Stanisha Kastrioti

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Stanisha Kastrioti (latinisht: Stanissa, serbisht: Станиша Кастриот Staniša Kastriot; fl. 1421–45) ishte një fisnik shqiptar, pjesëtar i familjes së Kastriotëve dhe vëllai i madh i Skënderbeut.

Babai i tij Gjon Kastrioti ishte një zot shqiptar që kishte prona në rajonin e Matit. Nëna e tij ishte Voisava, origjina e së cilës është e diskutueshme. Nuk dihet se kur kanë lindur Stanisha dhe vëllezërit e tij, ndërsa vëllai i tij i vogël Skënderbeu merret si i lindur në vitin 1405. Ai kishte edhe vëllezërit Reposhin dhe Kostandinin dhe pesë motra, Marën, Jelenën, Angjelinën, Vlajkën dhe Mamicën. Emrat e Stanishës dhe shumica e vëllezërve të tij janë sllavë. Babai i tij u bë vasal osman në fund të shekullit të 14-të, dhe si i tillë, pagoi haraç dhe ofroi shërbime ushtarake (si në Betejën e Ankarasë në 1402). Në vitin 1409, një nga vëllezërit, që besohet nga Anamali dhe Frashëri se ishte Stanisha, u dërgua në oborrin osman si peng, për të siguruar besnikërinë e Gjon Kastriotit si vasal osman ndaj sulltanit, i Republikës së Venedikut në 1413, por ishte përsëri në vasalazh osman deri në 1415. Në periudhën 1419–26 Gjon ishte aleat i despotit serb Stefan Lazareviq, i cili ishte gjithashtu një vasal osman, dhe kishte informuar Republikën e Venedikut gjatë periudhës së dytë Lufta e Shkodrës (1419–23) midis Venedikut dhe Serbisë që ai u detyrua t'ia jepte djalin peng Despot Stefanit. Sipas Fan Nolit, ishte Stanisha që u dërgua nga i ati, së bashku me forcat ndihmëse, për të ndihmuar serbët kundër venedikasëve në Shkodër.

Gjon i lëshoi ​​një statut në serbishten e vjetër manastirit ortodoks serb Hilandar në malin Athos në vitet 1425–26, në të cilin ai ua dhuroi Hilandarëve dy fshatrat Radostushë (që përfshinte një kishë) dhe Trebishten dhe përmendi katër djemtë e tij me emër. Në një statut të lëshuar nga Hilandari midis 1426 dhe 1431, manastiri u dha blerjen e përkohshme nga Gjon dhe djemtë e tij, përveç Stanishës, katër adelfatëve (të drejta për të banuar në territorin monastik dhe për të marrë subvencione nga burimet monastike) të kullës së Shën Gjergjit (më vonë u quajt "kulla shqiptare" për nder të tyre). Studiuesit kanë vënë re se Stanisha nuk përmendej në këtë kartë të dytë dhe menduan se ai ishte turqizuar menjëherë pas vitit 1426, me gjasë rreth vitit 1428. Megjithatë, ky pretendim nuk mbështetet në dokumente. Besohej gjithashtu se ai "u zhduk", por u konstatua se ai përmendej si djali i të ndjerit Gjon Kastrioti në një dokument venecian të datës 12 shkurt 1445. Ai dokument nuk sjell asnjë përfundim për turqizimin e mundshëm të Stanishës. Qeveria veneciane konfirmoi detyrat e mëparshme të babait të Skënderbeut dhe Stanishës dhe u premtoi atyre shtetësi veneciane dhe strehim nëse do të dëboheshin nga tokat e tyre.