Njerëzit me të vjetër

Kjo është një listë e tabelave të njerëzve më të vjetër në botë të vërtetuar.

Për shkak se mitet për mosha ekstreme kanë ekzistuar në të gjitha kohët, është bërë gjithnjë e më evidente nevoja për të vërtetuar me dokumente origjinale pretendimet për mosha shumë të mëdha. Historikisht ka pasur shumë raste pretendimesh për mosha ekstreme të cilat thjesht nuk mund të vërtetohen dot për shkak të mungesës së dokumentacionit të besueshëm (ose mungesës totale të tij) apo për shkak se ato (pretendimet) janë pak të besueshme dhe vijnë nga kultura ku personat shumë të moshuar vlerësohen si bartës dijesh dhe urtësie, pra ku të qenit shumë i moshuar të përcjell një status të privilegjuar. Për këto dhe të tjera arsye është bërë shumë i nevojshëm përdorimi i kritereve strikte për të vërtetuar pretendimet për mosha ekstreme. Autoritetin kryesor në këtë fushë e ka Gerontology Research Group, e cila është një organizatë e themeluar në 1990 dhe e bazuar në Los Anxheles, Kaliforni të Shteteve të Bashkuara kërkimet dhe vërtetimet e së cilës përbëjnë standardin më bashkëkohor në vërtetimin e moshave ekstreme dhe përdoren për klasifikimet e njerëzve më të vjetër edhe nga Guinness World Records. Dokumentet e nevojshme që kërkohen nga Gerontology Research Group për të vërtetuar moshën ekstreme janë tre. Është e nevojshme një certifikatë origjinale lindjeje dhe martese si dhe të dhëna të censuseve më të hershme në të cilat pretenduesi i moshës ekstreme kishte lindur. Nëse gjendet vetëm një pjesë e dokumentacionit të nevojshëm atëherë ai nuk mund të vërtetohet.

Centenarë quhen personat të cilët mbushin moshën 100 vjeç. Duke qenë se pritshmëria e jetës sot në botë është 67,8 vjeç sipas të dhënave të OKB për periudhën 2005-2010, të arriturit e moshës 100 vjeç mbetet diçka e rrallë dhe pashmangshmërisht e lidhur me jetëgjatësinë. Akoma më të rrallë janë supercentenarët, këta janë persona të cilët janë vërtetuar sipas standardeve të Gerontology Research Group të kenë arritur moshën 110 vjeç. Mesatarisht vetëm 1 në 1000 centenarë arrin të jetojë deri në moshën 110 vjeç. Ky fakt e bën aq të rrallë arritjen e kësaj moshe sa që deri më sot janë vërtetuar vetëm rreth 1400-1600 supercentenarë gjatë gjithë historisë së njerëzimit dhe të gjithë këta kanë jetuar në tri shekujt e fundit, duke pasur parasysh që në total që nga shfaqja e Homo Sapiens, pra njerëzve të sotëm para 500 000 vjetësh, kanë jetuar në total rreth 106 miliardë njerëz.(100-115 miliardë sipas disa të dhënave të tjera)

Supercentenari i parë i vërtetuar sipas standardeve moderne të gjerontologjisë (shkencës së jetëgjatësisë) është Geert Adriaans Boomgaard (21/09/1788 - 03/02/1899, 110 vjeç, 135 ditë) nga Holanda. Supercentenarja e parë femër e vërtetuar është Margaret Ann Neve (18/05/1792 - 04/04/1903, 110 vjeç, 321 ditë) nga ishulli Guernsey. Statistikisht vetëm 1 në 10 supercentenarë janë meshkuj, pra që do të thotë se 90 % e supercentenarëve janë femra. Kjo vihet re edhe në grupmoshat e tjera ku femrat kanë një pritshmëri jete më të gjatë se meshkujt.

Mundësitë që një supercentenar të arrijë një moshë më të madhe vijnë gjithnjë e duke u zvogëluar për çdo vit që ai/ajo jeton më shumë, aq sa deri më sot vetëm 97 persona në të gjithë historinë janë vërtetuar dhe dokumentuar që të kenë arritur moshën 114 vjeç, prej tyre më pak se gjysma, pra vetëm 30 kanë mundur të jetojnë edhe në moshën 115 vjeç. Nga këta 30 persona, janë vetëm 9 ata që kanë arritur të festojnë ditëlindjen e tyre të 116-të. Vetëm 4 kanë arritur moshën 117 vjeç, dhe më tej vetëm dy kanë arritur si moshën 118 vjeç ashtu edhe moshën 119 vjeç. Vetëm një person deri më sot është dokumentuar që të ketë arritur moshën 120 vjeç dhe ta ketë kaluar atë, ajo është Jeanne Calment. Diferencat gjinore janë mjaft të dukshme në jetëgjatësi. Nga 97 personat që kanë arritur moshën 114 vjeç vetëm 7 janë meshkuj dhe nga ata të moshës 115 vjeç, meshkuj janë vetëm tre. Jiroemon Kimura eshte i vetmi mashkull i cili eshte vertetuar zyrtarisht qe te kete arritur moshen 116 vjeç.

