Hasan el-Basriu

el-Hasan el-Basri
el-Hasan el-Basri
الحسن البصري
Personal
Lindur	Rr. 21 pas hixhretit/642 e.r.
Vdekur	15 tetor 728/5 Rexheb 110 pas hixhretit (86 vjet); Basra, Kalifati Emevi
Postim i vjetër
	Influenced by Umer ibn Hatab dhe Ali ibn Ebi Talib;
	Influenced Abdul Wahid bin Zaid, Habib al-Ajami, dhe Harith el-Muhasibi;

Ebu Said ibn Ebi el-Hasan Jasar el-Basri, shpesh referohet si el-Hasan el-Basri (arabisht: الحسن البصري, romanizuar: al-Ḥasan al-Baṣrī; 642 - 15 tetor 728) ishte një predikues i hershëm mysliman, asket, teolog, shpjegues, dijetar, gjykatës dhe mistik.^[1] I lindur në Medine në vitin 642,^[2] Hasani i përkiste brezit të dytë të myslimanëve, të gjithë të cilëve më pas do të quheshin tabi'un në Islamin Synit.^[2] Në fakt, Hasani u bë një nga "më të famshmit" e tabi'inëve,^[2] duke shijuar një "karrierë të vlerësuar akademike dhe një trashëgimi edhe më të shquar pas vdekjes në studimet islame".^[2]

Hasani, i nderuar për ashpërsinë e tij dhe mbështetjen për "heqjen dorë" (zuhd), predikoi kundër botës dhe materializmit gjatë ditëve të para të Kalifatit Emevi, me predikimet e tij pasionante që lanë një "mbresa të thellë te bashkëkohësit e tij".^[3] Marrëdhëniet e tij të ngushta, me disa nga shokët më të shquar të profetit Muhamed^[3] vetëm sa e forcoi pozitën e tij si mësues dhe dijetar i shkencave islame.^[3] Disiplinat e veçanta në të cilat thuhet se ka shkëlqyer përfshinin shpjegimin (tafsir) e Kuranit,^[2] nga ku "emri i tij ndeshet pa ndryshim në" komentet klasike dhe mesjetare mbi shkrimet e shenjta,^[2] si dhe teologjinë dhe misticizmin.^[2]^[4] Lidhur me të fundit nga këto, është e rëndësishme të theksohet se Hasani u bë një figurë jashtëzakonisht e rëndësishme në zhvillimin e sufizmit^[4] me emrin e tij që shfaqet "në shumë silsila mistike (zinxhirë mësuesish dhe dishepujsh të tyre) që kthehen te Muhamedi" në shkrimet e mistikëve sunitë nga shekulli i nëntë e tutje.^[3] Sipas fjalëve të një studiuesi, Hasani qëndron si "patriarku i madh" i sufizmit të hershëm.^[5]

Siç kanë vënë në dukje studiuesit, shumë pak nga shkrimet origjinale të Hasanit kanë mbijetuar, me fjalët e urta dhe thëniet e tij për tema të ndryshme që janë transmetuar kryesisht përmes traditës gojore nga dishepujt e tij të shumtë.^[3] Ndërsa fragmente të predikimeve të tij të famshme mbijetojnë në veprat e autorëve të mëvonshëm, të vetmet dorëshkrime të plota që mbajnë emrin e tij janë vepra apokrife si Risālat al-qadar ilā Abd al-Malik (Letra drejtuar Abd al-Malik kundër Predestinarëve),^[2] një tekst pseudopigrafik nga shekulli i nëntë ose i fillimit të shekullit të dhjetë,^[2] dhe një letër tjetër "me karakter asketik dhe urgjent" drejtuar Umerit II (v. 720),^[2] e cila gjithashtu konsiderohet e rreme.^[2]

Jeta

Hasani lindi në Medine në vitin 642 të erës sonë.^[3] Nëna e tij, Khayra, thuhet të ketë qenë shërbëtore e njërës prej grave të profetit Muhamed, Umm Seleme, ndërsa babai i tij, Peroz, ishte një skllav persian i cili fillimisht rridhte nga Iraku jugor.^[6]^[7] Sipas traditës, Hasani u rrit në Medine për pjesën e madhe të jetës së tij të hershme, përpara se familja e tij të shpërngulej në Basra pas Betejës së Sifinit.^[3] Sipas disa studiuesve, është "kryesisht ky shoqërim me Medinën dhe njohja e tij atje me shumë nga sahabët dhe gratë e shquara të Muhamedit që ngriti rëndësinë e [Hasanit] si një figurë autoritative në gjenealogjinë fetare dhe historike myslimane."^[3]

Biografitë e ndryshme ekzistuese tregojnë se Hasani dikur ishte ushqyer me gji nga Ummu Seleme,^[3] dhe se nëna e tij e çoi pas lindjes së tij te kalifi Omer, i cili tregohet se e kishte bekuar atë me lutjen: "O Zot, bëje atë të urtë në besim dhe të dashur për të gjithë njerëzit.”^[3] Ndërsa rritej, Hasani filloi të admirohej gjerësisht për besnikërinë e tij të pakompromis ndaj shembullit të Muhamedit.^[3] Burimet e ndryshme të hershme mbi jetën e Hasanit tregojnë se ai studionte shpesh në këmbët e Aliut gjatë kësaj periudhe, i cili thuhet se e kishte mësuar Hasanin kur ky i fundit ishte ende "adoleshent".^[8]

