Tragjedia e 9 Prillit

April 9 Tragedy
Pjesë e Georgian-Abkhaz conflict, Revolutions of 1989, and Dissolution of the Soviet Union
Photos of the April 9, 1989 massacre victims, mostly young women, on a billboard in Tbilisi (2008)
Data	4 April 1989 – 9 April 1989
Vendndodhja	Tbilisi, Georgian SSR, Soviet Union
Shkaktuar nga	Political repression Nationalist sentiment
Qëllimet	Civil rights Restoration of Georgian Independence Opposition to the Abkhaz separatism
Metodat	Protest march, Picketing, Street protesters, Flag waving.
Resulted in	First multi-party elections, end of the communist rule Restoration of Georgian independence via referendum Recognition of Georgia’s membership of the Soviet Union as an illegal occupation
Partitë në konflikt
Soviet Union Georgian SSR Stampa:Flagd National Democratic Party Stampa:Flagd All-Georgian Society of St. Ilia the Righteous Stampa:Flagd Ilia Chavchavadze Society
Kryesuesit
Mikhail Gorbachev Igor Rodionov Jumber Patiashvili Stampa:Flagd Merab Kostava Stampa:Flagd Zviad Gamsakhurdia Stampa:Flagd Giorgi Chanturia and others
Viktimat dhe humbjet
Deaths: 21 Injuries: 100+ Arrests: 100+

  

Tragjedia e 9 prillit (e njohur edhe si masakra e Tbilisit ose tragjedia e Tbilisit) i referohet ngjarjeve në Tbilisi, Republika Socialiste Sovjetike Gjeorgjiane, më 9 prill 1989, kur një demonstratë anti-sovjetike pro-pavarësisë u shtyp nga ushtria sovjetike., duke rezultuar në 21 të vdekur dhe qindra të plagosur.Në 9 Prilli tani mbahet mend si Dita e Unitetit Kombëtar ), një festë publike e përvitshme.

Hyrje

Në SSR të Gjeorgjisë, lëvizja anti-sovjetike u bë më aktive në 1988. Grupet politike kundër Bashkimit Sovjetik organizuan një sërë protestash dhe tubimesh në Tbilisi. Konflikti midis qeverisë sovjetike dhe nacionalistëve gjeorgjianë u thellua pas të ashtuquajturit Asambleja e Lykhny më 18 mars 1989, kur disa mijëra abhazë kërkuan shkëputjen nga Gjeorgjia dhe rivendosjen e statusit të republikës së Bashkimit të viteve – . Si përgjigje, grupet anti-sovjetike organizuan një seri takimesh të paligjshme në të gjithë republikën, duke pretenduar se qeveria sovjetike po përdorte separatizmin abhaz për të kundërshtuar lëvizjen pro-pavarësisë.

Protestat arritën kulmin e tyre më 4 prill në vitin 1989, kur dhjetëra mijëra gjeorgjianë u mblodhën para Shtëpisë së Qeverisë në Avenue Rustaveli në Tbilisi. Protestuesit, të udhëhequr nga Komiteti i Pavarësisë ( Merab Kostava, Zviad Gamsakhurdia, Giorgi Chanturia, Irakli Bathiashvili, Irakli Tsereteli dhe të tjerë) organizuan një demonstratë paqësore dhe greva urie, duke kërkuar dënimin e secesionistëve abhazë dhe rivendosjen e pavarësisë së Gjeorgjisë.

Autoritetet lokale sovjetike humbën kontrollin mbi situatën në kryeqytet dhe nuk ishin në gjendje të frenonin protestat. Sekretari i Parë i Partisë Komuniste Gjeorgjiane Jumber Patiashvili i kërkoi udhëheqjes së BRSS të dërgonte trupa për të rivendosur rendin dhe për të vendosur shtetrrethim.

