Odini

Odini sipas Georg von Rosen.

Odin ( /ˈ oʊ d ɪ n / ; nga norvegjishtja e vjetër) është një zot i nderuar gjerësisht në paganizmin gjermanik. Mitologjia nordike, burimi i shumicës së informacionit të mbijetuar rreth tij, e lidh atë me mençurinë, shërimin, vdekjen, mbretërinë, trekëmbëshin, dijen, luftën, betejën, fitoren, magjinë, poezinë, furinë dhe alfabetin runik, dhe e përshkruan atë si burri i perëndeshës Frigg. Në mitologjinë dhe paganizmin më të gjerë gjermanik, perëndia njihej edhe në anglishten e vjetër si Wōden , në saksonishten e vjetër si Uuôden , në holandishten e vjetër si Wuodan, në frizianisht të vjetër si Wêda, dhe në gjermanishten e vjetër të lartë si Wuotan , të gjitha rrjedhin përfundimisht nga teonimi protogjermanik * Wōðanaz, që do të thotë 'zot i tërbimit' ose 'udhëheqës i të pushtuarve'.

Përmbledhje

Odini shfaqet si një zot i shquar gjatë gjithë historisë së regjistruar të Evropës Veriore, që nga pushtimi romak i rajoneve të Gjermanisë (nga rr. 2 p.e.s.) nëpërmjet lëvizjes së popujve gjatë periudhës së migrimit (shek. 4-6 të e.s.) dhe epokës së vikingëve (shek. 8-11 të e.s.). Në periudhën moderne, folklori rural i Evropës gjermanike vazhdoi të pranonte Odin. Referencat për të shfaqen në emra vendesh në të gjithë rajonet e banuara historikisht nga popujt e lashtë gjermanikë dhe dita e javës e mërkurë mban emrin e tij në shumë gjuhë gjermanike, duke përfshirë në anglisht.

Në tekstet e vjetra angleze, Odini zë një vend të veçantë si një figurë stërgjyshore euhemerizuar në mesin e familjes mbretërore, dhe ai shpesh përmendet si një figurë themeluese midis popujve të tjerë gjermanikë, si Langobardët, ndërsa disa burime të vjetra nordike e përshkruajnë atë si një sundimtar të fronëzuar. të perëndive. Format e emrit të tij shfaqen shpesh në të dhënat gjermanike, megjithëse tregimet në lidhje me Odin gjenden kryesisht në veprat e vjetra norvegjeze të regjistruara në Islandë, kryesisht rreth shekullit të 13-të. Këto tekste përbëjnë pjesën më të madhe të të kuptuarit modern të mitologjisë nordike.

Tekstet e vjetra nordike e portretizojnë Odinin si djalin e Bestla dhe Borr së bashku me dy vëllezër, Vili dhe Vé, dhe ai lindi shumë djem, më të famshmit perënditë Thor (me Jörð ) dhe Baldr (me Frigg ). Ai njihet me qindra emra. Odin është portretizuar shpesh si me një sy dhe mjekër të gjatë, duke mbajtur një shtizë të quajtur Gungnir ose duke u paraqitur i maskuar i veshur me një mantel dhe një kapele të gjerë. Ai shoqërohet shpesh nga familjarët e tij të kafshëve - ujqërit Geri dhe Freki dhe korbat Huginn dhe Muninn, të cilët i sjellin informacione nga e gjithë Midgard . —dhe ai kalëron kalin fluturues me tetë këmbë Sleipnir nëpër qiell dhe në botën e krimit. Në këto tekste ai shpesh kërkon njohuri më të mëdha, më e famshmja duke marrë Mead of Poetry, dhe bën baste me gruan e tij Frigg mbi përpjekjet e tij. Ai merr pjesë si në krijimin e botës duke vrarë qenien fillestare Ymir dhe duke i dhënë jetë dy njerëzve të parë Ask dhe Embla . Ai gjithashtu i ofron njerëzimit njohuri për shkrimin runik dhe poezinë, duke treguar aspekte të një heroi kulturor . Ai ka një lidhje të veçantë me festën e Yule .

