Çaushi: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
vNo edit summary |
No edit summary |
||
| Rreshti 1: | Rreshti 1: | ||
{{multiple image |
|||
'''Çaushi''' ose '''Çavushi''' ''(pa shq.:çaush)'' është titull i një udhëheqësi në hierarkinë e udhëheqësisë në [[Perandoria Osmane|Perandorinë Osmane]]. Personi i emëruar me këtë titull kryente në kushtet e asaj kohe detyrën e një [[inspektori]] të ditëve tona. |
|||
| background color = lightgreen |
|||
| width = 160 |
|||
| image1 = Mundy-Cavus, messenger or usher.jpg |
|||
| caption1 = ''Çavuş'' |
|||
| alt1 = |
|||
| image2 = Mundy-Cavus basi.jpg |
|||
| caption2 = ''Çavuşbaşı'' |
|||
| alt2 = |
|||
| footer_background = white |
|||
| footer_align = center |
|||
| footer = Ilustrime nga libri i [[Peter Mundy]] ''Një lidhje e shkurtër e turqve, mbretërve, perandorëve ose madhështorëve të tyre, pushtimet e tyre, feja, zakonet, shprehitë, etj'' (1618)}} |
|||
'''Çaushi''' ose '''Çavushi''' (nga [[Gjuha turke|turqishtja]]: ''çavuş'' / چاوش, "lajmëtar"), [[Gjuha arabe|arabisht]] 'shawish, شاويش (nga turkik e vjetër ''Çabuş'' ose ''Çawuş'', "personi që jep urdhër, personi që bërtet")<ref>{{cite web|url=http://www.nisanyansozluk.com/?k=çavuş|title=*Etimoloji: Kökenbilim, kelimelerin aslını ve evrimini inceleyen disiplin ~ EYun étymon "asıl" + logeía "bilim".|website=Nisanyansozluk.com |language=tr |access-date=2017-06-30}}</ref> ishte një titull osman i përdorur për dy profesione të veçanta të ushtarëve, që të dy vepronin si lajmëtarë edhe pse të ndryshëm në nivele.{{sfn|Stein|2007|p=84}} Ishte një gradë më poshtë ''[[Agai|agha]]'' dhe ''[[Ket'hyda]]|ket'hyda]]'' (nga [[Gjuha persiane|persishtja]], ''kad-khuda'', "magjistrat"), në njësi të tilla si [[Jeniçerët|jeniçerët]] dhe [[Sipahi|sipahi]] i përbërë nga kalorësia dhe këmbësoria e kombinuar që i shërben [[Këshilli Perandorak (Perandoria Osmane)|Këshillit Perandorak]] (si në [[Ejaleti i Egjiptit|Egjiptin Osman]]). Drejtuesit e çavushit të këshillit u titulluan ''çavuşbaşı'' / چاوش باشی (ose ''başçavuş'' / باش چاوش).<ref>{{harvnb|Başaran|2014|p=186}}, {{harvnb|Holt|2013|p=238}}, {{harvnb|Stein|2007|p=84}}</ref> '''''Çavuşbaşı''''' ishte një ndihmës (ose zëvendës) i [[Veziri i Madh|Vezirit të Madh]],<ref>{{harvnb|Başaran|2014|p=186}}, {{harvnb|Stein|2007|p=84}}</ref> që merrej me çështjet e sigurisë, shoqëronte ambasadorët që vizitonin Vezirin e Madh{{sfn|Stein|2007|p=84}} dhe gjithashtu kreu shqyrtimin e parë të peticioneve të paraqitura në Këshill dhe drejtonte mbledhjet e këshillit. kur Veziri i Madh nuk ishte i pranishëm. Titulli e ka prejardhjen në [[Haganati ujgur|përdorimin ujgur]], ku ishte titulli i ambasadorëve, dhe më pas hyri në përdorim [[Dinastia Selxhuke|selxhuk]] për lajmëtarët perandorakë [[Perandoria Bizantine|bizantinë]] dhe në përdorim persisht dhe arab për shoqërues të ndryshëm të oborrit.{{sfn|Stein|2007|p=84}} |
|||
Sot, në [[Forcat e Armatosura Turke]], grada ''Çavuş'' është e barabartë me "rreshterin" (dhe gradën OR-5 të NATO-s), dhe renditet mbi gradën ''Onbaşı'' ("tetar"). |
|||
{{his-cung}} |
|||
==Referimet== |
|||
{{reflist}} |
|||
==Burimet== |
|||
{{refbegin}} |
|||
* {{cite book|last=Başaran|first=Betül|title=Selim III, Social Control and Policing in Istanbul at the End of the Eighteenth Century: Between Crisis and Order|url=https://books.google.com/books?id=9FEMBAAAQBAJ&pg=PA186|year=2014|publisher=BRILL|language=en|isbn=978-90-04-27455-6|pages=186–}} |
|||
* {{cite book|last=Holt|first=P. M.|title=Studies in the History of the Near East|url=https://books.google.com/books?id=uU_YAQAAQBAJ&pg=PA238|year=2013|publisher=Routledge|language=en|isbn=978-1-136-27331-5|pages=238–}} |
|||
* {{cite book|last=Šimunović|first=Petar|title=Hrvatska prezimena: podrijetlo, značenje, rasprostranjenost|url=https://books.google.com/books?id=W1xmAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Golden Marketing|language=hr|isbn=978-953-6168-16-3|page=10}} |
|||
* {{cite book|last=Stein|first=Mark L.|title=Guarding the Frontier: Ottoman Border Forts and Garrisons in Europe|url=https://books.google.com/books?id=FjkBAwAAQBAJ&pg=PA84|year=2007|publisher=I.B.Tauris|language=en|isbn=978-0-85771-313-1|pages=84–}} |
