Grusht shteti
Appearance
Grusht shteti ose puçi (gjer. Putsch — puç; fra. coup d'état — ku de`ta; ose vetëm fra. coup — ku) është emërtim për shkarkimin antikushtetues dhe të paligjshëm të autoriteteve qeveritare në një shtet, e që ndryshon nga revolucioni me atë se kryhet nga një pjesë e ekzekutivit, ose një organ shtetëror - zakonisht ushtria - dhe jo qytetarët e thjeshtë.[1]
Terminologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Fjala "grusht shteti" vjen nga fraza frënge coup d'état (shqiptohet: ku de`ta) që do të thot goditje në shtet dhe përdorohet si term profesional për grusht shtetin në mbarë botën. Ka lindur nga fjalët frënge:
- coup, që do të thotë goditje e papritur
- État, që do të thotë shtet
Përdorohet edhe shkurtesa e parregult coup.
Një pasqyrë e grusht shteteve ushtarake
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Viti | Vendi | Prijësi | Qeveria | Suksesi |
---|---|---|---|---|
509 p.e.s. | Roma e Vjetër | Lucije Juni Brut | Lucije Tarkvini | jo |
1799. | Franca | Napoleon Bonaparti | Direktorat | po |
1923. | Republika e Vajmarit | Gjeneral Walther von Lüttwitz | Gustav Bauer | jo |
1923. | Spanja | Miguel Primo de Rivera | Alfons XIII | po |
1930. | Argjentina | José F.Uriburu | Hipólito Yrigoyen | po |
1930. | Brazil | Getúlio Vargas | - | po |
1944. | Rajhu i Tretë | Claus von Stauffenberg | Adolf Hitler | jo |
1958. | Algjeri | Gjeneral Jacques Massu | - | po |
1953. | Iran | Gjeneral Riza Shah Pahlevi | Muhamed Mosadek | po |
1964. | Brazil | João Goularto | Getulio Vargas | po |
1960. | Turqia | Gjeneral Cemal Gürsel | Adnan Menderes | po |
1971. | Turqia | Gjeneral Memduh Tağmaç | Cevdet Sunay | po |
1980. | Turqia | Gjeneral Kenan Evren | - | po |
1997. | Turqia | Admiral Salim Dervishoğlu | Necmettin Erbakan | po |
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Hrvoje Harberić,"Vojni udari" Arkivuar 6 prill 2016 tek Wayback Machinespectatormundi.org, pristupljeno:25.10.2014 (bs)