Odin është i lidhur gjithashtu me vajzat hyjnore të fushëbetejës, valkyries, dhe ai mbikëqyr Valhalla, ku ai pranon gjysmën e atyre që vdesin në betejë, einherjar . , duke i dërguar gjysmën tjetër perëndeshës Freyja 's Fólkvangr . Odin konsultohet me kokën e patrupëzuar, të balsamosur me barishte të Mímir të mençur , i cili parathotë dënimin e Ragnarök dhe i kërkon Odinit të udhëheqë einherjar në betejë përpara se të konsumohej nga ujku monstruoz Fenrir . Në folklorin e mëvonshëm, Odin ndonjëherë shfaqet si një udhëheqës i Gjuetisë së Egër, një procesion fantazmë i të vdekurve nëpër qiellin e dimrit. Ai është i lidhur me hijeshitë dhe forma të tjera të magjisë, veçanërisht në tekstet e anglishtes së vjetër dhe të norvegjishtës së vjetër.

Figura e Odinit është një temë e shpeshtë e interesit në studimet gjermanike dhe studiuesit kanë avancuar teori të shumta në lidhje me zhvillimin e tij. Disa nga këto fokusohen në lidhjen e veçantë të Odinit me figurat e tjera; për shembull, Freyja bashkëshorti i Óðr duket të jetë diçka si një dyshe etimologjike e perëndisë, ndërsa gruaja e Odinit Frigg është në shumë mënyra të ngjashme me Freyja , dhe Odin ka një lidhje të veçantë me Loki . Qasje të tjera fokusohen në vendin e Odinit në të dhënat historike, duke eksploruar nëse Odin rrjedh nga mitologjia proto-indo-evropiane apo u zhvillua më vonë në shoqërinë gjermane . Në periudhën moderne, Odin ka frymëzuar vepra të shumta me poezi, muzikë dhe shprehje të tjera kulturore. Ai nderohet me perënditë e tjera gjermanike në shumicën e formave të lëvizjes së re fetare Heathenry ; disa degë fokusohen veçanërisht tek ai.

