Traktati i Aleancës Serbo-Shqiptare
Emri i gjatë:
| |
|---|---|
 Ndërtesa Banovina në Nish (e cila ka qenë pjesë e Universitetit të Nishit që nga viti 1966) ku u nënshkrua traktati | |
| Nënshkruar | 17 shtator 1914 |
| Vendndodhja | Nish, Mbretëria e Serbisë |
| Negociatorë |  Nikolla Pashiq Esad pashë Toptani |
| Nënshkrues | Mbretëria e Serbisë Republika e Shqipërisë së Mesme |
Traktati i Aleancës Serbo-Shqiptare, gjithashtu i njohur si Traktati i Nishit, ishte një traktat i fshehtë i nënshkruar në Nish midis Esad pashë Toptanit dhe kryeministrit Nikolla Pashiq të Mbretërisë së Serbisë më 17 shtator 1914.
Prapavija
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Artikulli kryesor: Kryengritja e Shqipërisë së Mesme
Më 17 maj 1914 Esad pashë Toptani u akuzua se kishte ndihmuar Kryengritjen e Fshatarëve kundër Princ Vidit.[1] Ai u internua në Itali më 20 maj pa gjyq.[2][3] Në Itali, ai u prit me nder, pasi përfaqësuesit italianë dhe austriak luajtën role në intrigat që rrethuan revoltën.[4] Vetëm një javë pas largimit të princit Vidit nga Durrësi më 3 shtator 1914, u ngrit një revoltë tjetër e dhunshme. Rebelët arritën të rrethonin Durrësin, të burgosnin përkrahësit e Vidit, të thërrisnin princin mysliman dhe të krijonin Senatin për Shqipërinë e Mesme.[5]
Traktati
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në vjeshtën e vitit 1914 Esad Pasha vendosi të pranonte ftesën e Senatit të Shqipërisë së Mesme për t'u kthyer dhe për t'i udhëhequr ata.[6] Së pari ai udhëtoi për në Nish, Mbretëria e Serbisë, ku ai dhe kryeministri serb Nikola Pashiq nënshkruan traktatin e fshehtë të aleancës serbo-shqiptare më 17 shtator 1914.[7] Traktati u nënshkrua në ndërtesën e Banovinës (e cila është pjesë e Universitetit të Nishit që nga viti 1966), e cila është afër kalasë së Nishit.[8]
Traktati kishte pesëmbëdhjetë pika të cilat krijuan institucionet politike dhe ushtarake serbo-shqiptare dhe aleancën ushtarake të Shqipërisë dhe Mbretërisë së Serbisë. Traktati parashikonte një rrugë hekurudhore për në Durrës, mbështetjen financiare dhe ushtarake të Mbretërisë së Serbisë për pozitën e Esad Pashës si sundimtar shqiptar dhe regjistroi demarkacionin nga një komision serbo-shqiptar.[9] Traktati i lejoi Esad Pashës të ndryshonte disa pika, sepse traktati do të kishte nevojë për marrëveshjen e Asamblesë Kombëtare Shqiptare. Kjo do të ishte e mundur pasi Pasha të zgjidhej sundimtar. Serbia kontraktoi të furnizonte një ndërhyrje ushtarake për të mbrojtur sundimin e Pashait dhe për të subvencionuar xhandarmërinë e tij duke paguar 50.000 dinarë në muaj për furnizimet ushtarake shqiptare.[10]
Pasojat
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në tetor 1914 Esad Pasha u kthye në Shqipëri. Me mbështetjen financiare italiane dhe serbe ai krijoi forca të armatosura në Dibër dhe pushtoi brendësinë e Shqipërisë dhe Durrësit.[11]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Elsie, Robert. "Albania under prince Wied" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2011. Marrë më 25 janar 2011.
It was obvious to Wied and the Dutch officers that Essad Pasha had his hand in the unrest.
- ^ Heaton-Armstrong, Duncan (2005). "An Uprising in the Six-Month Kingdom" (në anglisht). Gervase Belfield and Bejtullah Destani (I.B. Tauris, in association with the Centre for Albanian Studies). Arkivuar nga origjinali më 23 korrik 2011. Marrë më 25 janar 2011.
