Dalida

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Dalida

COAL
Dalida në 1974
U lind në
Iolanda Cristina Gigliotti

(1933-01-17)17 janar 1933
Kajro, Mbretëria e Egjiptit
VdiqGabim: Nevojitet datë e vlefshme vdekjeje (data e parë): data, muaji, viti
Paris, Francë
Vendi i varritVarreza Montmartre, Paris
Monumente për tëVarri i Dalidës
Busti tek Place Dalida
Emrat e tjerë
  • Dalila
  • Yolanda Gigliotti
Profesioni
  • Këngëtare
  • aktore
  • modele
Bashkëshorti/ja
Lucien Morisse
​
​
(m. 1961; div. 1962)​
Bashkëshort/ëtLuigi Tenco (1966–1967)
Karierra Muzikore
Zhanret
Instrument(et)Zëri
Vitet aktik1956–1987
Labeli
Faqja në rrjetdalida.com
Nënshkrimi

Iolanda Cristina Gigliotti ( Italian: [joˈlanda kriˈstiːna dʒiʎˈʎɔtti] ; 17 janar 1933 – 3 maj 1987), e njohur profesionalisht si Dalida, ishte një këngëtare dhe aktore italo-franceze, e lindur në Egjipt. [1] [2] Me rreth 140 milionë disqe të shitura në mbarë botën, ajo është një nga artistet më të shitura të muzikës me prejardhje italiane . [3] Këngët e saj më të njohura janë " Bambino ", " Gondolier ", " Les enfants du Pirée ", " Le temps des fleurs ", " Darla dirladada ", " J'attendrai ", " Le jour où la pluie viendra ", " Gigi l'amoroso ", " Salama ya salama " dhe " Paroles, Paroles " me fjalë të Alain Delon .

Së pari si aktore, ajo bëri debutimin e saj në filmin Një gotë dhe një cigare nga Niazi Mustapha në 1955. Një vit më vonë, pasi kishte nënshkruar me kompaninë diskografike Barclay, Dalida arriti suksesin e saj të parë si këngëtare me hitin "Bambino". Pas kësaj, ajo u bë shitësja më e rëndësishme e disqeve në Francë midis 1957 dhe 1961. Muzika e saj u rendit në shumë vende të Evropës, Amerikës Latine, Amerikës së Veriut dhe Azisë . Ajo bashkëpunoi me këngëtarë si Julio Iglesias, Charles Aznavour, Johnny Mathis dhe Petula Clark .

Edhe pse ajo xhiroi disa filma krahas karrierës së saj si këngëtare, ajo u rilidh me kinemanë duke aktruar në filmin Dita e Gjashtë, një film nga Youssef Chahine i dalë në 1986. Filmi ishte i suksesshëm në Egjipt, ku tre milionë njerëz u mblodhën në Shubra për të parë Dalidën në daljen paraprake. Në Francë, megjithëse filmi u përshëndet nga kritikët, ai rezultoi të ishte një dështim komercial.

Dalida u trazua nga vetëvrasja e partnerit të saj Luigi Tenco në vitin 1967. Pavarësisht kësaj, ajo vazhdoi përpara me karrierën e saj, duke formuar labelin diskografik International Show me vëllain e saj Orlando, duke regjistruar më shumë muzikë dhe duke performuar në koncerte dhe konkurse muzikore, por vazhdoi të vuante shpërthime depresioni. Dalida kreu vetëvrasje më 3 maj 1987. [4]

Dalida në vitin 1961
Dalida në vitin 1967

Jeta personale[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shtëpia e Dalidës në rue d'Orchampt, Montmartre, Paris

Jeta private e Dalidës u njollos nga një sërë marrëdhëniesh të dështuara dhe problemesh personale. Në janar 1967, ajo mori pjesë në Festivalin e Sanremos me të dashurin e saj të ri, këngëtarin, kantautorin dhe aktorin italian Luigi Tenco . Kënga që ai prezantoi ishte " Ciao amore, ciao " ("Mirupafshim dashuri, mirupafshim"), të cilën e këndoi së bashku me Dalidën, por Tenco dështoi pavarësisht performancës së Dalidës. Tenco vdiq nga vetëvrasja më 27 janar 1967, pasi mësoi se kënga e tij ishte eliminuar nga konkursi final. Tenco u gjet nga Dalida në dhomën e tij të hotelit me një plagë plumbi në tëmthin e majtë dhe një shënim që njoftonte se gjesti i tij ishte kundër zgjedhjeve të jurisë dhe publikut gjatë konkursit. [5] Para vetëvrasjes së Tencos, Dalida dhe ai ishin fejuar. [6] Një muaj më vonë, Dalida tentoi të vetëvritej prej mbidozës së drogërave në hotelin Prince de Galles [fr] në Paris. [7] Ajo kaloi pesë ditë në koma dhe disa muaj duke u rikuperuar . [8] Dalida u kthye në skenë tetorin e ardhshëm.