Pra një pamje e përgjithshme do të ishte :

• 114 vjeç : 97 persona (90 femra dhe 7 meshkuj)
• 113 vjeç : 30 persona (27 femra dhe 3 meshkuj)
• 116 vjeç : 9 persona (8 femra dhe 1 mashkull)
• 117 vjeç : 4 persona (4 femra)
• 118-119 vjeç : 2 persona (2 femra)
• 120-121-122 vjeç : 1 person (1 femër)

Personi më jetëgjatë

Jeanne Louise Calment
Lindi me:	21 shkurt 1875
Lindi në:	Arles, Francë
Vdiq me:	4 gusht 1997 (mosha: 122 vjeç, 164 ditë)
Vdiq në:	Arles, Francë

Personi më jetëgjatë që ka jetuar ndonjëherë, jetëgjatësia e së cilës, nuk vihet në dyshim pasi është studiuar dhe vërtetuar e dokumentuar vazhdimisht është Jeanne Calment. Jeanne Louise Calment lindi në Arles (Arl) të Francës më 21/02/1875. Ajo jetoi gjithë jetën e saj në qytezën e vogël mesdhetare franceze. U martua në vitin 1896 me kushëririn e saj të dytë, pronar i një dyqani, Fernand Calment. Me të pati një vajzë Yvonne Marie Nicolle Calment (1898 - 1934) e cila vdiq në moshën 35 vjeçare nga pneumonia. Ajo pati edhe një nip (i biri i vajzës) Frédéric Billiot (1926 - 1963) të cilin e rriti vetë pas vdekjes së të bijës. Ai u bë mjek por vdiq në një aksident automobilistik në moshën 36 vjeçare. Calment u bë e njohur për publikun në moshën 113 vjeçare kur u bë pjesë e një dokumentari mbi jetën e piktorit të njohur holandez Vincent van Gogh si personi i fundit i mbetur gjallë që e kishte takuar piktorin kur ai kishte ardhur njëherë të blente në dyqanin e xhaxhait të saj në Arles. Ajo e kujton në dokumentar piktorin si një burrë të shëmtuar, pijanec dhe shumë të pasjellshëm. Calment theu një e nga një rekordet e jetëgjatësisë. Më 21 shkurt 1995 ajo u bë personi i parë (dhe i vetëm deri më sot) që mbushi moshën 120 vjeç. Ajo vdiq më 04/08/1997 në moshën 122 vjeç, 164 ditë. Kjo moshë është pikërisht mosha më e madhe e vërtetuar që të jetë arritur ndonjëherë nga një qenie njerëzore dhe përfaqëson deri më sot ekstremin e jetëgjatësisë tek qeniet humane. Calment jetoi më gjatë se të gjithë familajrët e saj duke e tejkaluar të bijën me 63 vjet, të shoqin me 55 vjet dhe nipin me 34 vjet.

Calment ka pasur një jetë relativisht të shëndetshme. Në moshën 85 vjeçare ajo filloi të merret me skermë, dhe vazhdoi t'i jepte biçikletës deri në moshën 100 vjeçare. Jetonte e vetme deri pak para se të mbushte 110 vjeç, kur më pas u vendos që ajo të jetonte në një azil pas një incidenti që pati në kuzhinë.

Megjithatë Calment nuk qe asnjëherë fanatike për shëndetin e saj dhe as abuzuese. Ajo ka pirë cigare nga mosha 21 vjeç deri në moshën 117 vjeç (jo më shumë se dy cigare në ditë)

Vetë Calment mendonte se jetëgjatësia e saj dhe pamja relativisht e re për moshën që kishte, vinte si pasojë e konsumimit të vajit të ullirit, të cilin ajo e përdorte në çdo gatim, madje lyente edhe lëkurën e saj me të. Ajo gjithashtu pinte verë porti dhe konsumonte rreth 1 kg çokollatë në javë.

