimitrije "Mita" Tucoviq (serbisht: Димитрије Туцовић Dimitrije Tucović, 13 maj 1881 – 20 nëntor 1914) i lindur në fshatin Gostilja në Zlatibor, ka qenë një ndër udhëheqësit dhe teoristët e lëvizjes socialiste në Serbi, pjesëmarrës në themelimin e Partisë Socialdemokrate Serbe në vitin 1903. Ai ka shkruar për shumë gazeta dhe revista si: Radnički Novine, Zhivot, Borba, Radnicki list, Sloboda, Tergovački pomoci, Radnik, Die Neue Zeit, Vorwärts, Glas Sloboda, Radnicki kalendari, Majski spisi.[1]
Biografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Dimitrije Tucović ka lindur me 13 maj 1881 në fshatin Gostilje në malin Zlatibor (Serbi), nga një familje e priftërinjve ortodoksë.
Tucoviq ishte tashmë një përkrahës të ideve socialiste, kur ai erdhi në Beograd në 1899 për të përfunduar shkollën e mesme. Ai ishte i shqetësuar për socializmin me Radovan Dragoviçin, i cili kishte një ndikim të madh në të. Në 1901, Shoqëria e Punëtorëve të Beogradit ishte përtërirë dhe Tucoviq rikrijoi një grup socialist të studentëve të gjimnazit dhe u bë një nga udhëheqësit e shoqërisë. Ai u përpoq të krijojë sindikata moderne.
Në 1902, ai organizoi demonstratat e studentëve në Senat kundër Nikola Pashiqit. Me ndihmën e Tucović-it dhe Dragoviçit-it, "Paneli për Udhëheqjen e Lëvizjes" u krijua, së bashku me "Komitetin Qendror", me një qëllim të përcaktimit të arsyeve të krijimit të një partie. Tucoviqi udhëhoqi demonstratat e marsit kundër mbretit Aleksandar Obrenoviç më 5 mars, 1903. Ai ishte i detyruar të emigrojnë në Zemun, dhe më pas në Vjenë.
Radničke Novine (Gazeta e Punëtorëve) prej 1897.
Më 2 gusht 1903, u formua Partia Social-Demokratike. Tucović-i bëhet redaktor i gazetës së saj, që quhej "Gazeta e Punëtorëve". Gjatë Kongresit të Dytë të një bashkimi të punëtorëve SSDP (1904), Tucoviq mbajti një ligjëratë për organizimin sindikalist.
Në 1906, ai diplomoi në Fakultetin e Drejtësisë së Universitetit të Beogradit. Pas vijnë u kthye nga Berlini, ai hoqi dorë nga disertacioni dhe filloi të kaloje kohën e tij në lëvizjen socialiste dhe të punës, si sekretar i SSDP.
Tucović-i ishte organizatori dhe udhëheqësi i parë Konferencës Ballkanike Socialiste, të mbajtur në Beograd prej 7 deri 9 janar, 1910, ku synon krijimin e një federatë ballkanike.
Në 1910, kjo parti themeluoi një revistë teorike të quajtur "Borba" - Tucović-i ishte redaktor i saj. Ai mori pjesë në Kongresin Ndërkombëtar Socialist në Kopenhagë të njëjtin vit dhe dha një fjalim të rëndësishëm duke kritikuar pozicionin që social-demokratët Austriak morën në çështjen kombëtare, sidomos aneksimit të Bosnjës dhe Hercegovinës. Në një debat me Karl Renner ai vuri në dukje të politikë koloniale-skllavërore të Austro-Hungarisë dhe faktin se social-demokratët ishin në mbështetje të qeverisë për këtë çështje.
Pas shpërthimit të luftërave ballkanike 1912, ai u mobilizua në ushtrinë serbe dhe mori pjesë në fushatën ushtarake serbe në Shqipëri. Ai i dërgoi letra nga fronti i luftës rreth krimeve të luftës kundër popullsisë civile Shqiptare të cilat janë botuar rregullisht në Gazetën e Punëtorëve.
Në shkrimet rreth masakrave ndaj shqiptarëve gjatë pushtimit serb të Kosovës (1912), ai deklaroi:
"Ne kemi kryer tentativë vrasjeje me paramendim të një kombi të tërë. Ne u kapëm në këtë vepër penale dhe u penguam. Tani duhet të vuajmë dënimin ... Në Luftërat Ballkanike, Serbia jo vetëm që dyfishoi territorin e saj, por edhe armiqtë e saj të jashtëm."
Pas kthimit nga lufta ballkanike, ai botoi librin e tij "Serbia dhe Shqipëria: Një Kontribut për Kritikë të politikës pushtuese të borgjezisë Serbe", i cili analizon rrënjët e konfliktit serbo-shqiptar dhe e konsiderohet "ndër kontributet më të rëndësishme marksiste në çështjet kombëtare në Ballkan".
Ai vdiq në vijën e parë në Luftën e Parë Botërore, si një anëtar i divizionit të Moravës në nëntor 1914 në një Betejën e Kolubarës kundër ushtrisë austro-hungareze.
Ai deri vonë kishte një shesh me emrin e tij, Sheshi Dimitrije Tucović në Beograd.
Vepra[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Dimitrije Tucoviq, Srbija i Albanija – Jedan prilog kritici zavojevaçke politike srpske burzhoazije, Beograd, 1914;
- Zgjedhje punimesh, II, Prishtinë, 1981
Ka bashkëpunuar me revistat:
- "Vorwärts"
- "Arbeiter Zeitung"
- "Der Kampf"
- "Die Neue Zeit"