Aventurat e Tom Sojerit
 Pjesa e përparme e Aventurat të Tom Sojerit, 1876 botimi i parë. | |
| Autor | Mark Twain |
|---|---|
| Përkthyes | Ardian Klosi |
| Shteti | Shtetet e Bashkuara |
| Gjuha | Anglisht |
| Zhanri | Bildungsroman, picaresque novel, satire, folk, letërsi për fëmijë |
| Botoi | American Publishing Company |
Data e botimit | 1876[1] |
| OCLC | 47052486 |
| 813.4 | |
| LC Class | PZ7.T88 Ad 2001 |
| Përcjellet nga | Aventurat e Huckleberry Finn |
Aventurat e Tom Sojerit është një roman i vitit 1876 me autor Mark Tuen, për një djalë që rritet përgjatë lumit të Misisipit. Ndodhet në vitet 1840 në qytetin e Shën Petersburgut, i cili bazohet në Hannibal, Missouri, ku Tuen jetoi si djalë.[2] Në roman, Tom Sojer ka disa aventura, shpesh me mikun e tij Huckleberry Finn. Fillimisht një dështim komercial, libri përfundoi duke qenë më i shituri i veprave të Tuenit gjatë jetës së tij.[3][4]
Edhe pse në hije nga vazhdimi i tij, Aventurat e Huckleberry Finn, libri konsiderohet nga shumë njerëz si një kryevepër e letërsisë amerikane.[5] Ishte një nga romanet e para që u shkrua në një makinë shkrimi.
Në gjuhën shqipe është shqipëruar nga shumë përkthyes si Bedri Dedja, Ardian Klosi, Ajsela Koka, Entela Ndreu, Asllan Saraçi, Kujtim Agalliu, Edlira Hoxholli, Halisa Hydi, Agim Doksani, Viola Dona, Silvester Manaj, Aida Vishko dhe Elda Gora.
Përmbajtja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Tom Sojer është një jetim që jeton me tezen e tij, Polly, dhe gjysmëvëllain e tij, Sid, në qytetin e Shën Petersburg, Missouri, i cili është i bazuar në Hannibal, ku Mark Tuen jetoi fillimisht, diku në vitet 1840. Një djalë argëtues, Tom braktis shkollën për të notuar dhe detyrohet të zbardhë gardhin e hallës së tij për tërë ditën tjetër, të shtunën, si ndëshkim.
Në një nga skenat më të famshme në letërsinë amerikane, Tom me zgjuarsi i bind disa fëmijë të lagjes që t'i tregtojnë xhingla të vogla dhe thesare për "privilegjin" e të bërit punën e tij të lodhshme, duke përdorur psikologjinë e kundërt për t'i bindur se është një aktivitet i këndshëm. Më vonë, Tom i tregton xhinglat me studentë të tjerë për disa çmime biletash, të marra në shkollën lokale të së dielës për memorizimin e vargjeve të Shkrimit. Më pas Tom i shkëmben biletat me ministrin për një Bibël të çmuar, pavarësisht se ishte një nga studentët më të këqij në shkollën e së dielës dhe nuk dinte pothuajse asgjë nga Shkrimet, duke shkaktuar zili nga studentët dhe një përzierje krenarie dhe tronditjeje nga të rriturit.
Tom bie në dashuri me një vajzë të quajtur Becky Thatcher, e cila është e re në qytet dhe vajza e një gjyqtari të shquar. Tom fiton admirimin e gjykatësit në kishë duke marrë Biblën si çmim, por zbulon injorancën e tij kur nuk është në gjendje t'u përgjigjet pyetjeve themelore rreth Shkrimit. Tom ndjek Becky, duke e bindur përfundimisht që të fejohej duke e puthur. Romanca e tyre shpejt shembet kur ajo zbulon se Tom ishte fejuar me një nxënëse tjetër, Amy Lawrence.
Menjëherë pasi Becky shmang Tomin, ai shoqëron Huckleberry Finn, një djalë endacak të cilin të gjithë djemtë e tjerë e admirojnë, në një varrezë në mesnatë për të kryer një ritual supersticioz të krijuar për të shëruar lythat. Në varreza, ata dëshmojnë një treshe rrëmbyesish trupash, Dr Robinson, Muff Potter dhe Injun Joe, duke grabitur një varr. Muff Potter është i dehur dhe përfundimisht del jashtë, ndërsa Injun Joe hyn në një luftë me Dr Robinson dhe e vret atë. Injun Joe duket se ka inkuadruar Muff Potter për vrasjen. Tom dhe Huckleberry Finn bëjnë një betim gjaku që të mos i tregojnë askujt për vrasjen, nga frika se Injun Joe do të zbulonte disi se ishin ata dhe do t'i vriste me radhë. Muff Potter përfundimisht burgoset dhe ai pranon fajin, duke supozuar se e kreu vrasjen në një akt të dehur.
