Shën Vasili: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Gueck (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
v Krijuar nga përkthimi i faqes "San Basile" |
||
| Rreshti 1: | Rreshti 1: | ||
'''San Basile''' ( ''Shën Vasili'' në [[Arbërishtja (Itali)|arbëreshë]] <ref>{{Cite book |url=https://archive.org/details/dizionarioditopo00unse/page/568 |isbn=88-11-30500-4 |page=568|AA.|VV.|Dizionario di toponomastica. Storia e significato dei nomi geografici italiani.|1996|Garzanti|Milano}}</ref> ) është një [[Komuna (Itali)|komunë italiane]] me 942 banorë në [[Provinca e Kozencës|provincën e Kozencës]] në [[Kalabria|Kalabri]] . |
|||
#Ridrejto [[Vasili i Kajserit]] |
|||
Ngrihet 540 metra mbi nivelin e detit në shpatet e Monte Pollino, në luginën e sipërme të lumit Coscile. Është pjesë e Parkut Kombëtar Pollino . Është një komunitet [[Arbëreshët në Itali|arbëresh]] (minoriteti etno-gjuhësor shqiptar) i Italisë, i cili ruan gjuhën, zakonet, [[Liturgjia bizantine|ritin, traditat dhe kulturën bizantine-greke]] . |
|||
San Basile gëzon një klimë kryesisht të butë dhe ky klasifikim padyshim ndikohet nga të paktën dy faktorë: lartësia mesatare e kodrës dhe orografia e veçantë e zonës. Qyteti ndodhet në një lartësi që varion nga 540 m në 570 me qëndron rrëzë kompleksit malor më perëndimor të Parkut Pollino, i cili gjatë verës garanton temperatura të ditës që nuk janë tepër të nxehta dhe mbrëmje të freskëta. Vjeshta është me shi por me temperatura të këndshme. Sezoni i dimrit, falë pengesës që ofron në veri nga zinxhiri i afërt Pollino, nuk është veçanërisht i ftohtë, megjithatë reshjet e borës nuk janë të rralla. Pason një pranverë përgjithësisht e qetë, me temperatura të ulëta dhe me pak reshje shiu, sidomos në pjesën fillestare. Sezoni i shirave zgjat nga nëntori deri në mars dhe ajrimi është përgjithësisht modest. |
|||
== Gjeografia fizike == |
|||
=== Klima === |
|||
== Historia == |
|||
San Basile është një nga komunat me origjinë greko-shqiptare e pranishme në territorin kalabrez. Ajo u themelua nga një komunitet shqiptarësh rreth [[1480|viteve]] [[1475|1475-1480]], të cilët mbërritën në Itali pas vdekjes së [[Skënderbeu|Giorgio Castriota Skënderbeut]] për t'i shpëtuar pushtimit turk të Ballkanit dhe Greqisë. Ai u ngrit rreth manastirit të San Basilio Craterete, nga i cili rrjedh edhe emri, dhe populloi rreth manastirit Basilian sot, shenjtëroren e Santa Maria Odigitria, një nga vetëm tre manastiret e ritit greko-bizantin që ekzistojnë në Itali. Dokumenti i parë që dëshmon për praninë e shqiptarëve janë kapitujt e përcaktuar me peshkopin e Cassano all'Ionio ( [[Marino Antonio Tomacelli]] ) që datojnë në [[1510|vitin 1510]] . Qyteti u krijua në veri të manastirit antik dhe shtëpitë e para u ndërtuan mbi lagjen '''Kroj''' ( ''[[gjitonia]]'' ) që në arbërisht do të thotë ''burim'' . Pikërisht për shkak të origjinës së saj, pjesa më e madhe e popullsisë flet gjuhën shqipe ( ''arbëreshë'' ) dhe predikon fenë katolike me ritin greko-bizantin. Ishte një çiflig i dukësve të Castrovillari, i Nicola Interzato da Cariati, i Francesco Campolongo i Altomonte dhe i familjes Rende të Bisignano <ref>Giovan Battista Pacichelli, ''Il Regno di Napoli in prospettiva'', cit. in Franz Von Lobstein, ''Nobiltà e città calabresi infeudate'', Chiaravalle Centrale, Frama Sud, p. 23.</ref> . Më [[1617]] kaloi te Duka i Saraçenës, më pas te igumeni i Castrovillarit dhe më në fund te princat e Scalea . Vetëdija për përkatësinë në të njëjtin grup etnik, edhe nëse është e shpërndarë dhe e shpërbërë, fiksohet ndër të tjera në një moto shumë të përhapur, të cilën shqipfolësit e kujtojnë shpesh kur takohen: " '''Gjaku ynë i shprisht''' ", që do të thotë " ''Gjaku ynë i shpërndarë'' ". . |
