Lojërat Olimpike Verore 1936
Lojërat Olimpike Verore 1936 (gjermanisht: Olympische Sommerspiele 1936 ), zyrtarisht Lojërat e Olimpiadës XI (gjermanisht: Spiele der XI. Olympiade) dhe zyrtarisht i quajtur si Berlin 1936, ishte një ngjarje ndërkombëtare shumësportive e mbajtur nga 1 deri më 16 gusht 1936 në Berlin, Gjermani. Berlini fitoi ofertën për të pritur Lojërat kundër Barcelonës në sesionin e 29-të të IOC-së më 26 prill 1931. Lojërat e vitit 1936 shënuan herën e dytë dhe më të fundit që Komiteti Olimpik Ndërkombëtar u mblodh për të votuar në një qytet që po bënte ofertë për të pritur ato Lojëra. Modifikimet e mëvonshme të rregullave ndaluan qytetet që pritën votën e ofertës nga dhënia e lojërave.
Për të tejkaluar Lojërat e Los Anxhelosit të vitit 1932, Fyhreri Adolf Hitler ndërtoi një stadium të ri me 100 000 vende, si dhe gjashtë palestra dhe arena të tjera më të vogla. Lojërat ishin të parat që u transmetuan në televizion, me transmetime radiofonike që arritën në 41 vende.[1] Regjisorja Leni Rifenshtal u ngarkua nga Komiteti Olimpik Gjerman për të filmuar Lojërat për 7 milionë dollarë.[1] Filmi i saj, i titulluar Olympia, ishte pionier i shumë teknikave tani të zakonshme në xhirimet e sporteve.
Hitleri i pa Lojërat e vitit 1936 si një mundësi për të promovuar qeverinë e tij dhe idealet e supremacisë racore dhe antisemitizmit, dhe gazeta zyrtare e Partisë Naziste, Völkischer Beobachter, shkroi me fjalët më të forta se hebrenjtë nuk duhet të lejohen të marrin pjesë në lojëra.[2][3] Atletët hebrenj gjermanë u ndaluan të merrnin pjesë në Lojëra me një sërë metodash,[4] edhe pse disa notare nga klubi sportiv hebre Hakoah Vienna morën pjesë. Atletët hebrenj nga vendet e tjera thuhej se ishin lënë mënjanë për të shmangur ofendimin e regjimit nazist.[5] Lituania u përjashtua nga Lojërat Olimpike për shkak të pozicionit të Berlinit në lidhje me politikën lituaneze antinaziste, veçanërisht për shkak të gjyqit të Neumann dhe Sass në Klaipeda në 1934–35.[6]
Të ardhurat totale të biletave ishin 7.5 milionë rajhsmarka (ekuivalente me 17.4 milionë € në 2021), për një fitim prej mbi një milion rajhsmarka. Buxheti zyrtar nuk përfshin shpenzimet nga qyteti i Berlinit (i cili lëshoi një raport të detajuar që përshkruan kostot e tij prej 16.5 milionë RM) ose shpenzimet e qeverisë kombëtare gjermane (e cila nuk i bëri publike kostot e saj, por vlerësohet të ketë shpenzuar 30 milionë dollarë amerikanë).[7]
Jesse Owens nga Shtetet e Bashkuara fitoi katër medalje ari në garat e sprintit dhe kërcimit për së gjati dhe u bë atleti më i suksesshëm që garoi në Berlin, ndërsa Gjermania ishte vendi më i suksesshëm në përgjithësi me 101 medalje (38 prej tyre ari); Shtetet e Bashkuara u renditën në vendin e dytë me 57 medalje.[8] Këto ishin Lojërat Olimpike të fundit nën presidencën e Henri de Baillet-Latour. Për 12 vitet e ardhshme, asnjë Lojë Olimpike nuk u mbajt për shkak të përçarjes së madhe botërore të shkaktuar nga Lufta e Dytë Botërore. Lojërat Olimpike të ardhshme u mbajtën në 1948 (Lojërat Dimërore në St. Moritz, Zvicër, dhe më pas Lojërat Verore në Londër, Angli).
- ^ a b Rader, Benjamin G. "American Sports: From the Age of Folk Games to the Age of Televised Sports", 5th ed.
- ^ Nagorski, Andrew.
- ^ David Clay Large, Nazi Games: The Olympics of 1936, p. 58.
- ^ "The Nazi Olympics Berlin 1936". Ushmm.org. United States Holocaust Memorial Museum. Marrë më 7 tetor 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Jewish Athletes – Marty Glickman & Sam Stoller". Ushmm.org. United States Holocaust Memorial Museum. Marrë më 7 tetor 2016.
A controversial move at the Games was the benching of two American Jewish runners, Marty Glickman and Sam Stoller. Both had trained for the 4x100-meter relay, but on the day before the event, they were replaced by Jesse Owens and Ralph Metcalfe, the team's two fastest sprinters. Various reasons were given for the change. The coaches claimed they needed their fastest runners to win the race. Glickman has said that Coach Dean Cromwell and Avery Brundage were motivated by antisemitism and the desire to spare the Führer the embarrassing sight of two American Jews on the winning podium. Stoller did not believe antisemitism was involved, but the 21-year-old described the incident in his diary as the "most humiliating episode" in his life.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Trial of Neumann and Sass" (PDF).
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Zarnowski, C. Frank (verë 1992). "A Look at Olympic Costs" (PDF). Citius, Altius, Fortius. 1 (1): 16–32. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 28 maj 2008. Marrë më 24 mars 2007.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Olympic Games Berlin 1936". International Olympic Committee.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)