Golloborda
Golloborda (Bullgarisht: Голо Бърдо/Golo Bărdo, Maqedonisht: Голо Брдо/Golo Brdo) i referohet një zone gjeografike prej 24 fshatrash tradicionalisht nga të cilët 18 ndodhen kryesisht në Shqipërinë lindore, me një pjesë të vogël të përbërë nga gjashtë fshatra që shtrihen brenda Maqedonisë së Veriut.[1] Ky rajon ndodhet brenda qarqeve Dibër dhe Elbasan, të cilët përmbajnë fshatra bullgarë dhe shqiptarë.
Ky rajon, si rajonet fqinje, ka qenë historikisht i lidhur ekonomikisht me qytetin e Dibrës, i cili tradicionalisht nga banorët quhej thjesht "Qyteti".[2]
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Periudha osmane
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Procesi islam konsiderohet të ketë ndodhur në Gollobordë relativisht vonë në kohën osmane.[3] Në vitin 1519, rajoni ishte ende tërësisht i krishterë.[4] Disa autorë kanë konsideruar se procesi i islamit në Gollobordë ka ndodhur në fund të shekullit të 18-të,[4][3] ndërsa të tjerë pohuan se shtysa e islamit masiv në rajon ishte taksa e bedelit, e vendosur vetëm mbi të krishterët sepse ata nuk ishin hartuar dhe iniciuar në rajon në vitin 1832. Sipas kësaj teorie të dytë, kjo taksë ishte veçanërisht e ashpër dhe bëri që shumë familje t'i drejtoheshin Islamit si një mjet për ta shmangur atë.[3][5] Në të njëjtën periudhë, ndodhi një proces masiv emigrimi dhe shumë familje muslimane u vendosën gjetkë, duke përfshirë në Dibër, në rajonin e Drimkolit të Strugës dhe në Selanik.[5][3][6] Familjet që u vendosën në Dibër u shqiptarizuan, por ruajnë kujtesën e origjinës së tyre që shënohet me mbiemrat e tyre, përfshirë Klenja, Trebishta, Ostreni, Torbaçi, Serpetova e të tjera.[6]
Fillimi i shekullit të 20-të
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në vitin 1913, pjesa më e madhe e rajonit iu dha Shqipërisë, ndërsa gjashtë fshatra iu caktuan Mbretërisë së Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve.[2] Megjithatë, pavarësisht kufirit që e ndante rajonin në copa, rajoni mbeti i bashkuar kulturalisht dhe ekonomikisht në këtë kohë dhe Dibra shërbeu si pikë bashkimi për të gjithë rajonin. Pati mjaft lëvizje migratore përtej kufirit gjatë kësaj periudhe dhe gjatë mbretërimit të Mbretit Ahmet Zogu, njerëzit në të dy anët e kufirit shqiptaro-jugosllav që kalonin nëpër rajon do ta kalonin atë për të kultivuar toka bujqësore në anën tjetër.[2] Gjatë kësaj periudhe, kufiri zyrtar ndryshoi disa herë - në një moment kalonte midis Klenjës dhe Stëblevës, por tani këto dy qytete janë të dyja në Shqipëri.[2][7]
Nën komunizëm
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Fatet e të dy palëve të rajonit ndryshuan shumë më ashpër pas ngritjes së komunizmit pas Luftës së Dytë Botërore. Në vitin 1948, regjimi i Enver Hoxhës në Shqipëri mbylli kufirin dhe u ngrit një gardh me tela me gjemba në kufi, i shoqëruar me poste roje.[2] Shteti komunist shqiptar ishte jashtëzakonisht dyshues ndaj komuniteteve gollobordiane, një fakt që një autor maqedonas ia atribuon "patriotizmit të dobët shqiptar" të tyre.