|||
Ndër bijtë e tij më të shquar kujtojmë: [[Angelo Bellizzi]] (shek. XVIII) prift, teolog, historiograf dhe poet; [[Costantino Bellizzi]] (shek. 19), heroi i Risorgimentos. |
|||
=== Simbolet === |
|||
Stema komunale u dha me Dekret të Presidentit të Republikës së 18 janarit 1988. <ref>{{Cite web |title=San Basile, decreto 1988-01-18 DPR, concessione di stemma e gonfalone |url=http://dati.acs.beniculturali.it/comuni/comuni.detail.html?2637 |publisher=Archivio Centrale dello Stato}}</ref> |
|||
{{Quote|D'oro, alla figura di [[san Basilio]], [[di carnagione]], in maestà, mitrato d'argento, vestito con l'ampia tunica di verde, con le braccia allargate, benedicente con la mano destra, impugnante il [[Pastorale (araldica)|pastorale]] di azzurro, posto in palo, con la mano sinistra. Ornamenti esteriori di Comune.|D.P.R. 18.01.1988}} |
|||
== Monumentet dhe vendet me interes == |
|||
==== Kisha e San Giovanni Battista ==== |
|||
Kisha e [[Joan Pararendësi dhe Pagëzori|San Giovanni Battista]] u ndërtua pas ardhjes së shqiptarëve, në gjysmën e dytë të [[Shekulli XVIII|shekullit të 18-të]], pikërisht në [[1791|vitin 1791]] siç dëshmohet nga data e gdhendur në kornizën e vetë ndërtesës. Sipas dëshmive gojore, është ndërtuar nga punëtorë vendas dhe banorë të qytetit, të cilët transportonin materialet e përdorura për ditë të tëra. Punime shumë më të mëdha u kryen në ndërtim falë përfshirjes së Kurisë Episkopale të Kasanos, nga e cila varej San Basile, për këtë arsye, stili i kishës nuk është bizantin, por [[Tardo-barocco|barok i vonë]] . Pamja e jashtme e ndërtesës duket e thjeshtë, me një kambanore jo shumë të lartë, e pajisur me kambana të ndërtuara në [[1500|vitin 1500]], të cilat sigurisht i përkisnin Manastirit Colloreto. Hyrja kryesore përbëhet nga tre dyer druri, punë e mjeshtërisë vendase. Planimetria e kishës është me tre nefet dhe me altarin kryesor të vendosur nën harkun e triumfit. Arkitektura e brendshme është tipike baroke me frize dhe figura engjëllore. Për t'iu përshtatur stilit nevojave të veçanta të [[Liturgjia bizantine|ritit bizantin]], në vitin 1930 altari kryesor u shkatërrua për shkak të strukturës së tij të parregullt dhe u zëvendësua nga një katror i mbivendosur nga një tendë. Me formën katrore, Trupi dhe Gjaku i çmuar i Zotit tonë Jezu Krisht shpërndahet në katër pikat kryesore të tokës. Altari ndahet nga pjesa tjetër e kishës nga një ndarje prej druri e quajtur ikonostas, një dritare simbolike e përjetësisë. Ikonostasi është plot me [[Ikonat|ikona]] dhe [[piktura]] të vlefshme. |
|||
==== Manastiri i Santa Maria Odigitria ==== |
|||
Manastiri Basilian i Santa Maria Odigitria është vazhdimi i manastirit antik të San Basilio Craterete, i themeluar nga fundi i shekullit të 10-të dhe fillimi i [[Shekulli XI|shekullit të 11-të]] . Ajo qëndron në një pozicion panoramik në shpatet e maleve të pyllëzuara midis masivit madhështor Pollino në veri dhe fushës së Sibarit në lindje. Thuhet se një nga malet me pamje nga Manastiri dhe qyteti është krateri i një vullkani, prandaj emri "craterete" i është dhënë në kohët e lashta Manastirit të San Basilio (sipas Prof. B. Cappelli "craterete" nga crateròs, fortesë, i fuqishmi: atribut për [[Vasili i Kajserit|Shën Vasilin e Madh]] ). |