Lista e personave më jetëgjatë (115+)

Renditja	Emri	Gjinia	Datëlindja	Data e vdekjes	Mosha	Vendi
1	Jeanne Calment	F	21 shkurt 1875	4 gusht 1997	122 vjeç, 164 ditë	Franca
2	Sarah Knauss	F	24 shtator 1880	30 dhjetor 1999	119 vjeç, 97 ditë	SHBA
3	Lucy Hannah	F	16 korrik 1875	21 Mars 1993	117 vjeç, 248 ditë	SHBA
4	Marie-Louise Meilleur	F	29 gusht 1880	16 prill 1998	117 vjeç, 230 ditë	Kanadaja
5	María Capovilla	F	14 shtator 1889	27 gusht 2006	116 vjeç, 347 ditë	Ekuadori
6	Tane Ikai	F	18 janar 1879	12 korrik 1995	116 vjeç, 175 ditë	Japonia
7	Elizabeth Bolden	F	15 gusht 1890	11 dhjetor 2006	116 vjeç, 118 ditë	SHBA
8	Besse Cooper	F	26 gusht 1896	4 dhjetor 2012	116 vjeç, 100 ditë	SHBA
9	Jiroemon Kimura	align=center	10	Maggie Barnes	F	6 Mars 1882	19 janar 1998	115 vjeç, 319 ditë	SHBA
11	Dina Manfredini	F	4 prill 1897	17 dhjetor 2012	115 vjeç, 257 ditë	lindi Kingdom of Italy vdiq SHBA
12	Christian Mortensen	M	16 gusht 1882	25 prill 1998	115 vjeç, 252 ditë	lindi  Danimarka vdiq SHBA
13	Charlotte Hughes	F	1 gusht 1877	17 Mars 1993	115 vjeç, 228 ditë	Britania e Madhe
14	Edna Parker	F	20 prill 1893	26 nëntor 2008	115 vjeç, 220 ditë	SHBA
15	Mary Ann Rhodes	F	12 gusht 1882	3 Mars 1998	115 vjeç, 203 ditë	Kanadaja
16	Margaret Skeete	F	27 tetor 1878	7 maj 1994	115 vjeç, 192 ditë	SHBA
17	Gertrude Baines	F	6 prill 1894	11 shtator 2009	115 vjeç, 158 ditë	SHBA
18	Emiliano Mercado del Toro	M	21 gusht 1891	24 janar 2007	115 vjeç, 156 ditë	Portoriko
19	Bettie Wilson	F	13 shtator 1890	13 shkurt 2006	115 vjeç, 153 ditë	SHBA
20	Julie Winnefred Bertrand	F	16 shtator 1891	18 janar 2007	115 vjeç, 124 ditë	Kanadaja
21	Maria de Jesus	F	10 shtator 1893	2 janar 2009	115 vjeç, 114 ditë	Portugalia
22	Susie Gibson	F	31 tetor 1890	16 shkurt 2006	115 vjeç, 108 ditë	SHBA
23	Augusta Holtz	F	3 gusht 1871	21 tetor 1986	115 vjeç, 79 ditë	lindi Stampa:Country data Perandoria Gjermane vdiq SHBA
24	Hendrikje van Andel-Schipper	F	29 qershor 1890	30 gusht 2005	115 vjeç, 62 ditë	Holanda
25	Maude Farris-Luse	F	21 janar 1887	18 Mars 2002	115 vjeç, 56 ditë	SHBA
26	Marie Brémont	F	25 prill 1886	6 qershor 2001	115 vjeç, 42 ditë	Franca
27	Misao Okawa		Stampa:Mosha në vite dhe ditë	Jeton në  Japonia
28	Koto Okubo	F	24 dhjetor 1897	12 janar 2013	115 vjeç, 19 ditë	Japonia
29	Chiyono Hasegawa	F	20 nëntor 1896	2 dhjetor 2011	115 vjeç, 12 ditë	Japonia
30	Annie Jennings	F	12 nëntor 1884	20 nëntor 1999	115 vjeç, 8 ditë	Britania e Madhe

10 personat më të vjetër që janë duke jetuar

Sot janë aktualisht vetëm 60 supercentenarët e vërtetuar të cilët janë duke jetuar. Ka një numër më të madh rastesh ende të pavërtetuara të cilat mbeten në formën e pretendimeve. Më e moshuara e tyre është Misao Okawa (05/03/1898).

