Rajonet e Francës
| Rajon frëngjisht: Région | |
|---|---|
 | |
| Kategoria | Shtet unitar |
| Vendi | Republika Franceze |
| Numri | 18 |
| Statusi i mundur | Rajone jashtë shtetit (5) Région d'outre-mer |
| Statusi shtesë | Kolektivitet territorial Collectivité Territoriale |
| Popullsia | 212,645 (Mayotte) – 12,005,077 (Île-de-France) |
| Sipërfaqja | 376 km2 (145 sq mi) (Mayotte) – 84,061 km2 (32,456 sq mi) (Nouvelle-Aquitaine) |
| Qeveria | Qeveri rajonale, Qeveri nacionale |
| Nënndarjet | Departmentet |
Franca ndahet në 18 rajone (frëngjisht: région, [ʁe.ʒjɔ̃]) administrative, nga të cilat trembëdhjetë ndodhen në Francën metropolitane (Evropë) dhe pesë janë rajone përtejdetit (të mos ngatërrohet me kolektivitetet përtejdetit, të cilat kanë një status gjysmë autonom).[1]
Të trembëdhjetë rajonet administrative metropolitane (duke përfshirë Korsikën që nga viti 2019) ndahen më tej në dy deri në trembëdhjetë departamente administrative, ku prefekti i departamentit të qendrës administrative të çdo rajoni vepron gjithashtu si prefekt rajonal. Rajonet jashtë shtetit përbëhen administrativisht nga vetëm një departament secila dhe kështu kanë edhe statusin e departamenteve jashtë shtetit.
Shumica e qarqeve administrative kanë edhe statusin e kolektiviteteve territoriale rajonale, të cilat vijnë me një qeverisje vendore, me kolektivitete departamentale dhe komunale nën nivelin e qarkut. Përjashtim bëjnë Korsika, Guajana Franceze, Majoti dhe Martinika, ku funksionet e rajonit dhe departamentit menaxhohen nga qeveri të vetme vendore që kanë juridiksion të konsoliduar dhe që njihen si kolektivitete të vetme territoriale.
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
1982–2015[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Termi rajon u krijua zyrtarisht nga Ligji i Decentralizimit (2 mars 1982), i cili gjithashtu u dha rajoneve statusin e tyre ligjor. Zgjedhjet e para të drejtpërdrejta për përfaqësuesit rajonalë u mbajtën më 16 mars 1986.[2]
Midis 1982 dhe 2015, kishte 22 rajone në Francën Metropolitane. Përpara vitit 2011, kishte katër rajone jashtë shtetit (Guajana Franceze, Guadalupa, Martinika dhe Réunion); në vitin 2011 Majoti u bë i pesti.
Rajonet dhe kryeqytetet e tyre[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Rajonet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
| # | Inicjali | Flamuri | Rajoni | Kryeqendra | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | A |  |
Alsasa | Strasburg | |||||||||
| 2 | B |  |
Akuitania | Bordo | |||||||||
| 3 | C |  |
Auvernia | Clermont-Ferrand | |||||||||
| 4 | P |  |
Normandia e Poshtme | Caen | |||||||||
| 5 | D |  |
Burgonja | Dijoni | |||||||||
| 6 | E | .svg){kind=small} |
Bretanja | Rennes | |||||||||
| 7 | F |  |
Qendra | Orléans | |||||||||
| 8 | G |  |
Champagne-Ardenne | Châlons-en-Champagne | |||||||||
| 9 | H |  |
Korsika | Ajaccio | |||||||||
| 10 | I |  |
Franche-Comté | Besançon | |||||||||
| 11 | Q | |
Normandia e Epërme | Rouen | |||||||||
| 12 | J |  |
Île-de-France | Parisi | |||||||||
| 13 | K |  |
Languedoc-Roussillon | Montpellier | |||||||||
| 14 | L |  |
Limousin | Limoges | |||||||||
| 15 | M |  |
Lorena | Metz | |||||||||
| 16 | N |  |
Midi-Pyrénées | Tuluza | |||||||||
| 17 | O |  |
Nord-Pas-de-Calais | Lille | |||||||||
| 18 | R |  |
Pays de la Loire | Nantes | |||||||||
| 19 | S |  |
Pikardia | Amiens | |||||||||
| 20 | T |  |
Poitou-Charentes | Poitiers | |||||||||
| 21 | U |  |
Provence-Alpes-Côte d'Azur | Marseja | |||||||||
| 22 | V |  |
Rhône-Alpes | Lion | |||||||||
| Rajone jashtë shtetit | |||||||||||||
|
Guajana Franceze | Cayenne | |||||||||||
.svg){kind=small}
|
Guadalupa | Basse-Terre | |||||||||||
|
Martinika | Fort-de-France | |||||||||||
.svg){kind=small}
|
Majoti | Mamoudzou | |||||||||||
.svg){kind=small}
|
Reunioni | Saint-Denis | |||||||||||
Roli[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Rajonet jashtë shtetit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Rajoni jashtë shtetit (frëngjisht: Région d'outre-mer) është një emërtim i kohëve të fundit, i dhënë për departamentet jashtë shtetit që kanë fuqi të ngjashme me ato të rajoneve të Francës metropolitane. Si pjesë përbërëse e Republikës Franceze, ato përfaqësohen në Asamblenë Kombëtare, Senat dhe Këshillin Ekonomik dhe Social, zgjedhin një deputet të Parlamentit Evropian dhe përdorin euron si monedhën e tyre.
Megjithëse këto territore i kanë këto pushtete politike që nga viti 1982, kur politika e decentralizimit të Francës diktoi që atyre t'u jepeshin këshilla rajonalë të zgjedhur së bashku me fuqitë e tjera rajonale, përcaktimi i rajoneve jashtë shtetit daton vetëm në ndryshimin kushtetues të vitit 2003; në të vërtetë, formulimi i ri i kushtetutës synon të mos i japë përparësi as emërtimit të departamentit të huaj apo rajonit të huaj, megjithëse i dyti është ende praktikisht i papërdorur nga mediat franceze.
Më poshtë kanë statusin e rajonit jashtë shtetit:
- në Oqeanin Indian (Afrikë):
- në Amerikë:
- Guajana Franceze në Amerikën Jugore
- Guadalupa në Antilet (Karaibet)
- Martinika në Antilet (Karaibet)
- ^ Shën Pierre and Miquelon (jashtë Kanadasë, në Amerikën e Veriut), dikur një departament jashtë shtetit, u degradua në një kolektivitet territorial në vitin 1985.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "Carte des Régions" (në frëngjisht). INSEE. Marrë më 2009-09-29.
- ^ Jean-Marie Miossec (2009), Géohistoire de la régionalisation en France, Paris: Presses universitaires de France ISBN 978-2-13-056665-6.
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Guida në rajonet e Francës
- Faqet lokale të rajoneve
- Informavion i dobishëm mbi Francën
- A do të sjellin tronditje politike zgjedhjet lokale të 2010-s? Radioja France Internationale në Anglisht