|||
Kisha e Santa Maria Odigitria ruan me xhelozi, përballë altarit kryesor, një afresk që përfaqëson bustin e një Madone të veshur në blu nën një mantel të kuq dhe me një kokë të kurorëzuar dhe nga e cila një vello jeshile e lehtë e varur në një të verdhë të madhe të artë. halo. Është një pjesë e të gjithë afreskut, e ruajtur në shekullin e 13-të, dhe e vetmja mbetje e manastirit antik të San Basilio, i cili kishte ekzistuar tashmë për të paktën tre shekuj. Ikonostasi, një pengesë e lartë që ndan Vimën ose shenjtëroren nga naosi, quhet kështu sepse është zbukuruar me ikona të shenjta. Është karakteristikë e kishave [[Liturgjia bizantine|të ritit bizantin]] dhe e ka origjinën pas rikthimit të kultit të imazheve të shenjta (viti 843). |
|||
=== Vende të tjera me interes === |
|||
Në zonë ndodhen edhe ''Kisha e Shën Anës'' ( ''Kopela Sandë Anës-ka Konëza'' ) dhe ''Kopela Rinucit'' . |
|||
== Shoqëria == |
|||
== Kultura == |
|||
[[Skeda:Typical_Arbëreshë_female_costumes.jpg|parapamje| Veshjet e femrës arbëreshe të ekspozuara gjatë ''[[Çifti, Kalabri|valljes]]'' tipike.]] |
|||
Festa e shenjtorit mbrojtës [[Joan Pararendësi dhe Pagëzori|Shën Gjon Pagëzori]] festohet më 25 maj. Të mërkurën pas [[Rrëshajët|Rrëshajëve]], për nder të Madonna della Misericordia, zhvillohet një paradë me kostumin unik shqiptar të zonës. Në periudhën [[Pashkët|e Pashkëve]] (për Pashkët) mbahen ''valle'' për nder të heroit Skënderbeu, një traditë popullore e cila sot bashkë me gjuhën rrezikon të humbasë. |
|||
== Ekonomia == |
|||
Karakteristike është kultivimi i hardhisë nga e cila përftohet [[Vera (pije alkoolike)|vera]] fisnike dhe e shijshme "Murge". |
|||
== Administrata == |
|||
=== Një shtëpi në San Basile === |
|||
Në maj të vitit 2010, fshati u bë kryefjalë falë nismës "Një shtëpi në San Basile" <ref>{{Cite web |title=Copia archiviata |url=http://www.unacasaasanbasile.com/}}</ref> të kryebashkiakut aktual Vincenzo Tamburi, e cila konsiston në shitjen e disa shtëpive të pabanuara duke filluar nga shifrat 5000 €, me qëllim inkurajimin ripopullimi i qendrës së banuar arbëreshe, duke bashkuar kështu ata që në kohët e shkuara duhej të braktisnin vendlindjen e tyre. |
|||
* [[Arbëreshët në Itali|arbëreshe]] |
|||
* [[Liturgjia bizantine|Riti bizantin]] |
|||
* [[Eparhia e Ungrës|Eparkia e Lungros]] |
|||
* [[Parku Kombëtar Pollino]] |
|||
[[Kategoria:Vendbanime Arbëreshe në Itali]] |
|||
[[Kategoria:Komuna shqipfolëse në Itali]] |
|||
[[Kategoria:Vendbanime në Provincën e Kozencës]] |
|||
[[Kategoria:Faqe me përkthime të pashqyrtuara]] |
|||
Versioni i datës 6 maj 2024 22:44
San Basile ( Shën Vasili në arbëreshë [1] ) është një komunë italiane me 942 banorë në provincën e Kozencës në Kalabri .
Ngrihet 540 metra mbi nivelin e detit në shpatet e Monte Pollino, në luginën e sipërme të lumit Coscile. Është pjesë e Parkut Kombëtar Pollino . Është një komunitet arbëresh (minoriteti etno-gjuhësor shqiptar) i Italisë, i cili ruan gjuhën, zakonet, ritin, traditat dhe kulturën bizantine-greke .
