Hidrocentrali Lanabregas
Hidrocentrali i Lanabregasit i njohur edhe si Hidrocentrali i Selitës ndodhet në lindje të Tiranës, dhe është hidrocentrali më i vjetër i madh në Shqipëri .
Historiku[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Deri pas Luftës së Dytë Botërore, prodhimi i energjisë në Shqipëri ishte i kufizuar në gjeneratorë dhe disa termocentrale të vegjël, të cilët mezi furnizonin autoritetet kryesore dhe familjet më të pasura në qytetet më të mëdha. [1] Gjithashtu në Vithkuq në vitin 1933 u hap një mikro hidrocentral (630 kilovat ). [2] Të 15 termocentralet e vegjël në vend në vitin 1938 kishin një prodhim prej rreth 3400 kilovat (mbi një e treta nga tre termocentralet e Tiranës) dhe prodhonin rreth 9 milionë kilovat orë në vit. [1] Pasi komunistët morën pushtetin, u vendos të vazhdohej me elektrifikimin e vendit, të ndërtohej një ekonomi komuniste. Në vitin 1948 ishte planifikuar ndërtimi i hidrocentralit të parë për planin dyvjeçar 1948/49 . [3] [4] Paralelisht, një tjetër termocentral u ndërtua në Tiranë-Kombinat për të siguruar energji për industritë e reja në qytet. [5]
Puna për projektin filloi në vitin 1949. Ndërtimi i termocentralit dhe shpërndarja e mëvonshme e energjisë u bë me ndihmën e madhe financiare, teknike dhe planifikuese të Bashkimit Sovjetik. Në datën 8 nëntor 1951, u vu në punë hidrocentrali i ri, i quajtur pas Vladimir Ilyich Lenin . [6]
Në vitin 2012, Ujësjellësi Bashkiak i Tiranës bleu termocentralin nga shteti shqiptar për 15 milionë euro. [7] [8] Privatizimi i këtij dhe hidrocentraleve të tjerë më pas çoi në një kallëzim penal. [9]
Operatorët e hidrocentralit aktual po planifikojnë të ndërtojnë edhe një turbinë me erë. [10]
Vendndodhja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Hidrocentrali ndodhet në Lanabregas, një fshat i vogël rreth gjashtë kilometra në lindje të qendrës së qytetit të Tiranës, rrëzë malit të Dajtit . Termocentrali është rreth 318 metra mbi nivelin e detit. [11] Disa qindra metra në veri kalon Lana, këtu një përrua edhe më i vogël që zbret nga Dajti.
Uji për termocentralin sillet rreth një duzinë kilometra nga malet e Skënderbeut në lindje të Dajtit. Uji nga burimet karstike të Selitës dhe Shënmërisë në krahun perëndimor të Malit me Gropa (1250 m). [12] Sistemi i tubacionit të gjatë përfshin gjashtë tunele, një kanal, një stacion pompimi në Qafë Mollë dhe dy turbina. [6] Vetëm tuneli përmes Dajtit është (të paktën) [13] 1600 metra i gjatë. Në këtë tunel ruhet edhe uji përkohësisht. Rënia e ujit është 630 metra. [6]
Në vitin 1963 u rrit fuqia e termocentralit. [6] Prodhimi është vlerësuar në 5000 kilovat dhe prodhimi mesatar vjetor në 37 milion kilovat orë, kapaciteti maksimal shkon në 40 milion kilovat orë.
Më pas uji përdoret për furnizimin me ujë të Tiranës. [6]
Ka projekte të ndryshme për rritjen e prodhimit të energjisë elektrike dhe zhvillimin e burimeve të tjera në Malet e Skënderbeut. Furnizimi i aglomeratit në rritje të shpejtë është një sfidë e madhe. Janë përmendur burime shtesë në Shënmëri si dhe burime te Guri i Bardhë në Bashkinë e Matit .
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ a b Fjalor enciklopedik shqiptar. fq. 140 f.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Fjalor enciklopedik shqiptar. fq. 369 f.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Fjalor enciklopedik shqiptar. fq. 234 f.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Albania as Dictatorship and Democracy: From Isolation to the Kosovo War 1946 – 1998. Albania in the Twentieth Century: A History. I.B. Tauris. 2006. fq. 306. ISBN 1-84511-105-2.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Bergbau und Energiewirtschaft. Südosteuropa-Handbuch. Vandenhoeck & Ruprecht. fq. 387. ISBN 3-525-36207-2.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d e Fjalor enciklopedik shqiptar. 1985. fq. 369.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Ujësjellësi blen "Lanabregasin" për 15 milionë euro". Revista Monitor. 8 maj 2012.
- ^ "HEC i Lanabregasit hap tenderin për projektin e ndërtimit të centralit elektrik me erë". ATSH. 24 qershor 2020. Arkivuar nga origjinali më 1 nëntor 2022. Marrë më 1 nëntor 2022.
- ^ "Dosja e 4 HEC-eve shkon në Prokurori". Gazeta Shqip. 15 janar 2013.[lidhje e vdekur]
- ^ "HEC i Lanabregasit hap tenderin për projektin e ndërtimit të centralit elektrik me erë". ATSH. 24 qershor 2020. Arkivuar nga origjinali më 1 nëntor 2022. Marrë më 1 nëntor 2022.
- ^ "Vladimir Iliç Lenin Hidrocentrali, Albania". GeoNames.org (në anglisht).
- ^ Offizielle Karte 1:50'000 des militärischen kartographischen Amtes Albaniens, Blatt K-34-89-C „Bulqiza“, 2. Auflage 1985.
- ^ Offizielle Karte 1:50'000 des militärischen kartographischen Amtes Albaniens, Blatt K-34-88-D „Tirana e veriut“, 3. Auflage 1990.