Si i ri, Hasani mori pjesë në fushatat pushtuese në Iranin lindor (rreth 663) dhe punoi si tregtar argjendarish,^[3] përpara se të linte biznesin dhe jetën ushtarake për atë të një asketi dhe dijetari të pastër.^[3] Ishte gjatë kësaj periudhe të fundit që ai filloi të kritikonte hapur politikat e guvernatorëve në Irak, madje duke nxitur autoritetet në një shkallë të tillë që ai në fakt duhej të ikte për sigurinë e jetës së tij nën mbretërimin e Haxhaxhit, zemërimi i të cilit Hasani ishte ngjallur për shkak të dënimit të tij të drejtpërdrejtë të themelimit të Wasiṭ nga Haxhaxhi në vitin 705.^[3] Një nga shokët më të afërt të Hasanit nga kjo periudhë ishte shoku i tij asket dhe mistik Farkad Sabahi (v. 729), një i krishterë armen i konvertuar në Islam.^[9] Së bashku me figura si es-Sabahi dhe Rabia el-Adavijje (v. 801), Hasani filloi të denonconte publikisht akumulimin e pasurisë nga të pasurit; dhe thuhet se ai personalisht e ka përçmuar pasurinë në një shkallë të tillë, saqë ai madje “refuzoi një kërkues për dorën e vajzës së tij, i cili ishte i famshëm për pasurinë e tij thjesht për shkak të pasurisë së tij”.^[3] Për më tepër, gjatë kësaj periudhe Hasani thuhet se ka marrë dishepuj të shumtë në misticizëm,^[4] si Habib el-Axhami (v. rreth shekullit të 8-të), marrëdhënia e të cilit me Hasanin është dokumentuar në hagiografi të ndryshme.^[9] Hasani vdiq në Basra në vitin 728, në moshën tetëdhjetë e gjashtë vjeç.^[3]

Referime

^ Frye, Richard Nelson (1975-06-26). The Cambridge History of Iran (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 449. ISBN 9780521200936. was born in Medina in 21/642
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Mourad, Suleiman A., “al-Ḥasan al-Baṣrī”, in: Encyclopaedia of Islam, THREE, Edited by: Kate Fleet, Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas, Everett Rowson.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Ritter, H., “Ḥasan al-Baṣrī”, in: Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs. Brill Online.
^ ^a ^b ^c S. H. Nasr, The Garden of Truth: The Vision and Promise of Sufism, Islam's Mystical Tradition (San Francisco: HarperOne, 2008), pp. 168-169
^ S. H. Nasr, The Garden of Truth: The Vision and Promise of Sufism, Islam's Mystical Tradition (San Francisco: HarperOne, 2008), p. 168
^ Frye, R.N., red. (1975). The Cambridge history of Iran (në anglisht) (bot. Repr.). London: Cambridge U.P. fq. 449. ISBN 978-0-521-20093-6. The founder of the Basra school of Sufism, which is itself the source for all later Sufi schools, is the celebrated Hasan al-Basri, who was born in Medina in 21/642, the son of a Persian slave, and who died after a long and fruitful life in Basra in 110/728.
^ Donner, F.M. (1988). "BASRA". Encyclopaedia Iranica, Vol. III, Fasc. 8 (në anglisht). fq. 851–855. Some of these cultural figures were of Iranian descent, including the early paragon of piety Ḥasan al-Baṣrī; Sebawayh, one of the founders of the study of Arabic grammar; the famed poets Baššār b. Bord and Abū Nowās; the Muʿtazilite theologian ʿAmr b. ʿObayd; the early Arabic prose stylist Ebn al-Moqaffaʿ; and probably some of the authors of the noted encyclopedia of the Eḵwān al-Ṣafāʾ.
^ Martin Lings (Abu Bakr Siraj ad-Din), What is Sufism? (Lahore: Suhail Academy, 1975), p. 104
^ ^a ^b Historical dictionary of Sufism By John Renard, p. 87

[1] Frye, Richard Nelson (1975-06-26). The Cambridge History of Iran (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 449. ISBN 9780521200936. was born in Medina in 21/642

[auto2-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Mourad, Suleiman A., “al-Ḥasan al-Baṣrī”, in: Encyclopaedia of Islam, THREE, Edited by: Kate Fleet, Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas, Everett Rowson.

[auto-3] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Ritter, H., “Ḥasan al-Baṣrī”, in: Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs. Brill Online.

[auto3-4] S. H. Nasr, The Garden of Truth: The Vision and Promise of Sufism, Islam's Mystical Tradition (San Francisco: HarperOne, 2008), pp. 168-169

[auto9-5] S. H. Nasr, The Garden of Truth: The Vision and Promise of Sufism, Islam's Mystical Tradition (San Francisco: HarperOne, 2008), p. 168

[6] Frye, R.N., red. (1975). The Cambridge history of Iran (në anglisht) (bot. Repr.). London: Cambridge U.P. fq. 449. ISBN 978-0-521-20093-6. The founder of the Basra school of Sufism, which is itself the source for all later Sufi schools, is the celebrated Hasan al-Basri, who was born in Medina in 21/642, the son of a Persian slave, and who died after a long and fruitful life in Basra in 110/728.

[7] Donner, F.M. (1988). "BASRA". Encyclopaedia Iranica, Vol. III, Fasc. 8 (në anglisht). fq. 851–855. Some of these cultural figures were of Iranian descent, including the early paragon of piety Ḥasan al-Baṣrī; Sebawayh, one of the founders of the study of Arabic grammar; the famed poets Baššār b. Bord and Abū Nowās; the Muʿtazilite theologian ʿAmr b. ʿObayd; the early Arabic prose stylist Ebn al-Moqaffaʿ; and probably some of the authors of the noted encyclopedia of the Eḵwān al-Ṣafāʾ.

[8] Martin Lings (Abu Bakr Siraj ad-Din), What is Sufism? (Lahore: Suhail Academy, 1975), p. 104

[auto10-9] Historical dictionary of Sufism By John Renard, p. 87

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]