Demonstratat

Në mbrëmjen e 8 prillit 1989, gjeneralkoloneli Igor Rodionov, komandanti i Qarkut Ushtarak Transkaukaz, urdhëroi trupat e tij të mobilizoheshin. Pak çaste para sulmit të forcave sovjetike, Patriarku i Gjeorgjisë Ilia II iu drejtua demonstruesve duke u kërkuar që të largoheshin nga Avenue Rustaveli dhe afërsia e ndërtesës së qeverisë për shkak të rrezikut që u grumbullua gjatë ditës pas shfaqjes së tankeve sovjetike pranë rrugës. Demonstruesit refuzuan të shpërndaheshin edhe pas lutjes së Patriarkut. Njësitë lokale të milicisë (policisë) gjeorgjiane u çarmatosën pak para operacionit.

Më 9 Prill, ora 3:45 paradite, APC- të sovjetike dhe trupat nën gjeneralin Igor Rodionov rrethuan zonën e demonstrimit.Më vonë, Rodionov pohoi në intervistën e tij se grupet e militantëve gjeorgjianë sulmuan ushtarët e paarmatosur me gurë, zinxhirë metalikë dhe shufra.Trupat sovjetike morën një urdhër nga gjenerali Rodionov për të shpërndarë dhe pastruar rrugën nga demonstruesit me çdo mjet të nevojshëm.

Detashmenti sovjetik, i armatosur me shkopinj dhe lopata ushtarake (një armë e preferuar e forcave speciale sovjetike), përparoi drejt demonstruesve që lëviznin përgjatë rrugës Rustaveli. Gjatë avancimit, ushtarët filluan të sulmojnë demonstruesit me lopata, duke i shkaktuar lëndime të lehta dhe të rënda kujtdo që goditet.

Një nga viktimat e sulmit ishte një vajzë 16-vjeçare, e cila tentoi t'u largohej ushtarëve që përparonin, por u ndoq dhe u rrah për vdekje pranë shkallëve të godinës së qeverisë, duke marrë goditje në kokë dhe gjoks. Ajo u tërhoq zvarrë nga zona nga nëna e saj, e cila gjithashtu u sulmua dhe u plagos. Ky sulm veçanërisht i dhunshëm u regjistrua në video nga ballkoni i një ndërtese që ndodhet në anën tjetër të rrugës. Videoja u përdor më pas si provë gjatë komisionit parlamentar të politikanit sovjetik Anatoly Sobchak për hetimin e ngjarjeve të 9 prillit 1989. Grupet e ushtarëve sovjetikë u raportuan për të ndjekur viktimat individuale, në vend që të shpërndanin turmën.

Kundër demonstruesve u përdor gazi CN dhe CS ;u raportuan të vjella, probleme të frymëmarrjes dhe paraliza të papritura të sistemit nervor.

Oficerët e policisë të paarmatosur u përpoqën të evakuonin grupin e panikut të demonstruesve, megjithatë një video e marrë fshehurazi nga gazetarët e opozitës tregoi se ushtarët nuk i lejonin mjekët dhe punonjësit e urgjencës për të ndihmuar të plagosurit; edhe ambulancat u sulmuan nga ushtarët që përparonin. I fiksuar në film, imazhi i një të riu që rrihte një tank me shkop u bë simbol i lëvizjes gjeorgjiane anti-sovjetike.

Viktimat

Rrëmuja teksa njerëzit iknin nga sulmi rezultoi me vdekjen e 19 personave, mes tyre 17 gra. Autopsitë e kryera mbi viktimat dolën në përfundimin se shkaku i drejtpërdrejtë i vdekjes së të gjithë atyre që vdiqën, me përjashtim të një rasti të lëndimit të rëndë të kafkës dhe trurit, ishte mbytja (asfiksia) e shkaktuar si nga ngjeshja e trupit ashtu edhe nga thithja e substancave kimike.

