Ramize Gjebrea
Ramize Gjebrea (20 prill 1923 – 6 Mars 1944, emri i luftës ishte Ramona) ishte një shqiptare partizane e Luftës së Dytë Botërore, e akuzuar për sjellje imorale nga një gjykatë e Ushtrisë Nacionalclirimtare, dhe e pushkatuar në fshatin Ramicë, Vlorë.[1]
Biografi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Gjebrea lindi në 20 prill, 1923, në Gjirokastër, nga ku vinte babai, dhe nënën i kishte nga Kaçaniku, Kosovë. Ajo kishte shkuar tek Instituti Femëror "Nana Mbretneshë", ku ajo kishte studiuar së bashku me Nexhmije Hoxhën, dhe Liri Belishovën. Më vonë ajo u arrestua nga fashistët në vitin 1942, por u lirua për shkak të mungesës së provave, dhe më pas iu bashkua Lëvizjes Nacional-Çlirimtare, fillimisht si sekretare e rinisë së Beratit, dhe pastaj si pjesë e shtabit të Brigadës së V Sulmuese.[2]
Hetimi dhe gjykimi me vdekje - pushkatim
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Më 16 shkurt të vitit 1944 në Ramicë, Vlorë u bë një hetim për sjellje imorale dhe shkelje të moralit partizan. Sipas verbalit të hetimit, partizani Zaho Koka, një ish-bari, dhe Gjebrea pohuan se ishin puthur dhe se kishin përkëdhelur njëri-tjetrin, ndërsa Ramadan Xhangolli, i dërguar nga Komiteti Qendror i Partisë Komuniste të Shqipërisë, i akuzoi ata që kishin pasur sjellje imorale. Zaho Koka pretendoi se ai nuk e dinte se në kohën e fakteve Gjebrea ishte e fejuara e Nako Spirut.[3] Më 4 Mars 1944 gjykata e dënoi Gjebrean me vdekje, por fali Kokën, edhe pse i hoqi vërejtjen brenda Partisë. Koka në vitin 1942 u fut në Brigadën e Pestë Sulmuese, duke marrë dhe rolin e zv/ komisarit të Batalionit të III të kësaj Brigade, u njoh me Ramizenë duke pasur dhe një raport dashurie me njëri-tjetrin. Zaho u viktimizua duke u bë një kurth hetim për sjellje imorale dhe shkelje të moralit partizan[4], Kjo i kushtoi shumë të dyve, pasi Shtabi i Përgjithshëm vendosi që të bëj gjyq ushtarak ndaj Ramize Gjebresë duke e pushkatuar atë, ndërsa për Zahon u mor një masë më e lehtë, duke e larguar nga të gjitha funksionet në Brigadë. Kjo detyroi Zahon të futej në dëshpërim dhe në qershor të vitit 1944 i del përpara autokolonës gjermane dhe përballet me plumbat e tyre.Në mesin e shekullit të shkuar ata morën pjesë në luftën antifashiste, ku simbol mbetet Zaho Koka. Në reflektimet e ditëve të sotme ai është pa mëdyshje hero dhe viktimë, pasi luftoi trimërisht kundër pushuesve, sikurse u bë kurban i atyre me të cilët e bashkoi çlirimi i vendit. Zaho Koka në ato vite u lidh në një dashuri të madhe me Ramize Gjebrenë, gjithashtu në forcat partizane, gjë që i kushtoi jetën si njërit dhe tjetrit. Ndryshe nga Ramizeja, Zaho u shpallë “Hero i Popullit” dhe gjatë gjithë viteve të komunizmit është nderuar si një luftëtar i zoti i rënë në luftë. Gjebrea u ekzekutua dy ditë më vonë, më 6 Mars 1944, përballë 400 partizanëve të Brigadës së V Sulmuese. Tre partizanët (dy meshkuj dhe një femër) shtinë që të tre në ajër plumbin e tyre të parë. Në këtë pikë Gjebrea ulëriti "Mos më qëlloni nga mbrapa. Unë pres tuaj plumbat të jenë të ndryshe. Më qëlloni, dhe atëherë ata i gjuajtën, dhe Gjebrea ra e vdekur.[2]
Liri Belishova, i cila më vonë u bë gruaja e Nako Spiro, dëshmoi në një intervistë të vitit 2010 që gjykata partizane kish ndjekur urdhër nga Enver Hoxha për të ekzekutuar Gjebrean. Sipas Belishovës, urdhri i Hoxhës u bazua në rekomandimet e Dushan Mugoshës, i dërguari i Josip Broz Titos për të ndihmuar Lëvizjes Çlirimtare Kombëtare. Ajo gjithashtu tha se Gjebrea kishte një inteligjencë dhe gojëtari që ishin të pakrahasueshme me ato të grave të tjera shqiptarë të përfshira në Ushtrinë Çlirimtare dhe se përpara se të dilte partizane kishte qenë femra e vetme që marrë pjesë në veprimet guerilase ne qytet.[5][6]
Në dhjetor të 2013, revista "Shqiptarja" botoi për herë të parë ditarin personal të Gjebreas.[7]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Gazeta Telegraf. "E verteta mbi vrasjen e Ramize Gjebrese". Gazeta Telegraf. Arkivuar nga origjinali më 18 tetor 2014. Marrë më 9 shtator 2017.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Veizi, Leonard. "Ramize Gjebreja, ja si u pushkatua para 400 burrave". Shekulli. Arkivuar nga origjinali më 13 mars 2014. Marrë më 9 shtator 2017.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ PEÇI, ADMIRINA (29 nëntor 2013). "EKSKLUZIVE/ Gjykimi [[Zaho Koka]] dhe Ramize Gjebrea". Shqiptarja. Arkivuar nga origjinali më 9 dhjetor 2017. Marrë më 9 shtator 2017.
{{cite news}}: Konflikt URL-wikilink (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Gjidede, Gjidede. "Gjidede, Pavllo (2002). Dashuri & plumba Pavllo Gjidede Dashuri & Plumba Ramize Gjebrea & Zaho Koka: ditari & giyqi partizan. Tirane: Himara Press". Arkivuar nga origjinali më 22 dhjetor 2017. Marrë më 7 janar 2018.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Balkanweb. "Liri Belishova: Ramize Gjebrea u vrame urdhër të Enver Hoxhës". Arkivuar nga origjinali më 11 janar 2014. Marrë më 9 shtator 2017.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ IIsmail Kadare: Historia e vërtetë e Ramize Gjebresë |url=http://www.gazetadita.al/ismail-kadare-historia-e-vertete-e-ramize-gjebrese Arkivuar 7 janar 2018 tek Wayback Machine
- ^ Peci, Adelina (3 dhjetor 2013). "Ramize Gjebrea, del në dritë ditari i mbajtur në luftë". Arkivuar nga origjinali më 7 mars 2016. Marrë më 9 shtator 2017.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)