Tom mërzitet me shkollën dhe së bashku me miqtë e tij Joe Harper dhe Huckleberry Finn, ai ikën në ishullin Jackson në lumin Misisipi për të filluar jetën si "piratë". Ndërsa shijojnë lirinë e tyre, ata bëhen të vetëdijshëm se komuniteti po kërkon lumin për trupat e tyre, pasi djemtë janë të zhdukur dhe supozohet se kanë vdekur. Tom kthehet fshehurazi në shtëpi një natë për të vëzhguar trazirat dhe pas një momenti të shkurtër pendimi për vuajtjet e të dashurve të tij, ai goditet nga ideja madhështore për t'u paraqitur në funeralin e tij. Treshja e realizon më vonë këtë skemë, duke bërë një paraqitje të bujshme dhe të papritur në kishë në mes të ceremonisë së tyre të përbashkët funerale, duke fituar respektin e pamasë të shokëve të klasës për marifetin. Në shkollë, Becky ka grisur librin e anatomisë së masterit të shkollës pasi Tom e tremb atë, por Tom rifiton admirimin e saj duke pranuar me fisnikëri fajin dhe ndëshkimin për grisjen e librit.
Në gjykatë, Injun Joe e kap vrasjen e Muff Potter. Tom vendos të sfidojë betimin e tij të gjakut me Huck dhe dëshmon kundër Injun Joe, i cili shpejt arratiset nga një dritare para se të mund të kapet. Djemtë jetojnë në frikë të vazhdueshme nga hakmarrja e Joe për inkriminimin e tij.
Vera mbërrin dhe Tom dhe Huck vendosin të gjuajnë për thesarin e varrosur në një shtëpi të përhumbur. Pasi hipën lart, ata dëgjojnë një zhurmë poshtë dhe duke parë nëpër vrima në dysheme, ata shohin spanjollin shurdhmemece, i cili ishte shfaqur në fshat disa javë përpara se të tregonte se ishte Injun Joe. Duke folur lirshëm, Injun Joe dhe një shoqërues planifikojnë të varrosin një thesar të tyre të vjedhur në shtëpi. Nga vendi i tyre i fshehur, Tom dhe Huck përdridhen me kënaqësi nga perspektiva për ta gërmuar atë. Rastësisht, zuzarët zbulojnë një grumbull ari edhe më të madh të varrosur në vatër dhe e çojnë atë në një vend më të mirë të fshehtë. Djemtë janë të vendosur ta gjejnë dhe një natë, Huck i dallon dhe i ndjek; ai dëgjon planet e Injun Joe për të hyrë në shtëpinë e vejushës së pasur Douglas dhe për të gjymtuar fytyrën e saj në shenjë hakmarrjeje për burrin e saj të ndjerë, një gjykatës i paqes, pasi një herë kishte urdhëruar që të fshihej publikisht për endacak. Duke vrapuar për të marrë ndihmë, Huck parandalon krimin dhe kërkon që emri i tij të mos bëhet publik, nga frika e hakmarrjes së Injun Joe, duke u bërë kështu një hero anonim.
Pak para se Huck të ndalojë krimin, Tom shkon në një piknik në shpellën e McDougal me Becky-n dhe shokët e tyre të klasës. Tom dhe Becky humbasin dhe enden në shpellë për disa ditë, duke u përballur me urinë dhe dehidratimin. Beki bëhet jashtëzakonisht i dehidratuar dhe i dobët, dhe kërkimi i Tomit për një rrugëdalje bëhet më i dëshpëruar. Ai takon Injun Joe në shpella një ditë, por nuk shihet nga armiku i tij. Më në fund, Tom gjen një rrugëdalje dhe ata priten me gëzim nga komuniteti i tyre. Babai i Becky-t, gjykatësi Thatcher, e ka të mbyllur shpellën e McDougal me një derë hekuri. Kur Tom dëgjon për vulosjen dy javë më vonë, ai është i tmerruar, duke e ditur që Injun Joe është ende brenda. Ai drejton një posedim në shpellë, ku ata gjejnë kufomën e Injun Joe vetëm brenda hyrjes së mbyllur, të uritur për vdekje pasi kishte konsumuar lakuriqët e natës të papërpunuar dhe cungët e qirinjve si mjetin e fundit. Vendi i vdekjes së tij dhe gotat in situ që ai përdori për të mbledhur ujë nga një stalaktit që pikon u bënë një atraksion turistik lokal.
Një javë më vonë, pasi kishte konstatuar nga prania e Injun Joe në shpellën e McDougal se zuzari duhet të ketë fshehur arin e vjedhur brenda, Tom e çon Huck në shpellë dhe ata gjejnë kutinë e arit, të ardhurat e së cilës janë investuar për ta. E veja Douglas adopton Huck-un, por atij i gjen të dhimbshme kufizimet e një jete të civilizuar në shtëpi, duke u përpjekur të ikë përsëri në jetën e tij endacak. Tom e bind Huck që të kthehet te e veja në mënyrë që më vonë të jetë një grabitës me Tomin, sepse duhet të jesh shoqëri e lartë për të qenë në një bandë grabitës. Pa dëshirë, Huck pranon dhe kthehet te e veja.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Facsimile of the original 1st edition.
- ^ "American Literature: Mark Twain". www.americanliterature.com (në anglisht). Marrë më 29 janar 2015.
- ^ Railton, Stephen. "The Adventures of Tom Sawyer". Mark Twain in His Times (në anglisht). University of Virginia. Marrë më 2 prill 2018.
- ^ Messent, Peter (2007). The Cambridge Introduction to Mark Twain (në anglisht). Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 9781139462273. Marrë më 2 prill 2018.
- ^ "United States History: Mark Twain" (në anglisht). Marrë më 28 shkurt 2019.