Rank	Name	Sex	Birth date	Place of residence
1	Misao Okawa	F	5 Mars 1898	Japonia
2	Jeralean Talley	F	23 maj 1899	Shtetet e Bashkuara
3	Susannah Mushatt Jones	F	6 korrik 1899	Shtetet e Bashkuara
4	Bernice Madigan	F	24 korrik 1899	Shtetet e Bashkuara
5	Naomi Conner	F	30 gusht 1899	Shtetet e Bashkuara
6	Emma Morano	F	29 Nentor 1899	15 April 2017	Italia
7	Grace Jones	F	7 dhjetor 1899	Mbretëria e Bashkuar
8	Anna Henderson	F	5 Mars 1900	Shtetet e Bashkuara
9	Antonia Gerena Rivera	F	19 maj 1900	Shtetet e Bashkuara
10	Ethel Lang	F	27 maj 1900	Mbretëria e Bashkuar

a^ Gerena Rivera lindi në Puerto Riko

10 meshkujt më të vjetër që kanë jetuar

Jiroemon Kimura është mashkulli më i moshuar që ka jetuar ndonjëherë. Ai e kaloi rekordin e danezo-amerikanit Christian Mortensen (16/08/1882 - 25/04/1998, 115 vjeç, 252 ditë) më 28 dhjetor të viti 2012. Mashkulli më i moshuar që është vërtetuar të jetë aktualisht gjallë është spanjollo-amerikani Salustiano Sanchez (08/06/1901).

Renditja	Emri	Datëlindja	Data e vdekjes	Mosha	Vendi i lindjes ose i rezidencës
1	Jiroemon Kimura	19 prill 1897	12 qershor 2013	116 vjeç, 54 ditë	Japoni
2	Christian Mortensen	16 gusht 1882	25 prill 1998	115 vjeç, 252 ditë	Shtetet e Bashkuara
3	Emiliano Mercado del Toro	21 gusht 1891	24 janar 2007	115 years, 156 days	Puerto Rico
4	Walter Breuning	21 shtator 1896	14 prill 2011	114 vjeç, 205 ditë	Shtetet e Bashkuara
5	Yukichi Chuganji	23 Mars 1889	28 shtator 2003	114 years, 189 days	Japoni
6	Joan Riudavets	15 dhjetor 1889	5 Mars 2004	114 vjeç, 81 ditë	Spanjë
7	Fred Hale	1 dhjetor 1890	19 nëntor 2004	113 vjeç, 354 ditë	Shtetet e Bashkuara
8	Johnson Parks	15 tetor 1884	17 korrik 1998	113 vjeç, 275 ditë	Shtetet e Bashkuara
9	Tomoji Tanabe	18 shtator 1895	19 qershor 2009	113 vjeç, 274 ditë	Japoni
10	John Ingram McMorran	19 qershor 1889	24 shkurt 2003	113 vjeç, 250 ditë	Shtetet e Bashkuara

a^ Mortensen lindi në Danimarkë.

Njerëzit më të vjetër për çdo shtet

Në këtë klasifikim do të përfshihen vetëm shtetet në të cilat është vërtetuar dhe dokumentuar mosha e personave më të vjetër.