Më 11 prill, televizioni gjeorgjian tregoi trupat e 17 grave të vrara dhunshëm, duke demonstruar brutalitetin e supozuar nga ushtarët sovjetikë, pasi fytyrat e grave të ndjera ishin të vështira për t'u identifikuar për shkak të lëndimeve në fytyrë dhe goditjeve në kokë. Qeveria sovjetike fajësoi demonstruesit për vdekjen e 20 personave, duke pretenduar se ata kishin shkelur njëri-tjetrin ndërsa ishin në panik dhe u tërhoqën nga ushtarët sovjetikë që po përparonin.Ironikisht kishte një të vërtetë në këtë, pasi trupat sovjetike kishin bllokuar të gjitha daljet nga zona, përveç një kalimi të ngushtë, gjë që e bëri të vështirë fluturimin nga zona dhe shkaktoi një shtypje të turmës dhe, ndoshta, një dhunë të dëshpëruar mbrojtëse nga demonstruesit e bllokuar.

Raportet hetimore

Raportet zyrtare sovjetike fajësuan demonstruesit për shkaktimin e përplasjes, duke thënë se trupat u sulmuan me shkopinj dhe thika.Sipas Tass, ushtarët ndoqën urdhrat për të mos përdorur armët e tyre, por që ekstremistët i sulmuan me copa metali, tulla dhe shkopinj. Tass i përshkroi demonstruesit si nxitës të mosmarrëveshjeve ndëretnike dhe duke bërë thirrje për përmbysjen e qeverisë gjeorgjiane. Sekretari i Përgjithshëm i Partisë Komuniste Sovjetike Mikhail Gorbachev kritikoi "veprimet e personave të papërgjegjshëm" për humbje jete. Ai tha se trazirat synonin të rrëzonin qeverinë gjeorgjiane dhe të nxisnin tensionin etnik në Gjeorgji. Një zëdhënës i ministrisë së jashtme tha se përplasjet u shkaktuan nga "nacionalistë të guximshëm, ekstremistë dhe aventuristë politikë që po abuzojnë me demokratizimin në dëm të politikës sonë të re të hapjes dhe të vetë shoqërisë sonë".

Një komision parlamentar për hetimin e ngjarjeve të 9 prillit 1989, në Tbilisi u krijua nga Anatoli Sobchak, një anëtar i Kongresit të Deputetëve Popullorë të Bashkimit Sovjetik . Pas hetimeve dhe hetimeve të plota, komisioni konfirmoi pretendimin e qeverisë se vdekjet kishin ardhur nga shkelja e këmbëve, por një faktor tjetër kontribuues ishin substancat kimike të përdorura kundër demonstruesve. Ajo dënoi ushtrinë, e cila kishte shkaktuar vdekjen duke u përpjekur të shpërndante demonstruesit. Raporti i komisionit e bëri më të vështirë përdorimin e fuqisë ushtarake kundër demonstratave të trazirave civile në Bashkimin Sovjetik. Raporti i Sobchak prezantoi një përshkrim të hollësishëm të dhunës që u përdor kundër demonstruesve dhe rekomandoi ndjekjen penale të plotë të personelit ushtarak përgjegjës për ngjarjen e 9 prillit.

Përgjigje

Stampa:Georgia (country) topicsMë 10 prill, qeveria sovjetike lëshoi një deklaratë duke fajësuar demonstruesit për shkaktimin e trazirave dhe rrezikut për sigurinë e publikut.

Më 10 prill, në shenjë proteste kundër shtypjes, Tbilisi dhe pjesa tjetër e Gjeorgjisë dolën në grevë dhe u shpall një periudhë zie 40-ditore. Njerëzit sollën koleksione masive lulesh në vendin e vrasjeve. U shpall gjendja e jashtëzakonshme, por demonstratat vazhduan.

