Timuri
| Timuri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Rindërtimi i fytyrës së Timurit nga kafka, nga Mikhail Mikhaylovich Gerasimov | |||||
| Emiri i Perandorisë Timuride | |||||
| Mbretërimi | 9 prill 1370 – 14 shkurt 1405 | ||||
| Kurorëzimi | 9 prill 1370, Balkh[2] | ||||
| Paraardhës | Emir Husein (si sundimtar i Transoksianës) | ||||
| Pasardhës | Khalil Sultan | ||||
| Bashkëshortja | Saray Mulk Khanum | ||||
| Gratë |
| ||||
| Fëmijë | |||||
| |||||
| Dinastia | Timurid | ||||
| I ati | Amir Taraghai | ||||
| E ëma | Tekina Khatun | ||||
| U lind | 9 prill 1336[2] Kesh, Hanati Çagatai (tani Shahrisabz, Uzbekistan) | ||||
| Vdiq | 18 shkurt 1405 (68 vjet) Farab, Perandoria Timurid (tani Otrar, Kazakistan) | ||||
| Varrimi | Gur-e-Amir, Samarkand, Uzbekistan | ||||
Timuri ose Timurlengu (Persisht: تیمور Temūr, Çagataisht: Temur, 9 prill 1336 - 18 shkurt 1405), i njohur historikisht si Amir Timur dhe Tamerlane (Persisht: تيمور لنگ Temūr (-i) Lang, Lame "), ishte një pushtues turko-mongol që themeloi Perandorinë Timuride në dhe rreth Afganistanit të sotëm, Iranit dhe Azisë Qendrore, duke u bërë sundimtari i parë i dinastisë Timuride. Si një komandant i pamposhtur, ai konsiderohet gjerësisht si një nga udhëheqësit ushtarakë dhe taktikët më të mëdhenj në histori.[4][5] Timur konsiderohet gjithashtu një mbrojtës i madh i artit dhe arkitekturës pasi ai ndërveproi me intelektualë si Ibn Halduni dhe Hafiz-i Abru dhe mbretërimi i tij prezantoi Rilindjen Timuride.[4]:341–342
I lindur në konfederatën Barlas në Transoksiana (në Uzbekistanin e sotëm) më 9 prill 1336, Timur fitoi kontrollin e Hanatit Çagatai perëndimore deri në vitin 1370. Nga ajo bazë, ai udhëhoqi fushatat ushtarake në të gjithë Azinë Perëndimore, Jugore dhe Qendrore, Kaukazin dhe Rusia Jugore, duke mposhtur në këtë proces hanët e Hordhisë së Artë, Mamlukët e Egjiptit dhe Sirisë, Perandorinë Osmane në zhvillim dhe Sulltanatin e fundit të Delhit të Indisë dhe duke u shfaqur si sundimtari më i fuqishëm në botën islamike.[6] Nga këto pushtime, ai themeloi Perandorinë Timuride, por kjo perandori u copëtua menjëherë pas vdekjes së tij.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland (në anglisht). Vëll. 9. Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. 1847. fq. 377.
- ^ a b Muntakhab-al Lubab, Khafi Khan Nizam-ul-Mulki, Vol I, p. 49. Printed in Lahore, 1985
- ^ W. M. Thackston, A Century of Princes: Sources on Timurid History and Art, (1989), p. 239
- ^ a b Marozzi, Justin (2004). Tamerlane: Sword of Islam, conqueror of the world (në anglisht). HarperCollins.
- ^ Josef W. Meri (2005). Medieval Islamic Civilization (në anglisht). Routledge. fq. 812. ISBN 9780415966900.
- ^ "Counterview: Taimur's actions were uniquely horrific in Indian history" (në anglisht).