Në dhjetor 1967, ajo mbeti shtatzënë nga një student italian 22-vjeçar, Lucio. Ajo bëri një abort që e la atë jopjellore. [9]

Dalida me Luigi Tencon

Në shtator 1970, ish-bashkëshorti i saj përgjatë viteve 1956–1961, Lucien Morisse, vdiq duke qëlluar veten në kokë. [10]

Në prill 1975, miku i saj i ngushtë, këngëtari Mike Brant u hodh nga një apartament në Paris me pasojë vdekjen. Ai ishte 28 vjeç. [11] Dalida kishte kontribuar në suksesin e tij në Francë kur hapi koncerte për të në 1971 në l'Olympia . [12]

Në korrik 1983, i dashuri i saj nga viti 1972 deri në 1981, Richard Chanfray, vrau veten duke thithur gazin e shkarkimit të makinës së tij Renault 5 . [13]

Natën e 2–3 majit 1987, Dalida kreu vetëvrasje duke pësuar mbidozë me barbiturate . [14] Ajo la pas një shënim ku shkruhej: " La vie m'est insupportable. Pardonnez-moi. " ("Jeta është e padurueshme për mua. Më falni." ) [15]

Dalida është varrosur në Varrezën Montmartre, Divizioni i 18-të, Chemin des Gardes. [16]

Trashëgimia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në vitin 1988, një sondazh i Encyclopædia Universalis, i botuar në gazetën franceze Le Monde e pozicionoi Dalidën si të dytën për nga personalitetet që kishin ndikimin më të madh në shoqërinë franceze, pas Gjeneralit de Gol . [17]

Ajo është gjithashtu një ikonë për njerëzit gej në Francë [18] dhe në Lindjen e Mesme. [19]

Sheshi Dalida në Montmartre

Në vitin 2003, në garën për çmimin "Këngëtarja më e madhe e shekullit" në Francë (bazuar mbi tre kritere: numrat e shitjeve të albumeve dhe këngëve, numri i transmetimeve në radio dhe renditja në lista), Dalida u rendit e treta pas Madonna dhe Céline Dion.

Materiali i saj muzikor ka qenë gjithashtu objekt i albumeve të ndryshme remix. Që nga vdekja e saj, shumë hite të Dalidës janë ripërzier me ritmet moderne të teknologjisë dhe kërcimit. [20] Në emër të saj janë shkruar rreth 50 biografi. Në vitin 2009, Lara Fabian tha se Dalida kishte ndikuar më së shumti tek formimi i saj muzikor. [21] Place Dalida, një shesh në Montmartre, Paris mban emrin e saj dhe një rrugë "rue Dalida" në Laval, Kebek, Kanada.

  • 1965 - Sondazhi IFOP : "Këngëtarja e preferuar franceze"
  • 1976 - Dalida u votua "Gruaja e Vitit" në Kanada, përpara Jackie Kennedy.
  • 1982 - Sondazhi i revistës Paris Match zbuloi se Dalida ishte e vetmja përfaqësuese nga biznesi i shfaqjes që u shfaq në listën e grave franceze më me ndikim.
  • 1985 - Dalida u votua "Këngëtarja e preferuar franceze" (revista Télé 7 Jours ).
  • 1986 - Revista <i id="mwBL4">VSD</i> publikoi një sondazh në të cilin Dalida u votua "Këngëtarja e preferuar franceze".
  • 1988 – SOFRES / Encyclopædia Universalis : Në një sondazh që pyeti publikun francez se cilat ngjarje patën ndikimin më të madh në publikun francez midis viteve 1968 dhe 1988, 16% e publikut francez votuan "Vdekjen e Gjeneral de Gaulle" dhe 10% votuan " Vdekja e Dalidës”.
  • 1989 – Encyclopædia Universalis : Duke ekzaminuar provën e kritereve për të gjetur se cili person kishte ndikimin më të madh në shoqërinë franceze, u arrit në përfundimin se Dalida është e dyta, menjëherë pas presidentit de Gaulle.
  • 2001 – Anketa IFOP: Dalida u votua si "Këngëtarja më e rëndësishme femër që pati ndikimin më të madh në shoqërinë franceze në shekullin e 20-të", së bashku me Édith Piaf .
  • 2005 - Dalida u votua si "Këngëtarja e preferuar në 2004" nga italianët dhe mbante vendin e shtatë në mesin e artistëve muzikorë më të mbledhur në Itali.
  • 2005 - Dalida u votua "Personi i 58-të më i mirë francez i të gjitha kohërave" në një sondazh të sponsorizuar nga kanali televiziv France 2 . Të vetmet femra nga biznesi i shfaqjes që u shfaqën në këtë listë ishin Catherine Deneuve, Brigitte Bardot, Simone Signoret, Édith Piaf dhe Dalida.

Homazhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • Në vitin 1987, Dalida u nderua me një monedhë përkujtimore të formuar nga The French Mint, Monnaie de Paris, emetuar në ar, bronz dhe argjend, që mbante ngjashmërinë e saj. [22] [23]
  • Në vitin 1997, në 10 vjetorin e vdekjes së saj, në Paris u krijua Place Dalida, me një statujë të saj. [ citim i nevojshëm ]
  • Në vitin 1998, më 27 tetor u mbajt një homazhe në Kajro dhe për nder të saj u vendos dhe iu dha "Çmimi Dalida". [24]
  • Në vitin 2001, qeveria franceze e nderoi atë me një pullë të dytë që mbante ngjashmërinë e saj, e cila u lëshua nga La Poste, shërbimi postar francez, si pjesë e serisë Artistes de chanson (Artistët e këngës). Gjatë njëmbëdhjetë muajve pulla ishte në dispozicion, u shitën 10,157,601 kopje. [25]
  • Në vitin 2002, spektakli i parë televiziv për shënimin e 15 vjetorit të vdekjes së saj Dalida, 15 ans déjà (Dalida, tashmë 15 vjet). [26]
  • Në vitin 2005, filmi i parë biografik i Dalidës; telefilm dypjesësh Dalida . [27] Transmetimi i tij i parë në France 2 arriti 13 milionë shikues, [28] duke shënuar numrin e tij më të mirë të audiencës që nga fillimi i tij, duke mposhtur TF1 në të njëjtën mbrëmje gjatë transmetimit të një ndeshje futbolli, duke mbajtur ende rekordin. [29]
  • Në vitin 2007, e para nga dy ekspozitat e mëdha kushtuar Dalidës, "Dalida Expo" u mbajt në Bashkinë e Parisit Hôtel de Ville për të përkujtuar 20 vjetorin e vdekjes së saj me një ekspozitë të veshjeve, sendeve personale, grimit, dokumenteve dhe të papublikuara më parë. fotografi. Gjatë katër muajve të saj, ekspozita u vizitua nga 300,000 njerëz. [30]
  • Në vitin 2012, spektakli televiziv Dalida, 25 ans déjà (Dalida, tashmë 25 vjeç) shënoi 25 vjetorin e vdekjes së saj. [31]
  • Në vitin 2016, filmi i dytë biografik Dalida pati premierën e tij në Olimpia, hera e parë në histori që salla u përdor për një film. Aktiviteti u ndoq nga personazhe të famshëm francezë nga jeta publike dhe politike, ndërsa fillimi u transmetua drejtpërdrejt nga TF1 . [32]
  • Në vitin 2017, ekspozita e dytë kushtuar asaj, Dalida Expo, u mbajt në Palais Galliera për të përkujtuar 30 vjetorin e vdekjes së saj. [33] Gjatë tre muajve të saj, ekspozita u vizitua nga 100,000 njerëz, një rekord për galerinë për shkak të kapacitetit të saj të kufizuar [34]
  • Në vitin 2019, ajo u shfaq si një Google Doodle në atë që do të ishte ditëlindja e saj e 86-të. [35]
  1. ^ World Artist Spotlight: Dalida, marrë më 18 janar 2023 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Paris Match, Dalida l'Egyptienne : les premières années, marrë më 21 janar 2022 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ "Chi era Dalida, l'ultima diva della musica italiana ed internazionale". 3 gusht 2019. Arkivuar nga origjinali më 21 mars 2023. Marrë më 9 shkurt 2023. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Fegiz, Mario Luzzatto (13 nëntor 2007). "Dalida distrutta dall' ostilità in Italia". Corriere della Sera (në italisht). Arkivuar nga origjinali më 2 shtator 2012. Marrë më 15 maj 2022.
  5. ^ Chris Campion. "Unsung Heroes No.4 – Luigi Tenco – Music". The Guardian. Marrë më 28 gusht 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ de Lamarzelle, Désirée (25 janar 2016). "Dalida, Artiste Comblée Ou Amoureuse Maudite ?". Marie Claire (në frëngjisht). Marrë më 14 mars 2016.
  7. ^ "Dalida, l'amour à mort". 3 maj 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Venot, Catherine (1 shkurt 2016). "Dalida : Elle a failli mourir dès la naissance !". France Dimanche (në frëngjisht). Arkivuar nga origjinali më 14 mars 2016. Marrë më 14 mars 2016.