Vendi	Emri	Gjinia	Datëlindja	Data e vdekjes	Mosha
Franca	Jeanne Calment	F	21 shkurt 1875	4 gusht 1997	122 vjeç, 164 ditë
SHBA	Sarah Knauss	F	24 shtator 1880	30 dhjetor 1999	119 vjeç, 97 ditë
Kanadaja	Marie-Louise Meilleur	F	29 gusht 1880	16 prill 1998	117 vjeç, 230 ditë
Ekuadori	María Capovilla	F	14 shtator 1889	27 gusht 2006	116 vjeç, 347 ditë
Japonia	Tane Ikai	F	18 janar 1879	12 korrik 1995	116 vjeç, 175 ditë
Italia	Dina Manfredini	F	4 prill 1897	17 dhjetor 2012	115 vjeç, 257 ditë
Danimarka	Christian Mortensen	M	16 gusht 1882	25 prill 1998	115 vjeç, 252 ditë
Britania e Madhe	Charlotte Hughes	F	1 gusht 1877	17 Mars 1993	115 vjeç, 228 ditë
Portugalia	Maria de Jesus	F	10 shtator 1893	2 janar 2009	115 vjeç, 114 ditë
Polonia	Augusta Holtz	F	3 gusht 1871	21 tetor 1986	115 vjeç 79 ditë
Holanda	Hendrikje van Andel-Schipper	F	29 qershor 1890	30 gusht 2005	115 vjeç, 62 ditë
Brazili	Maria Gomes Valentim	F	9 korrik 1896	21 qershor 2011	114 vjeç, 347 ditë
Spanja	M.A.C.C.	F	10 qershor 1881	16 janar 1996	114 vjeç, 220 ditë
Kepi i Gjelbër	Adelina Domingues	F	19 shkurt 1888	21 gusht 2002	114 vjeç, 183 ditë
Gjermania	Rosa Rein	F	16 nëntor 1889	14 maj 2004	114 vjeç, 180 ditë
Algjeria	Anne Primout	F	5 tetor 1890	26 Mars 2005	114 vjeç, 172 ditë
Australia	Christina Cock	F	25 dhjetor 1887	22 maj 2002	114 vjeç, 148 ditë
Meksika	Soledad Mexia	F	13 gusht 1899	30 gusht 2013	114 vjeç, 17 ditë
India	Lucy d'Abreu	F	24 maj 1892	7 dhjetor 2005	113 vjeç, 197 ditë
Barbados	James Sisnett	M	22 shkurt 1900	23 maj 2013	113 vjeç, 90 ditë
Suedia	Astrid Zachrison	F	15 maj 1895	15 maj 2008	113 vjeç, 0 ditë
Hungaria	Elizabeth Stefan	F	13 maj 1895	9 prill 2008	112 vjeç, 332 ditë
Finlanda	Maria Lempi Rothovius	F	2 tetor 1887	17 qershor 2000	112 vjeç, 259 ditë
Belgjika	Joanna Deroover	F	3 qershor 1890	6 dhjetor 2002	112 vjeç, 186 ditë
Republika Çeke	Maria Mika	F	23 maj 1882	17 nëntor 1994	112 vjeç, 178 ditë
Moldavia	Goldie Steinberg	F	30 tetor 1900	Gjallë	Stampa:Age in years and days
Norvegjia	Maren Bolette Torp	F	21 dhjetor 1876	20 shkurt 1989	112 vjeç, 61 ditë
Irlanda	Katherine Plunket	F	20 nëntor 1820	14 tetor 1932	111 vjeç, 327 ditë
Maroku	Consuelo Moreno	F	5 shkurt 1893	13 nëntor 2004	111 vjeç, 282 ditë
Ukraina	Fannie Buten	F	13 prill 1899	24 shtator 2010	111 vjeç, 164 ditë
Republika Jugafrikane	Johanna Booyson	F	17 janar 1857	16 qershor 1968	111 vjeç, 151 ditë
Rusia	Lillian Joelson	F	20 gusht 1896	30 dhjetor 2007	111 vjeç, 132 ditë
Bjellorusia	Mollye Marcus	F	18 tetor 1899	18 shkurt 2011	111 vjeç, 123 ditë
Kolumbia	Daniel Guzmán-García	M	6 shkurt 1897	21 maj 2008	111 vjeç, 105 ditë
Zvicra	Emma Duvoisin	F	5 korrik 1886	30 shtator 1997	111 vjeç, 87 ditë
Austria	Hermine Nistler	F	24 dhjetor 1900	13 shkurt 2012	111 vjeç, 51 ditë
Greqia	Gregory Pandazes	M	15 janar 1873	22 dhjetor 1983	110 vjeç, 341 ditë
Sllovenia	Katarina Marinič	F	30 tetor 1899	2 shtator 2010	110 vjeç, 307 ditë
Saint Kits dhe Nevis	Rosalind Hill	F	30 Mars 1899	18 janar 2010	110 vjeç, 294 ditë
Lituania	Ella Ille Rentel	F	19 maj 1852	19 shtator 1962	110 vjeç, 123 ditë
Kroacia	Hermina Dunz	F	24 shkurt 1898	14 qershor 2008	110 vjeç, 111 ditë
Peru	Julia Dougherty	F	20 gusht 1893	4 dhjetor 2003	110 vjeç, 106 ditë
Zelanda e Re	Ethel Booth	F	25 dhjetor 1890	18 shkurt 2001	110 vjeç, 55 dit;
Islanda	Guðrún Björnsdóttir	F	20 tetor 1888	26 gusht 1998	109 vjeç, 310 ditë

a^ Primout lindi në Algjerinë Franceze; është Algjeria e sotme.
b^ d'Abreu lindi në Dharwar, në Indinë e sotme.
c^ Rein lindi në Dziećkowice, afër Mysłowice, sot gjendet në Poloni.
d^ Mika lindi në Bohemi, pjesë e Republikës Çeke të sotme.
e^ Steinberg lindi në Kishinev, në Moldavinë e sotme.
f^ Moreno lindi në Marokun Spanjoll, Maroku i sotëm.
g^ Buten lindi në Lviv, që gjendet në Ukrainën e sotme.
h^ Joelson lindi në Perandorinë Ruse të asokohe.
i^ Marcus lindi në Lechovitz, Bjellorusinë e sotme.
j^ Marinič lindi në Deskle, në Slloveninë e sotme.
k^ Rentel lindi në Geldauschinken, në Lituaninë e sotme.
l^ Dunz was born in Zagreb, në Kroacinë e sotme.

Referencat