San Basile gëzon një klimë kryesisht të butë dhe ky klasifikim padyshim ndikohet nga të paktën dy faktorë: lartësia mesatare e kodrës dhe orografia e veçantë e zonës. Qyteti ndodhet në një lartësi që varion nga 540 m në 570 me qëndron rrëzë kompleksit malor më perëndimor të Parkut Pollino, i cili gjatë verës garanton temperatura të ditës që nuk janë tepër të nxehta dhe mbrëmje të freskëta. Vjeshta është me shi por me temperatura të këndshme. Sezoni i dimrit, falë pengesës që ofron në veri nga zinxhiri i afërt Pollino, nuk është veçanërisht i ftohtë, megjithatë reshjet e borës nuk janë të rralla. Pason një pranverë përgjithësisht e qetë, me temperatura të ulëta dhe me pak reshje shiu, sidomos në pjesën fillestare. Sezoni i shirave zgjat nga nëntori deri në mars dhe ajrimi është përgjithësisht modest.
Gjeografia fizike
Klima
Historia
San Basile është një nga komunat me origjinë greko-shqiptare e pranishme në territorin kalabrez. Ajo u themelua nga një komunitet shqiptarësh rreth viteve 1475-1480, të cilët mbërritën në Itali pas vdekjes së Giorgio Castriota Skënderbeut për t'i shpëtuar pushtimit turk të Ballkanit dhe Greqisë. Ai u ngrit rreth manastirit të San Basilio Craterete, nga i cili rrjedh edhe emri, dhe populloi rreth manastirit Basilian sot, shenjtëroren e Santa Maria Odigitria, një nga vetëm tre manastiret e ritit greko-bizantin që ekzistojnë në Itali. Dokumenti i parë që dëshmon për praninë e shqiptarëve janë kapitujt e përcaktuar me peshkopin e Cassano all'Ionio ( Marino Antonio Tomacelli ) që datojnë në vitin 1510 . Qyteti u krijua në veri të manastirit antik dhe shtëpitë e para u ndërtuan mbi lagjen Kroj ( gjitonia ) që në arbërisht do të thotë burim . Pikërisht për shkak të origjinës së saj, pjesa më e madhe e popullsisë flet gjuhën shqipe ( arbëreshë ) dhe predikon fenë katolike me ritin greko-bizantin. Ishte një çiflig i dukësve të Castrovillari, i Nicola Interzato da Cariati, i Francesco Campolongo i Altomonte dhe i familjes Rende të Bisignano [2] . Më 1617 kaloi te Duka i Saraçenës, më pas te igumeni i Castrovillarit dhe më në fund te princat e Scalea . Vetëdija për përkatësinë në të njëjtin grup etnik, edhe nëse është e shpërndarë dhe e shpërbërë, fiksohet ndër të tjera në një moto shumë të përhapur, të cilën shqipfolësit e kujtojnë shpesh kur takohen: " Gjaku ynë i shprisht ", që do të thotë " Gjaku ynë i shpërndarë ". .
Ndër bijtë e tij më të shquar kujtojmë: Angelo Bellizzi (shek. XVIII) prift, teolog, historiograf dhe poet; Costantino Bellizzi (shek. 19), heroi i Risorgimentos.
Simbolet
Stema komunale u dha me Dekret të Presidentit të Republikës së 18 janarit 1988. [3]
D'oro, alla figura di san Basilio, di carnagione, in maestà, mitrato d'argento, vestito con l'ampia tunica di verde, con le braccia allargate, benedicente con la mano destra, impugnante il pastorale di azzurro, posto in palo, con la mano sinistra. Ornamenti esteriori di Comune.
— D.P.R. 18.01.1988
Monumentet dhe vendet me interes
Kisha e San Giovanni Battista
Kisha e San Giovanni Battista u ndërtua pas ardhjes së shqiptarëve, në gjysmën e dytë të shekullit të 18-të, pikërisht në vitin 1791 siç dëshmohet nga data e gdhendur në kornizën e vetë ndërtesës. Sipas dëshmive gojore, është ndërtuar nga punëtorë vendas dhe banorë të qytetit, të cilët transportonin materialet e përdorura për ditë të tëra. Punime shumë më të mëdha u kryen në ndërtim falë përfshirjes së Kurisë Episkopale të Kasanos, nga e cila varej San Basile, për këtë arsye, stili i kishës nuk është bizantin, por barok i vonë . Pamja e jashtme e ndërtesës duket e thjeshtë, me një kambanore jo shumë të lartë, e pajisur me kambana të ndërtuara në vitin 1500, të cilat sigurisht i përkisnin Manastirit Colloreto. Hyrja kryesore përbëhet nga tre dyer druri, punë e mjeshtërisë vendase. Planimetria e kishës është me tre nefet dhe me altarin kryesor të vendosur nën harkun e triumfit. Arkitektura e brendshme është tipike baroke me frize dhe figura engjëllore. Për t'iu përshtatur stilit nevojave të veçanta të ritit bizantin, në vitin 1930 altari kryesor u shkatërrua për shkak të strukturës së tij të parregullt dhe u zëvendësua nga një katror i mbivendosur nga një tendë. Me formën katrore, Trupi dhe Gjaku i çmuar i Zotit tonë Jezu Krisht shpërndahet në katër pikat kryesore të tokës. Altari ndahet nga pjesa tjetër e kishës nga një ndarje prej druri e quajtur ikonostas, një dritare simbolike e përjetësisë. Ikonostasi është plot me ikona dhe piktura të vlefshme.
