Jump to content

Endër-dhe-Luarë

Coordinates: 47°15′N 0°40′E / 47.250°N 0.667°E / 47.250; 0.667
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Indre-et-Loire)
Endra-dhe-Luara
Departament
Lart poshtë, majtas djathtas: Kështjella e Langeais, Chinon dhe Lumi Vjenë, Kështjella e Chenonceau dhe Lumi Sher,ndërtesa e prefekturës në Tours, Kështjella e Villandry
Flamuri i Endra-dhe-Luara
Flamuri
Stema Endra-dhe-Luara
Stema
Vendndodhja e Endrës-dhe-Luarës në Francë
Vendndodhja e Endrës-dhe-Luarës në Francë
Koordinatat: 47°15′N 0°40′E / 47.250°N 0.667°E / 47.250; 0.667
ShtetiFrance
RajoniQendër-Lugina e Luarës
PrefekturaTours
NënprefekturatChinon
Loches
Qeveria
 • Presidenti i Këshillit DepartamentalJean-Gérard Paumier[1] (LR)
Sipërfaqja
 • Gjithsej6.127 km2 (2,366 sq mi)
Popullsia
 (Janar 2019)
 • Gjithsej610.079
 • Vendi41
 • Dendësia100/km2 (260/sq mi)
Zona kohoreUTC+1 (CET)
 • Verës (DST)UTC+2 (CEST)
Numri i departamentit37
Qarqet3
Kantonet19
Komunat272

Indre-et-Loire ( shqiptimi frëngjisht: [ɛ̃.dʁ‿e.lwaʁ]  ( dëgjoni); Shqip: Endra-dhe-Luara ) është një departament në Francën perëndimore-qendrore të quajtur sipas lumit Endër dhe lumit Luarë . Në vitin 2019, ajo kishte një popullsi prej 610,079 banorësh. [2] Nganjëherë i referuar si Touraine, emri i rajonit historik, ai sot është pjesë e rajonit Qendër-Lugina e Luarës . Prefektura e saj është Tours dhe nënprefekturat janë Chinon dhe Loches . Endra-dhe-Luara është një destinacion turistik për monumentet e tij të shumta që janë pjesë e Kështjellave të Luginës së Luarës .

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kohët e hershme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Endra-dhe-Luara është një nga 83 departamentet origjinale të krijuara gjatë Revolucionit Francez më 4 mars 1790. Ajo u krijua nga ish- provinca e Touraine dhe nga pjesë të vogla të Orléanais, Anzhusë dhe Puatusë. Prefektura e saj, Toursi, ishte një qendër e të mësuarit në Mesjetën e Hershme, duke qenë një fokus kryesor i ungjillizimit të krishterë që kur Shën Martini u bë peshkopi i tij i parë rreth vitit 375. Nga mesi i shekullit të 15-të, oborri mbretëror u riparua në Luginën e Luarës, me kryeqytetin Tours; bashkimi i lumit Luarë dhe lumit Sher u bë një qendër e prodhimit të mëndafshit dhe mallrave të tjera luksoze, duke përfshirë tregtinë e verës, duke krijuar një borgjezi të begatë.

Vitet e fundit

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pas krijimit të departamentit, ai mbeti politikisht konservator, siç regjistroi Honoré de Balzac në disa nga romanet e tij. Conservative Tours refuzoi të mirëpresë hekurudhat, të cilat në vend të kësaj u detyruan të kalonin linjat e tyre me anë të Saint-Pierre-des-Corps në skajin lindor të qytetit. Temperatura e moderuar e politikës së departamentit mbeti e dukshme pas Luftës Franko-Prusiane të 1870: ndjenjat mbetën kryesisht pro-mbretërore gjatë viteve të hershme të Republikës së Tretë . Për pjesën më të madhe të shekullit të nëntëmbëdhjetë, Endra-dhe-Luara ishte një departament rural, por xhepat e industrializimit të rëndë filluan të shfaqen në fund të shekullit, të shoqëruar nga politika e krahut të majtë. 1920 pa lindjen e Partisë Komuniste Franceze në Kongresin e Tureve . Në vitin 1920, Saint-Pierre-des-Corps ishte bërë një qendër kryesore hekurudhore dhe një qendër e punëtorive hekurudhore: ajo kishte fituar gjithashtu një reputacion si një bastion i solidaritetit të klasës punëtore.

Gjeografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Endra-dhe-Luara është pjesë e rajonit të Qendër-Lugina e Luarës ; departamentet fqinje janë Luarë-dhe-Sher, Endër, Vjenë, Mejn-dhe-Luarë dhe Sarthë . Komuna e Descartesit është e famshme si vendlindja e filozofit dhe matematikanit francez, René Descartes .

Qytetet kryesore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Komuna më e populluar është Tours, prefektura. Që nga viti 2019, ka 10 komuna me më shumë se 10,000 banorë: [2]

Komuna Popullsia (2019)
Turne 137,087
Joué-lès-Tours 38,444
Saint-Cyr-sur-Loire 16,419
Saint-Pierre-des-Corps 15,967
Saint-Avertin 14,995
Amboise 12,533
Chambray-lès-Tours 11880
Montlouis-sur-Loire 10,868
La Riche 10,317
Fondete 10,301

Demografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Popullsia në vite
VitiPop.±%
1801268,924—    
1821282,372+5.0%
1836304,271+7.8%
1851315,641+3.7%
1872317,027+0.4%
1886340,921+7.5%
1901335,541−1.6%
1911341,205+1.7%
1921327,743−3.9%
1931335,226+2.3%
1946349,685+4.3%
1954364,706+4.3%
1962395,21+8.4%
1968437,866+10.8%
1975478,597+9.3%
1982506,093+5.7%
1990529,345+4.6%
1999553,747+4.6%
2006580,312+4.8%
2011593,683+2.3%
2016606,223+2.1%

Turizmi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Endra-dhe-Luara është shtëpia e shumë kështjellave të jashtëzakonshme që janë të hapura për publikun, ndër to janë këto:

  • Kështjella e Amboise
  • Kështjella e Azay-le-Rideau
  • Kështjella e la Bourdaisière
  • Kështjella e Chenonceau
  • Kështjella e Chinon
  • Kështjella e la Guerche
  • Kështjella e Langeais
  • Kështjella e Loches
  • Kështjella e Marçay
  • Kështjella e Montpoupon
  • Kështjella e Plessis-lez-Tours
  • Kështjella e Rivau
  • Kështjella e Tours
  • Kështjella e Villandry
  • Kështjella e Clos Lucé
  • Kështjella e Ussé
  1. ^ "Répertoire national des élus: les conseillers départementaux". data.gouv.fr, Plateforme ouverte des données publiques françaises (në frëngjisht). 4 maj 2022.
  2. ^ a b Populations légales 2019: 37 Indre-et-Loire, INSEE
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Endër-dhe-Luarë&oldid=2507138"