Republika e Shqipërisë së Mesme

	Flamuri
Kryeqyteti	Durrësi
Gjuhët zyrtare	Shqip
Qeveria
Lloji i qeverisjes	Republikë
Të dhëna të tjera

Republika e Shqipërisë së Mesme ishte një shtet jetëshkurtër i panjohur ndërkombëtarisht që u krijua më 16 tetor 1913 dhe qendrën administrative e pati në Durrës, sot në Shqipëri.^[1]

Historia

Qeveria e Republikës së Shqipërisë Qendrore u krijua në Durrës më 16 tetor 1913 nga Esad Pashë Toptani dhe përfundoi kur Vilhelm i Vidit, princi i Principatës së Shqipërisë, mori kontrollin mbi vendin me mbërritjen e tij në Shqipëri më 7 mars 1914.^[2] Atje janë burime që lidhin fundin e Republikës së Shqipërisë së Mesme me datën 1 shkurt 1914, kur një delegacion shqiptar i kryesuar nga Esad Pashë Toptani i ofroi fronin shqiptar Vilhelm i Vidit.^[3] Flamuri i Republikës së Shqipërisë Qendrore ishte i kuq me yll të bardhë në pjesën e poshtme të djathtë.^[4]

Republika e Shqipërisë Qendrore lëshoi pullat e saj postare. Fillimisht Faik Konitza dhe shumë personalitete të tjera i dhanë mbështetjen e tij qeverisë së Esad Pashës.

Esad Pashë Toptani

Rolin më të rëndësishëm në krijimin e Republikës së Shqipërisë Qendrore e kishte Esad Pashë Toptani. Gjatë Luftës së Parë Ballkanike, ai u bë i famshëm për rezistencën e tij gjatë Rrethimit të Shkodrës. Ai ishte anëtar i familjes Toptani, një nga shumë familje që ishin pronarë feudalë të pasur myslimanë me status të privilegjuar gjatë sundimit osman. Këta pronarë myslimanë të tokave, së bashku me priftërinjtë myslimanë, kishin frikë të humbnin statusin e tyre të privilegjuar pas nënshkrimit të Traktatit të Paqes në Londër dhe vendimit të Fuqive të mëdha në lidhje me statusin e ardhshëm të territorit që sot i përket Shqipërisë.

Mbështetja e Mbretërisë së Serbisë

Mbretëria e Serbisë ra dakord të mbështeste qeverinë e Esad Pashës financiarisht, madje edhe me forcë ushtarake nëse ishte e nevojshme. Në këmbim, Esad Pasha pranoi të neutralizonte një grup të madh prej rreth 20,000 kaçakësh nga Kosova dhe Maqedonia. Ata u drejtuan nga Isa Boletini dhe u mbështetën nga Ismail Qemali dhe Qeveria e tij e Përkohshme e Shqipërisë. Esad Pasha pranoi të ndihmonte Mbretërinë e Serbisë të merrte një pjesë të zonave bregdetare në veri të Drinit të Zi.

Marrëdhëniet me Perandorinë Osmane

Pronarët dhe priftërinjtë myslimanë pro-osmanë mbështetën Esad Pashë Toptanin, i cili i qëndroi besnik Perandorisë Osmane gjatë Luftës së Parë Botërore dhe mbajti kontakte të ngushta me qeverinë në Stamboll. Xhonturqit nga Stambolli ende shpresonin të rivendosnin sundimin osman mbi Shqipërinë dhe dërguan agjentë në Shqipëri. Një komplot i qeverisë xhonturke dhe i udhëhequr nga Beqir Fiqri për të rikthyer kontrollin osman mbi Shqipërinë përmes instalimit të një oficeri osmano-shqiptar Ahmet Izet Pasha si monark u zbulua nga serbët dhe u raportua në KNK. Ismail Qemali mbështeti komplotin për ndihmë ushtarake kundër Serbisë dhe Greqisë. Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit (KNK), një organizatë që administron përkohësisht Shqipërinë në emër të Fuqive të Mëdha lejoi oficerët e tyre holandezë që shërbenin si xhandarmëri shqiptare të shpallnin gjendjen e jashtëzakonshme dhe të ndalonin komplotin. Ata bastisën Vlorën në 7-8 janar 1914, duke zbuluar më shumë se 200 trupa osmane dhe arrestuan Fiqrin. Gjatë gjykimit të Fiqrit komploti doli dhe një gjykatë ushtarake e KNK nën kolonelin Willem de Veer e dënoi atë me vdekje dhe më vonë u kthye në burgim të përjetshëm, ndërsa Qemali dhe kabineti i tij dhanë dorëheqjen. Pasi Qemali u largua nga vendi, trazirat u siguruan në të gjithë Shqipërinë.