[7] Ky zbatim i ri i ashpër i kufirit bëri që shumë njerëz të humbnin kontaktet me të afërmit e tyre që jetonin në anën tjetër.[2]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Steinke, Klaus; Ylli, Xhelal (2008). Die slavischen Minderheiten in Albanien (SMA): Golloborda - Herbel - Kërçishti i Epërm. Teil 2 (në gjermanisht). Munich: Verlag Otto Sagner. fq. 10. ISBN 9783866880351. "Heute umfaßt das Gebiet von Golloborda in Albanien 22 Dörfer, die verwaltungstechnisch auf drei verschiedene Gemeinden aufgeteilt sind: 1. Die Gemeinde Ostren besteht aus dreizehn Dörfern, und Südslavisch wird in den folgenden neun Dörfern gesprochen: Ostreni i Madh (Golemo Ostreni/Ostreni Golemo), Kojavec (Kojovci), Lejçan (Lešničani), Lladomerica (Ladomerica/Ladimerica/Vlademerica), Ostreni i Vogël (Malo Ostreni/Malastreni/Ostreni Malo), Orzhanova (Oržanova), Radovesh (Radoveš/Radoeš/Radoešt), Tuçep (Tučepi) und Pasinka (Pasinki). 2. Die Gemeinde von Trebisht umfaßt die vier Dörfer Trebisht (Trebišta), Gjinovec (G'inovec/G'inec), Klenja (Klen'e) und Vërnica (Vărnica), und in allen wird Südslavisch gesprochen. 3. Die übrigen Dörfer von Golloborda gehören zur Gemeinde Stebleva, und zwar Stebleva, Zabzun, Borova, Sebisht, Llanga. Südslavisch wird in Stebleva (Steblo) sowie von drei Familien in Sebisht (Sebišta) gesprochen. Wie aus den bisherigen Ausführungen und den Erhebungen vor Ort hervorgeht, gibt es nur noch in fünfzehn der insgesamt Dörfer, die heute zu Golloborda gehören, slavophone Einwohner. Die Zahl der Dörfer in Golloborda wird manchmal auch mit 24 angegeben. Dann zählt man die Viertel des Dorfes Trebisht, und zwar Trebisht-Bala, Trebisht-Çelebia und Trebisht-Muçina separat. Zu Golloborda rechnete man traditionell ferner die Dörfer Hotišan, Žepišt, Manastirec, Drenok, Modrič und Lakaica, die heute in Makedonien liegen."
- ^ a b c d e f Toncheva, Veselka (2013). "The Slavonic Community from the Golo Bardo Region, Republic of Albania: Traditions, Music, Identity". Our Europe. Ethnography – Ethnology – Anthropology of Culture. Volume 2. Pages 39–40.
- ^ a b c d Toncheva, Veselka (2013). "The Slavonic Community from the Golo Bardo Region, Republic of Albania: Traditions, Music, Identity". Our Europe. Ethnography – Ethnology – Anthropology of Culture. Volume 2. Pages 40–42
- ^ a b Limanoski Niyazi (1993), Islamizatsijata i etnichkite promeni vo Makedonija [Islamization and Ethnical Changes in Macedonia], Skopje: Makedonska kniga (në maqedonisht). faqe 258
- ^ a b Stamatov Stefan (1938), Grad Debar i negovoto osnovavane [City of Debar and its Founding], Parvo prilozhenie na periodichnoto spisanie "Debarski glas", Sofia: Debarsko blagotvoritelno bratstvo (në bullgarisht). faqe 23
- ^ a b Limanoski Niyazi (1993), Islamizatsijata i etnichkite promeni vo Makedonija [Islamizimi dhe ndryshimet etnike në Maqedoni], Skopje: Makedonska kniga (në maqedonisht). Faqe 260
- ^ a b Risteski Lyupcho S. (2006), Zhivot na granitsa [Life on the Border] in: A. Svetieva (ed.) Golo Brdo. Zhivot na granitsa, Skopje: Institut za etnologija i antropologija, pp. 26–34 (në maqedonisht). Faqet 28–30