Jörmungandr
Në mitologjinë nordike, Jörmungandr (nordishtja e vjetër: Jǫrmungandr, fjalë-për-fjalë. 'Gundi i madh', shih Etimologjinë), i njohur gjithashtu si Gjarpri Midgard ose Gjarpri Botëror (nordishtja e vjetër: Miðgarðsormr), është një gjarpër deti ose krimb jashtëzakonisht i madh që banon në detin botëror, që rrethon Tokën (Midgard) dhe kafshon bishtin e tij, një shembull i një ouroboros. Si rezultat i rrethimit të Midgardit (Tokës) ai quhet Gjarpri Botëror. Kur të lëshojë bishtin, do të fillojë Ragnarök (beteja e fundit e botës).
Thuhet se Jörmungandr është fëmija i mesëm i perëndisë mashtruese Loki dhe gjigantes Angrboða. Sipas Prozës Edda, Odin mori tre fëmijët e Lokit nga Angboða - ujkun Fenrir, perëndeshën Hel dhe gjarprin Jörmungandr - dhe i largoi nga Asgard (bota e Æsir). Gjarpri Jörmungandr u hodh në oqeanin e madh që rrethon Midgard.[1] Atje gjarpri u rrit aq shumë sa ishte në gjendje të rrethonte Tokën dhe të kapte bishtin e vet.[1] Zoti i vjetër nordik, Thor, ka një grindje të vazhdueshme me Jörmungandri në epikat e tyre dhe të dy mund të shihen si armiq. Gjatë Ragnarök, Thor dhe Jörmungandr do të luftojnë njëri-tjetrin deri në vdekje.
Etimologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Emri Jǫrmungandr është një titull poetik dhe përbëhet nga parashtesa jǫrmun- dhe fjala gandr. Parashtesa "jǫrmun-" tregon diçka të madhe, të gjerë ose mbinjerëzore.[2] Fjala "gandr" mund të nënkuptojë një sërë gjërash në Nordishten e Vjetër, por kryesisht i referohet entiteteve të zgjatura dhe ose qenieve të mbinatyrshme. Gandr mund t'i referohet, ndër të tjera: gjarpërit, fjordit, lumit, shkopit, kallamit, direkit, penisit, lidhësit dhe të ngjashme (kryesisht në kuptimet "mbinatyrore" ose "të gjalla").[3][4] Prandaj, termi "Jörmungandr" ka disa kuptime të mundshme në lidhje me mitologjinë e tij, si: "gjarpri i madh", "lumi i madh" (sinonim për detin ku ai banon), "shkopi ose shkopi i madh" (a lidhje me pemën botërore Yggdrasil), si dhe "lidhja e madhe" (mbështjellja e gjarprit rreth botës, kafshimi i bishtit të vet, që simbolizon rrethin e jetës botërore).[3][4]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Burimet kryesore të miteve rreth Jörmungandrit janë Proza Edda, poema skaldike Húsdrápa dhe Edda poetike Hymiskviða dhe Völuspá. Burime të tjera përfshijnë poemën e hershme skaldike Ragnarsdrápa dhe kennings në poema të tjera skaldike; për shembull, në Þórsdrápa, faðir lögseims, "babai i fillit të detit", përdoret si një dredhi për Loki. Ka gjithashtu disa gurë imazhi që përshkruajnë historinë e Thor duke peshkuar për Jörmungandr.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b Snorri Sturluson; Brodeur, Arthur Gilchrist (trans.) (1916). The Prose Edda. New York: The American-Scandinavian Foundation. Gylfaginning ch.LI , p. 109.
- ^ "Jörmun-". old-icelandic.vercel.app (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 16 nëntor 2022. Marrë më 16 nëntor 2022.
- ^ a b "Fornvännen 94" (PDF). Fornvännen. Journal of Swedish Antiquarian Research (në suedisht): 61. 1999. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 14 nëntor 2022. Marrë më 16 nëntor 2022.
- ^ a b "Gand, seid og åndevind" (PDF) (në suedisht). Arkivuar (PDF) nga origjinali më 20 shtator 2020. Marrë më 16 nëntor 2022.