Manastiri i Santa Maria Odigitria
Manastiri Basilian i Santa Maria Odigitria është vazhdimi i manastirit antik të San Basilio Craterete, i themeluar nga fundi i shekullit të 10-të dhe fillimi i shekullit të 11-të . Ajo qëndron në një pozicion panoramik në shpatet e maleve të pyllëzuara midis masivit madhështor Pollino në veri dhe fushës së Sibarit në lindje. Thuhet se një nga malet me pamje nga Manastiri dhe qyteti është krateri i një vullkani, prandaj emri "craterete" i është dhënë në kohët e lashta Manastirit të San Basilio (sipas Prof. B. Cappelli "craterete" nga crateròs, fortesë, i fuqishmi: atribut për Shën Vasilin e Madh ).
Kisha e Santa Maria Odigitria ruan me xhelozi, përballë altarit kryesor, një afresk që përfaqëson bustin e një Madone të veshur në blu nën një mantel të kuq dhe me një kokë të kurorëzuar dhe nga e cila një vello jeshile e lehtë e varur në një të verdhë të madhe të artë. halo. Është një pjesë e të gjithë afreskut, e ruajtur në shekullin e 13-të, dhe e vetmja mbetje e manastirit antik të San Basilio, i cili kishte ekzistuar tashmë për të paktën tre shekuj. Ikonostasi, një pengesë e lartë që ndan Vimën ose shenjtëroren nga naosi, quhet kështu sepse është zbukuruar me ikona të shenjta. Është karakteristikë e kishave të ritit bizantin dhe e ka origjinën pas rikthimit të kultit të imazheve të shenjta (viti 843).
Vende të tjera me interes
Në zonë ndodhen edhe Kisha e Shën Anës ( Kopela Sandë Anës-ka Konëza ) dhe Kopela Rinucit .
Shoqëria
Kultura
Festa e shenjtorit mbrojtës Shën Gjon Pagëzori festohet më 25 maj. Të mërkurën pas Rrëshajëve, për nder të Madonna della Misericordia, zhvillohet një paradë me kostumin unik shqiptar të zonës. Në periudhën e Pashkëve (për Pashkët) mbahen valle për nder të heroit Skënderbeu, një traditë popullore e cila sot bashkë me gjuhën rrezikon të humbasë.
Ekonomia
Karakteristike është kultivimi i hardhisë nga e cila përftohet vera fisnike dhe e shijshme "Murge".
Administrata
Një shtëpi në San Basile
Në maj të vitit 2010, fshati u bë kryefjalë falë nismës "Një shtëpi në San Basile" [4] të kryebashkiakut aktual Vincenzo Tamburi, e cila konsiston në shitjen e disa shtëpive të pabanuara duke filluar nga shifrat 5000 €, me qëllim inkurajimin ripopullimi i qendrës së banuar arbëreshe, duke bashkuar kështu ata që në kohët e shkuara duhej të braktisnin vendlindjen e tyre.
- ^ . fq. 568. ISBN 88-11-30500-4 https://archive.org/details/dizionarioditopo00unse/page/568.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Është injoruar "1996" (Ndihmë!); Është injoruar "AA." (Ndihmë!); Është injoruar "Dizionario di toponomastica. Storia e significato dei nomi geografici italiani." (Ndihmë!); Është injoruar "Garzanti" (Ndihmë!); Është injoruar "Milano" (Ndihmë!); Është injoruar "VV." (Ndihmë!) - ^ Giovan Battista Pacichelli, Il Regno di Napoli in prospettiva, cit. in Franz Von Lobstein, Nobiltà e città calabresi infeudate, Chiaravalle Centrale, Frama Sud, p. 23.
- ^ "San Basile, decreto 1988-01-18 DPR, concessione di stemma e gonfalone". Archivio Centrale dello Stato.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Copia archiviata".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)