  9. ^ "Il venait d'avoir 18 ans de Dalida". Le Figaro. 27 korrik 2011. Marrë më 28 gusht 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Schwaab, Catherine (3 maj 2012). "Dalida, l'amour à mort". Paris March (në frëngjisht). Marrë më 14 mars 2016.
  11. ^ Kaye, Helen (27 nëntor 2007). "Mike Brant's life story hits the stage". Marrë më 28 gusht 2009. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Leroy, Arthur (6 nëntor 2009). "Mike Brant: Révélations sur sa mort !". France Dimanche (në frëngjisht). Marrë më 14 mars 2016.
  13. ^ "Faits et Jugements". Le Monde (në frëngjisht). 23 korrik 1983. Marrë më 11 janar 2019.
  14. ^ "Dalida". The New York Times. 5 maj 1987. Marrë më 28 shkurt 2008. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ "Dalida: pour en arriver là". galerie-d-arts.eklablog.com. Marrë më 13 tetor 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ "Dalida site Officiel – Cimetière Montmartre". Dalida.com. Arkivuar nga origjinali më 22 maj 2019. Marrë më 16 maj 2019. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ "Dalida site Officiel – Les récompenses". Dalida.com. 13 tetor 2001. Marrë më 28 gusht 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ "Dalida, icône gay - Radio". 11 janar 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ France, David (shkurt 2007). "Dying to come out:The war on gay people in Iraq". GQ magazine. Arkivuar nga origjinali më 13 maj 2007. Marrë më 7 shkurt 2007. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ "InfoDisc : Bilan par Artiste (Ventes RŽelles des Singles/Titres & des Albums)". 5 nëntor 2013. Arkivuar nga origjinali më 5 nëntor 2013. Marrë më 19 mars 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ "Lara Fabian". www.nostalgiedom.fr. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ "Monnaie de Paris". 5 maj 2011. Arkivuar nga origjinali më 5 maj 2011. Marrë më 28 gusht 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ "Dalida". Evene.fr. 17 janar 1933. Marrë më 28 gusht 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ "Radionomy". www.radionomy.com. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ Lann, Bernard Le. "Dalida 1933–1987 Artistes de la chanson – Timbre de 2001". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ "Dalida 15 ans Déjà : Sheila "A ma Manière"". threporter.com. Arkivuar nga origjinali më 14 maj 2018. Marrë më 14 maj 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ "Dalida". 2 maj 2005 – nëpërmjet www.imdb.com. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ ""Dalida a cherché l'amour toute sa vie", selon Orlando". Archive.francesoir.fr. Arkivuar nga origjinali më 2 janar 2022. Marrë më 21 gusht 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ "Biographie de Dalida – Universal Music France". Universal Music France. Arkivuar nga origjinali më 4 nëntor 2016. Marrë më 4 maj 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ "Dalida joue les prolongations". 4 shtator 2007. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ "Dalida, 25 ans déjà - Télé-Loisirs". Programme-tv.net. Marrë më 21 gusht 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ "Éternelle Dalida". 1 dhjetor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  33. ^ "Dalida au musée Galliera : derniers jours de l'expo événement - Sortiraparis.com". www.sortiraparis.com. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  34. ^ "DALIDA, UNE GARDE-ROBE DE LA VILLE À LA SCÈNE". Arkivuar nga origjinali më 12 qershor 2018. Marrë më 14 maj 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  35. ^ "Dalida's 86th Birthday". Doodles Archive, Google. 17 janar 2019. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Dalida&oldid=2643077"