Essad would be sent into exile, without a trial.
- ^ Elsie, Robert. "Albania under prince Wied" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2011. Marrë më 25 janar 2011.
to exile Essad Pasha to Italy
- ^ Jelavich, Barbara (1999) [1983], History of the Balkans: Twentieth century (në anglisht), vëll. 2, Cambridge, United Kingdom: The Press Syndicate of University of Cambridge, fq. 103, ISBN 0-521-27459-1, marrë më 25 janar 2011,
The Italian and Austrian representatives played roles in intrigues surrounding this event...to Italy, and there received with honor.
- ^ Vickers, Miranda (1999). The Albanians: a modern history (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 85. ISBN 978-1-86064-541-9.
Barely a week after Wied's departure yet another violent revolt, this time led by supporters of Young Turks, laid siege on Durres. The rebels raised Ottoman flag, imprisoned Wied's supporters and called for, upon other things, a Muslim prince.... the insurgents set up a Senate for Central Albania
- ^ Batakoviq, Dushan T. (1992), "Serbian government and Essad Pasha Toptani", The Kosovo Chronicles (në anglisht), Belgrade, Serbia: Knižara Plato, ISBN 86-447-0006-5, arkivuar nga origjinali më 6 shtator 2010, marrë më 19 janar 2011,
The senate of free towns in central Albania invited Essad Pasha to take over power.
- ^ Bataković, Dušan T. (1992), "Serbian government and Essad Pasha Toptani", The Kosovo Chronicles (në anglisht), Belgrade, Serbia: Knižara Plato, ISBN 86-447-0006-5, arkivuar nga origjinali më 6 shtator 2010, marrë më 19 janar 2011,
Essad Pasha signed a secret alliance treaty with Pasic on September 17.
- ^ "Banovina" (në anglisht). Niš: Tourist Organization of Niš web site. Arkivuar nga origjinali më 11 prill 2011. Marrë më 12 mars 2011.
Banovina building is located on the right bank of the Nisava, close to the entrance to the Fortress....On 4 September 1914 in this building the "Treaty between Serbia and Albania", also known as "Nis Treaty" was signed by Essad Pashё Toptani and Nikola Pasic.... since 1966 the building has been the seat of the University of Nis.
- ^ Batakoviq, Dushan T. (1992), "Serbian government and Essad Pasha Toptani", The Kosovo Chronicles (në anglisht), Belgrade, Serbia: Knižara Plato, ISBN 86-447-0006-5, arkivuar nga origjinali më 6 shtator 2010, marrë më 19 janar 2011,
The 15 points envisaged the setting up of joint political and military institutions,... focused on a military alliance, the construction of an Adriatic railroad to Durazzo and guarantees that Serbia would support Essad Pasha's election as the Albanian ruler. ...The demarcation between the two countries was to be drawn by a special Serbo-Albanian commission
- ^ Batakoviq, Dushan T. (1992), "Serbian government and Essad Pasha Toptani", The Kosovo Chronicles (në anglisht), Belgrade, Serbia: Knižara Plato, ISBN 86-447-0006-5, arkivuar nga origjinali më 6 shtator 2010, marrë më 19 janar 2011,
Essad Pasha was to confirm the treaty only upon being elected ruler, with consent from the National Assembly: this left maneuvering space for revising individual provisions. Serbia, at the invitation of Essad Pasha, carry out a military intervention to protect his regime Essad Pasha was to confirm the treaty only upon being elected ruler, with consent from the National Assembly: this left maneuvering space for revising individual provisions. Serbia was obligated to finance Pasha's gendarmery and supply the necessary military equipment by paying off 50,000 dinars per month.
- ^ Vickers, Miranda (1999). The Albanians: a modern history (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 87. ISBN 978-1-86064-541-9.
In October 1914 Essad returned to Albania, where he managed, with Italian and Serbian financial backing and a force raised in Diber - to march into interior of Albania to take Durres