Partia Bharatiya Janata
Partia Bharatiya Janata ( BJP ; [ bʱaːɾətiːjə dʒənətaː paːrtiː ] ⓘ përkth. Partia Popullore Indiane ) është një parti politike në Indi dhe një nga dy partitë kryesore politike indiane së bashku me Kongresin Kombëtar Indian . [1] Që nga viti 2014, ajo ka qenë partia politike në pushtet në Indi nën kryeministrin aktual Narendra Modi . [2] BJP është në linjë me politikën e krahut të djathtë dhe politikat e saj i përmbahen Hindutvas, një ideologji nacionaliste hindu . [3] [4] Ajo ka lidhje të ngushta ideologjike dhe organizative me organizatën paraushtarake vullnetare Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS). [5] Të paktën deri më Shtator 2023, ishte partia më e madhe politike e vendit për sa i përket përfaqësimit në Parlamentin e Indisë, si dhe në legjislaturat shtetërore .
Origjina e partisë qëndron në Bharatiya Jana Sangh, e cila u themelua në vitin 1951 nga politikani indian Shyama Prasad Mukherjee . [6] Pas Emergjencës së 1975-1977, Jana Sangh u bashkua me disa parti të tjera politike për të formuar Partinë Janata ; ajo mundi Kongresin Kombëtar të atëhershëm në zgjedhjet e përgjithshme të vitit 1977 . Pas tre vjetësh në pushtet, Partia Janata u shpërbë në 1980, me anëtarët e dikurshëm të Jana Sanghut që u mblodhën për të formuar BJP-në moderne. Edhe pse fillimisht nuk pati sukses – duke fituar vetëm dy vende në zgjedhjet e përgjithshme të vitit 1984, ajo u rrit në fuqi pas lançimit të lëvizjes Ram Janmabhoomi në Uttar Pradesh . Pas fitoreve në disa zgjedhje shtetërore dhe performancave përherë e më të mira në zgjedhjet kombëtare, BJP-ja u bë partia më e madhe politike në Parlament në 1996; megjithatë, asaj i mungonte shumica në dhomën e ulët të parlamentit dhe qeveria e saj, nën udhëheqësin e atëhershëm Atal Bihari Vajpayee, zgjati vetëm 13 ditë. [7]
Pas zgjedhjeve të përgjithshme të vitit 1998, koalicioni i udhëhequr nga BJP i njohur si Aleanca Kombëtare Demokratike (AKD/NDA) nën kryeministrin Vaxhpaji formoi një qeveri që zgjati për një vit. Pas zgjedhjeve të reja, qeveria e NDA-së sërish e kryesuar nga Vaxhpaji - zgjati për një mandat të plotë; kjo ishte qeveria e parë përveç Kongresit që e bëri këtë. Në zgjedhjet e përgjithshme të vitit 2004, NDA pësoi një humbje të papritur dhe për dhjetë vitet e ardhshme, BJP-ja ishte partia kryesore e opozitës. Narendra Modi, në atë kohë kryeministër i Guxharatit, udhëhoqi partinë drejt një fitoreje dërrmuese në zgjedhjet e përgjithshme të 2014-ës . Që atëherë, Modi ka udhëhequr qeverinë e NDA-së si kryeministër i Indisë, duke përfshirë edhe rizgjedhjen në zgjedhjet e përgjithshme të 2019-ës . Deri më Qershor 2023 , aleanca qeveris 15 shtete indiane dhe territore bashkimi.
Ideologjia zyrtare e BJP-së është humanizmi integral, i formuluar për herë të parë nga Deendayal Upadhyaya në 1965. Partia mbron konservatorizmin social (jo të gjithë) dhe një politikë të jashtme të përqendruar në parimet nacionaliste. Gjatë periudhës së saj të parë në qeverisjen kombëtare, BJP-ja shmangi prioritetet e saj nacionaliste hindu dhe u fokusua në një politikë ekonomike kryesisht liberale që i jepte përparësi globalizimit dhe rritjes ekonomike mbi mirëqenien shoqërore . [8] Që nga kthimi në qeveri në vitin 2014, qeveria BJP-ja ka miratuar disa prioritete të RSS, duke përfshirë kriminalizimin e praktikës së talakut të trefishtë dhe revokimin e nenit 370 të kushtetutës indiane, e cila i dha autonomi Jamut dhe Kashmirit, dhe gjithashtu shfuqizoi shtetësinë e krahinës . [9] India ka përjetuar një rënie demokratike mbarëkombëtare nën sundimin e BJP-së që nga viti 2014 . [10] [11]
- ^ "In Numbers: The Rise of BJP and decline of Congress". The Times of India. 19 maj 2016. Arkivuar nga origjinali më 5 nëntor 2017. Marrë më 29 qershor 2017.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Lok Sabha Election results 2019: EC declares results of all 542 seats, BJP wins 303". Zee News. 25 maj 2019. Arkivuar nga origjinali më 2 qershor 2019. Marrë më 30 mars 2020.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Banerjee 2005.
- ^ Malik & Singh 1992.
- ^ "Men, machinery and mind of RSS behind BJP's poll power punch". Business Standard. 17 mars 2019. Arkivuar nga origjinali më 28 mars 2020. Marrë më 18 mars 2020.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Swain 2001.
- ^ Guha 2007.
- ^ Sen 2005.
- ^ Bhatty, Kiran; Sundar, Nandini (17 shtator 2020). "Sliding from majoritarianism toward fascism: Educating India under the Modi regime". International Sociology. SAGE Publications. 35 (6): 632–650. doi:10.1177/0268580920937226. ISSN 0268-5809.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hindle, Garry; Lindberg, Staffan (2020). "New Global Data on Political Parties: V-Party" (PDF). V-Dem Institute. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 24 tetor 2021. Marrë më 9 tetor 2021.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Nazifa Alizada, Rowan Cole, Lisa Gastaldi, Sandra Grahn, Sebastian Hellmeier, Palina Kolvani, Jean Lachapelle, Anna Lührmann, Seraphine F. Maerz, Shreeya Pillai, and Staffan I. Lindberg.