Qeveria e SSR-së së Gjeorgjisë dha dorëheqjen si rezultat i ngjarjes. Moska pretendoi se demonstruesit sulmuan të parët dhe ushtarët duhej t'i zmbrapsnin.Në Kongresin e Parë të Deputetëve të Popullit (maj – qershor 1989) Mikhail Gorbachev hoqi dorë nga çdo përgjegjësi, duke ia hedhur fajin ushtrisë.Zbulimet në mediat liberale sovjetike, si dhe gjetjet e komisionit hetimor të deputetit "pro- Perestrojkës ", Anatoly Sobchak për ngjarjet e Tbilisit, të raportuara në Kongresin e dytë në dhjetor 1989, rezultuan në siklet për ekstremistët sovjetikë dhe Udhëheqja e ushtrisë e përfshirë në këtë ngjarje.

Një skulpturë përkujtimore jashtë ndërtesës së Parlamentit (foto 2019)

Tragjedia e 9 prillit radikalizoi opozitën gjeorgjiane ndaj pushtetit sovjetik.Disa muaj më vonë, një seancë e Këshillit të Lartë të SSR-së Gjeorgjisë, e mbajtur më 17-18 nëntor 1989, dënoi zyrtarisht pushtimin dhe aneksimi i Republikës Demokratike të Gjeorgjisë nga Rusia Sovjetike në 1921.

Ngjarjet e 9 prillit krijuan edhe të ashtuquajturin 'Sindroma e Tbilisit'. Kjo sindromë karakterizohej nga ngurrimi i oficerëve ushtarakë dhe ushtarëve për të marrë ndonjë vendim taktik apo edhe për t'iu bindur urdhrave pa një gjurmë të qartë përgjegjësie ndaj një autoriteti më të lartë. Ajo u ngrit për shkak të refuzimit të udhëheqjes sovjetike për të marrë përgjegjësinë për urdhrat për pastrimin e sheshit dhe kritikat e raportit të komisionit dhe Shevardnadze ndaj ushtrisë në përgjithësi. 'Sindroma e Tbilisi' vazhdoi të përhapet në vitet e ardhshme, veçanërisht pas ngjarjeve në Baku dhe Vilnius, dhe kontribuoi në 1991 në refuzimin e ushtarëve për të parandaluar demonstratat gjatë puçit të gushtit 1991.

Më 31 mars të vitit 1991, gjeorgjianët votuan me shumicë dërrmuese në favor të pavarësisë nga Bashkimi Sovjetik në një referendum . Me një pjesëmarrje prej 90.5%, rreth 99% votuan pro pavarësisë. Më 9 prill, në përvjetorin e dytë të tragjedisë, Këshilli i Lartë i Republikës së Gjeorgjisë shpalli sovranitetin dhe pavarësinë e Gjeorgjisë nga Bashkimi Sovjetik.

Një memorial për viktimat e tragjedisë u hap në vendin e goditjes në Rustaveli Avenue më 23 nëntor 2004.

Shiko gjithashtu

• Janar i zi
• Revolucionet e vitit 1989
• 1956 Demonstrata gjeorgjiane, masakra e 9 marsit 1956 në Tbilisi
• Demonstrata gjeorgjiane e vitit 1978
• Ngjarjet e janarit, 1991 në Lituani
• Barrikadat, 1991 në Letoni
• Jeltoqsan
• Masakra e Novocherkassk

Linqe te jashtme

• Rezoluta e Asamblesë Balltike mbi Ngjarjet në Gjeorgji më 9 Prill 1989
• Tragjedia e 9 prillit 1989 dhe çështja Abkhaziane
• Një dokumentar i Rustavi 2 për ngjarjet e vitit 1989 (përfshin pamjet origjinale)
• Raporti i komisionit hetimor të Sobchak (në Rusisht) Archived </link>
• Syri i stuhisë: Revolucioni i Gjeorgjisë Sovjetike. Dokumentar nga Simeon Smith.
• Tragjedi 1989 9 Prill nga 31 vjet përfundoi