|||
* {{cite book|last=Ujević|first=Mate|title=Hrvatska enciklopedija|volume=4|url=https://books.google.com/books?id=MSsOAQAAMAAJ|year=1942|publisher=Konzorcija Hrvatske enciklopedije|language=hr|page=207}} |
|||
* {{cite book|last=Wilkins|first=Charles L.|title=Forging Urban Solidarities: Ottoman Aleppo 1640-1700|url=https://books.google.com/books?id=Pn-9Eqvs4ZwC&pg=PA122|year=2010|publisher=BRILL|language=en|isbn=978-90-04-16907-4|pages=122–}} |
|||
* {{cite book|title=Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika|url=https://archive.org/details/rjenikhrvatskog01unkngoog|year=1882|publisher=U knížarnici L. Hartmana na prodaju|language=hr|page=[https://archive.org/details/rjenikhrvatskog01unkngoog/page/n326 916]|ref={{harvid|Rječnik|1882}} }} |
|||
{{refend}} |
|||
[[Kategoria:Tituj turk]] |
|||
[[Kategoria:Fjalë dhe shprehje turke]] |
|||
[[Kategoria:Tituj osmanë]] |
[[Kategoria:Tituj osmanë]] |
||
[[Kategoria:Grada ushtarake]] |
[[Kategoria:Grada ushtarake të Perandorisë Osmane]] |
||
[[Kategoria:Grada ushtarake të Turqisë]] |
|||
Versioni i datës 28 janar 2022 01:10
Çavuş
Çavuşbaşı
Ilustrime nga libri i Peter Mundy Një lidhje e shkurtër e turqve, mbretërve, perandorëve ose madhështorëve të tyre, pushtimet e tyre, feja, zakonet, shprehitë, etj (1618)
Çaushi ose Çavushi (nga turqishtja: çavuş / چاوش, "lajmëtar"), arabisht 'shawish, شاويش (nga turkik e vjetër Çabuş ose Çawuş, "personi që jep urdhër, personi që bërtet")[1] ishte një titull osman i përdorur për dy profesione të veçanta të ushtarëve, që të dy vepronin si lajmëtarë edhe pse të ndryshëm në nivele.[2] Ishte një gradë më poshtë agha dhe Ket'hyda|ket'hyda]] (nga persishtja, kad-khuda, "magjistrat"), në njësi të tilla si jeniçerët dhe sipahi i përbërë nga kalorësia dhe këmbësoria e kombinuar që i shërben Këshillit Perandorak (si në Egjiptin Osman). Drejtuesit e çavushit të këshillit u titulluan çavuşbaşı / چاوش باشی (ose başçavuş / باش چاوش).[3] Çavuşbaşı ishte një ndihmës (ose zëvendës) i Vezirit të Madh,[4] që merrej me çështjet e sigurisë, shoqëronte ambasadorët që vizitonin Vezirin e Madh[2] dhe gjithashtu kreu shqyrtimin e parë të peticioneve të paraqitura në Këshill dhe drejtonte mbledhjet e këshillit. kur Veziri i Madh nuk ishte i pranishëm. Titulli e ka prejardhjen në përdorimin ujgur, ku ishte titulli i ambasadorëve, dhe më pas hyri në përdorim selxhuk për lajmëtarët perandorakë bizantinë dhe në përdorim persisht dhe arab për shoqërues të ndryshëm të oborrit.[2]
Sot, në Forcat e Armatosura Turke, grada Çavuş është e barabartë me "rreshterin" (dhe gradën OR-5 të NATO-s), dhe renditet mbi gradën Onbaşı ("tetar").
Referimet
- ^ "*Etimoloji: Kökenbilim, kelimelerin aslını ve evrimini inceleyen disiplin ~ EYun étymon "asıl" + logeía "bilim"". Nisanyansozluk.com (në turqisht). Marrë më 2017-06-30.
- ^ a b c Stein 2007, f. 84.
- ^ Başaran 2014, p. 186, Holt 2013, p. 238, Stein 2007, p. 84
- ^ Başaran 2014, p. 186, Stein 2007, p. 84
Burimet
- Başaran, Betül (2014). Selim III, Social Control and Policing in Istanbul at the End of the Eighteenth Century: Between Crisis and Order (në anglisht). BRILL. fq. 186–. ISBN 978-90-04-27455-6.
- Holt, P. M. (2013). Studies in the History of the Near East (në anglisht). Routledge. fq. 238–. ISBN 978-1-136-27331-5.
- Šimunović, Petar (1995). Hrvatska prezimena: podrijetlo, značenje, rasprostranjenost (në kroatisht). Golden Marketing. fq. 10. ISBN 978-953-6168-16-3.
- Stein, Mark L. (2007). Guarding the Frontier: Ottoman Border Forts and Garrisons in Europe (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 84–. ISBN 978-0-85771-313-1.
- Ujević, Mate (1942). Hrvatska enciklopedija (në kroatisht). Vëll. 4. Konzorcija Hrvatske enciklopedije. fq. 207.
- Wilkins, Charles L. (2010). Forging Urban Solidarities: Ottoman Aleppo 1640-1700 (në anglisht). BRILL. fq. 122–. ISBN 978-90-04-16907-4.
- Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika (në kroatisht). U knížarnici L. Hartmana na prodaju. 1882. fq. 916.