Shih edhe

• Thori
• Mitologjia nordike
• Paganizmi nordik
• Neopaganizmi gjerman

Literatura

• Bellows, Henry Adams (Trans.) (1936). The Poetic Edda. Princeton University Press. New York: The American-Scandinavian Foundation.
• Birley, Anthony R. (Trans.) (1999). Agricola and Germany. Oxford World's Classics. ISBN 978-0-19-283300-6
• Byock, Jesse (Trans.) (1990). The Saga of the Volsungs. University of California Press. ISBN 978-0-520-27299-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Chadwick, H. M. (1899). The Cult of Othin: An Essay in the Ancient Religion of the North. Clay & Sons. OCLC 8989833
• Cleasby, Richard and Guðbrandur Vigfússon. Rev. Craigie, William A. (1975) An Icelandic–English Dictionary. 2nd ed., repr. Oxford Clarendon Press. ISBN 978-0198631033
• Cross, James E. and Thomas D. Hill (1982). The Prose Solomon and Saturn and Adrian and Ritheus. University of Toronto Press.
• Davidson, Hilda Ellis (1990), Gods and Myths of Northern Europe, Penguin Books, ISBN 0-14-013627-4 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• de Vries, Jan (1962). Altnordisches Etymologisches Worterbuch (bot. 1977). Brill. ISBN 978-90-04-05436-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• de Vries, Jan (1970a), Altgermanische Religionsgeschichte, volume 1. 2nd ed. repr. as 3rd ed (në gjermanisht), Walter de Gruyter, OCLC 466619179
• de Vries, Jan (1970b), Altgermanische Religionsgeschichte, volume 2. 2nd ed. repr. as 3rd ed (në gjermanisht), Walter de Gruyter, OCLC 466619179
• Dronke, Ursula (Trans.) (1997). The Poetic Edda: Volume II: Mythological Poems. Oxford University Press. ISBN 0-19-811181-9
• Dunn, Marilyn (2013). Belief and Religion in Barbarian Europe, c. 350–700. Bloomsbury. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Faulkes, Anthony (Trans.) (1995). Edda. Everyman. ISBN 0-460-87616-3
• Foulke, William Dudley (Trans.) Ed. Edward Peters. (2003 [1974]). History of the Lombards. University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0812210798
• Gimbutas, Marija; Robbins Dexter, Miriam (1999), The Living Goddesses, University of California, ISBN 978-0520213937 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Griffiths, Bill (2006 [2003]). Aspects of Anglo-Saxon Magic. Anglo-Saxon Books. ISBN 1-898281-33-5
• Herbert, Kathleen (2007 [1994]). Looking for the Lost Gods of England. Anglo-Saxon Books. ISBN 1-898281-04-1
• Hirschfeld, Max (1889). Untersuchungen zur Lokasenna, Acta Germanica 1.1, Berlin: Mayer & Müller. (in gjermanisht)
• Koch, John T. (2020). Celto-Germanic, Later Prehistory and Post-Proto-Indo-European vocabulary in the North and West (PDF). Aberystwyth Canolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd Prifysgol Cymru, University of Wales Centre for Advanced Welsh and Celtic Studies. ISBN 978-1907029325. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 25 nëntor 2021. Marrë më 30 janar 2023. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hollander, Lee Milton (1936). Old Norse Poems: The Most Important Nonskaldic Verse Not Included in the Poetic Edda. Columbia University Press
• Hollander, Lee Milton (Trans.) (1964). Heimskringla: History of the Kings of Norway. University of Texas Press. ISBN 0-292-73061-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Kroonen, Guus (2013). Etymological Dictionary of Proto-Germanic. Brill. ISBN 978-9004183407. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Larrington, Carolyne (Trans.) (1999). The Poetic Edda. Oxford World's Classics. ISBN 0-19-283946-2
• Lindow, John (2001). Norse Mythology: A Guide to Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-983969-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• MacLeod, Mindy & Mees, Bernard (2006). Runic Amulets and Magic Objects. Boydell Press. ISBN 1-84383-205-4
• Munro, Dana Carleton (Trans.) (1895). Life of St. Columban. The Department of History of the University of Pennsylvania.
• North, Richard (1997). Heathen Gods in Old English Literature. Cambridge University Press. ISBN 978-0521551830
• Orchard, Andy (1997). Dictionary of Norse Myth and Legend. Cassell. ISBN 978-0-304-34520-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Orel, Vladimir E. (2003). A Handbook of Germanic Etymology (në anglisht). Brill. ISBN 978-90-04-12875-0.
• Polomé, Edgar Charles (1970), "The Indo-European Component in Germanic Religion", përmbledhur nga Puhvel, Jaan (red.), Myth and Law Among the Indo-Europeans: Studies in Indo-European Comparative Mythology, University of California, ISBN 978-0520015876 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Pollington, Stephen (2008). Rudiments of Runelore. Anglo-Saxon Books. ISBN 978-1898281498
• Price, Neil (2019). The Viking Way, Magic and Mind in Late Iron Age Scandinavia (bot. 2). Oxbow Books, Oxford and Philadelphia. ISBN 978-1842172605. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Schach, Paul (1985). "Some Thoughts on Völuspá" as collected in Glendinning, R. J. Bessason, Heraldur (Editors). Edda: a Collection of Essays. University of Manitoba Press. ISBN 0-88755-616-7
• Simek, Rudolf (2007) translated by Angela Hall. Dictionary of Northern Mythology. D.S. Brewer. ISBN 0-85991-513-1
• Steuer, Heiko (2021). Germanen aus Sicht der Archäologie: Neue Thesen zu einem alten Thema. de Gruyter. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Thorpe, Benjamin (1851). Northern Mythology, Compromising the Principal Traditions and Superstitions of Scandinavia, North Germany, and the Netherlands: Compiled from Original and Other Sources. 3 vols. Volume 2 Scandinavian Popular Traditions and Superstitions. Lumley. OCLC 314195407
• Thorpe, Benjamin (Trans.) (1866). Edda Sæmundar Hinns Frôða: The Edda of Sæmund the Learned. Part I. London: Trübner & Co.
• Turville-Petre, Gabriel (1964), Myth and Religion of the North: The Religion of Ancient Scandinavia, Weidenfeld and Nicolson, OCLC 645398380 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• West, Martin L. (2007). Indo-European Poetry and Myth. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-928075-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Williamson, Craig (2011). A Feast of Creatures: Anglo-Saxon Riddle-Songs. University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0812211290