Rivaliteti me Qeverinë e Përkohshme të Shqipërisë të Qemalit

Ndërsa Esad Pashë Toptani krijoi Republikën e Shqipërisë Qendrore, kishte një qeveri tjetër rivale në Vlorë - Qeveria e Përkohshme e Shqipërisë - e udhëhequr nga Ismail Qemali që dëshironte të kontrollonte territorin e Republikës së Shqipërisë Qendrore. Kjo qeveri u krijua nga një grup shqiptarësh të udhëhequr nga Ismail Qemali dhe u mblodhën nga katër vilajete osmane. Gjatë negociatave midis rebelëve shqiptarë dhe negociatorëve nga Perandoria Osmane në vitin 1912, palët kishin rënë dakord të bashkonin katër vilajetet e Kosovës, Shkodrës, Manastirit dhe Janinës në një vilajet shqiptar. Meqenëse Lufta e Parë Ballkanike filloi para se kjo marrëveshje të konfirmohej në kuvendin e Perandorisë Osmane, ky vilajet shqiptar i bashkuar mbeti zyrtarisht i panjohur. Pavarësia e saj u shpall më 28 nëntor 1912 nga një grup shqiptarësh që Qemali ishte mbledhur nga të katër vilajetet osmane së bashku me katër burra, shqiptarë të Rumanisë. Austria dhe Italia mbështetën synimet e Ismai Qemalit dhe qeverisë së tij për të krijuar një shtet, territori i të cilit do të përfshinte të gjitha zonat e populluara nga shqiptarët, përfshirë Kosovën, pjesë të Malit të Zi, Maqedonisë dhe Greqisë.

Në veprën e tij, Memorandum për Shqipërinë, Esad Pashë Toptani mohoi që qeveria e Qemalit ishte legjitime, duke shkruar se ishte "krijim personal i një numri burrash".

Referime

^ Elsie, Robert. "Introduction to Memorandum on Albania, written by Robert Elsie" (në anglisht). Switzerland: Web site of Robert Elsie, specialist on Albanian studies. Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2011. Marrë më 8 janar 2011. On 16 October 1913, ... Toptani set up a rival government based in Durrës, called the Republic of Central Albania.
^ Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Albania. Historical Dictionaries of Europe (në anglisht). Vëll. 75 (bot. 2). Scarecrow Press. fq. 447–448. ISBN 978-0810861886.
^ Elsie, Robert. "Introduction to Memorandum on Albania, written by Robert Elsie" (në anglisht). Switzerland: Web site of Robert Elsie, specialist on Albanian studies. Arkivuar nga origjinali më 2011-07-17. Marrë më 8 janar 2011. He reluctantly stepped down when forced to by the Great Powers on 1 February 1914, being given as a consolation the right to lead the Albanian delegation which travelled to Germany to offer the Albanian throne to Prince Wilhelm zu Wied.
^ Cahoon, Ben (2000). "Albania" (në anglisht). World Statesmen web site. Marrë më 8 janar 2011.

[1] Elsie, Robert. "Introduction to Memorandum on Albania, written by Robert Elsie" (në anglisht). Switzerland: Web site of Robert Elsie, specialist on Albanian studies. Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2011. Marrë më 8 janar 2011. On 16 October 1913, ... Toptani set up a rival government based in Durrës, called the Republic of Central Albania.

[2] Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Albania. Historical Dictionaries of Europe (në anglisht). Vëll. 75 (bot. 2). Scarecrow Press. fq. 447–448. ISBN 978-0810861886.

[3] Elsie, Robert. "Introduction to Memorandum on Albania, written by Robert Elsie" (në anglisht). Switzerland: Web site of Robert Elsie, specialist on Albanian studies. Arkivuar nga origjinali më 2011-07-17. Marrë më 8 janar 2011. He reluctantly stepped down when forced to by the Great Powers on 1 February 1914, being given as a consolation the right to lead the Albanian delegation which travelled to Germany to offer the Albanian throne to Prince Wilhelm zu Wied.

[4] Cahoon, Ben (2000). "Albania" (në anglisht). World Statesmen web site. Marrë më 8 janar 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]