Sahara Perëndimore
Sahara Perëndimore
| |
|---|---|
Territor i pretenduar | |
.svg) | |
| Popullsia | |
| • Gjithsej | 567.402 |
Saharaja Përendimore (arabisht: الصحراء الغربية; spanjisht: Sahara Occidental; berbe: Taneẓroft Tutrimt) është një territor i pretenduar në rajonin e Magrebit të Afrikës Veriore dhe Perëndimore, i kontrolluar pjesërisht nga Republika Demokratike Arabe Sahraui e vetëshpallur dhe pjesërisht e pushtuar nga Maroku fqinj. Popullsia vlerësohet në pak më shumë se 500,000, nga të cilat gati 40% jetojnë në Laayoune, qyteti më i madh në Sahara Perëndimore.
E okupuar nga Spanja deri në fund të shekullit të 20-të, Sahara Perëndimore ka qenë në listën e territoreve jo-qeverisëse të Kombeve të Bashkuara që nga viti 1963 pas një kërkese marokene.[1] Është territori më i populluar në atë listë, dhe deri tani më i madhi në zonë. Në vitin 1965, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara miratoi rezolutën e parë për Saharën Perëndimore, duke i kërkuar Spanjës që të shkolonizojë territorin.[2] Një vit më vonë, Asambleja e Përgjithshme u miratua një rezolutë e re duke kërkuar që të mbahej një referendum nga Spanja për vetëvendosje.[3] Në vitin 1975, Spanja hoqi dorë nga kontrolli administrativ i territorit në një administratë të përbashkët nga Maroku (i cili kishte kërkuar zyrtarisht territorin që nga viti 1957)[4] dhe Mauritania.[3] Një luftë shpërtheu midis këtyre vendeve dhe një lëvizje nacionaliste Saharui, Fronti Polisario, i cili shpalli Republikën Demokratike Arabe Sahraui me një qeveri në mërgim në Tindouf, Algjeri. Mauritania tërhoqi pretendimet e saj më 1979 dhe Maroku përfundimisht siguroi kontrollin de-fakto mbi pjesën më të madhe të territorit, përfshirë të gjitha qytetet kryesore dhe burimet natyrore. Kombet e Bashkuara e konsiderojnë Frontin Polisario si përfaqësuesin legjitim të popullit Sahraui, dhe pohon se Sahrauisët kanë një të drejtë për vetëvendosje.[5][6]
Që nga viti 2017, asnjë shtet tjetër anëtar i Kombeve të Bashkuara nuk e ka njohur kurrë zyrtarisht sovranitetin maroken mbi pjesë të Saharasë Perëndimore.[7][8][9] Sidoqoftë, një numër vendesh kanë shprehur mbështetjen e tyre për një njohje të ardhshme të aneksimit maroken të territorit si pjesë autonome e Mbretërisë.
Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Sahara Perëndimore është e vendosur në bregdetin veriperëndimor në Afrikën Perëndimore dhe në prag të Afrikës Veriore, në kufi me Oqeanin Atlantik të Veriut në veriperëndim, Marokun në veri-verilindje, Algjerinë në lindje-verilindje dhe Mauritaninë në lindje dhe jug.[10].
Klima[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Sahara Perëndimore ka një klimë të nxehtë të shkretëtirës (Klasifikimi i klimës Köppen BWh). Reshjet mesatare vjetore janë nën 50 milimetra. Përgjatë bregdetit të Atlantikut, mesataret e temperaturave të larta dhe të ulëta janë konstante dhe shumë të moderuara gjatë gjithë vitit sepse rrymat e ftohta të oqeanit në det të hapur dukshëm ftohen nga klima, veçanërisht gjatë ditës. Sidoqoftë, vera është e gjatë dhe jashtëzakonisht e nxehtë dhe dimri është i shkurtër dhe shumë i ngrohtë me të vërtetë i nxehtë më tej në brendësi, ku ndikimet detare të ftohjes nuk ndjehen më. Temperaturat mesatare të larta tejkalojnë 40 ° C në verë gjatë një periudhe të zgjatur kohe por mund të arrijnë deri në 50 ° C apo edhe më shumë në vende si Smara, Tichla, Bir Gandus, Bir Anzarane, Aghouinite, Aousserd etj. Temperaturat mesatare të larta tejkalojnë 20 ° C në dimër por temperaturat mesatare të ulëta mund të bien në 7 ° C në disa vende. Qielli është zakonisht i qartë dhe i ndritshëm gjatë gjithë vitit dhe moti me diell është normë.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Mariano Aguirre, Vers la fin du conflit au Sahara occidental, Espoirs de paix en Afrique du Nord Latine in: Le Monde diplomatique, Novembre 1997
- ^ United Nations General Assembly (16 dhjetor 1965). "Resolutions Adopted by the General Assembly During Its Twentieth Session – Resolution 2072 (XX) – Question of Ifni and Spanish Sahara" (në anglisht).
- ^ a b "Milestones in the Western Sahara conflict" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 27 shkurt 2012. Marrë më 4 qershor 2020.
- ^ González Campo, Julio. "Documento de Trabajo núm. 15 DT-2004. Las pretensiones de Marruecos sobre los territorios españoles en el norte de África (1956–2002)" (PDF) (në spanjisht). Real Instituto Elcano. fq. 6. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 4 mars 2016.
- ^ Stefan Gänzle; Benjamin Leruth; Jarle Trondal (15 nëntor 2019). Differentiated Integration and Disintegration in a Post-Brexit Era (në anglisht). Taylor & Francis. fq. 191. ISBN 978-0-429-64884-7.
- ^ "United Nations General Assembly Resolution 34/37, The Question of Western Sahara". undocs.org (në anglisht). United Nations. 21 nëntor 1979. A/RES/34/37. Marrë më 28 mars 2017.
- ^ "Report of the Secretary-General on the situation concerning Western Sahara (paragraph 37, p. 10)" (në anglisht). 2 mars 1993. Marrë më 4 tetor 2014.
- ^ Watch, Western Sahara Resource. "Western Sahara not part of EFTA-Morocco free trade agreement – wsrw.org". www.wsrw.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 dhjetor 2016. Marrë më 4 qershor 2020.
- ^ "International law allows the recognition of Western Sahara – Stockholm Center for International Law and Justice" (në anglisht). 7 nëntor 2015.
- ^ "Western Sahara | Facts, History, & Map". Encyclopedia Britannica (në anglisht). Marrë më 2020-05-27.