Ergenekon
Ergenekon (Turqisht: [æɾɟeneˈkon]) ishte emri i dhënë një organizate të dyshuar klandestine, laike patriotike në Turqi me lidhje të mundshme me anëtarët e forcave ushtarake dhe të sigurisë së vendit.[1] Ergenekon nga disa besohej se ishte pjesë e "shtetit të thellë".[2] Ekzistenca e "shtetit të thellë" u afirmua në opinionin turk pas skandalit të Susurlukit më 1996.[3] Anëtarët e akuzuar ishin paditur me akuzat për komplot për nxitje të trazirave, ndër të tjera duke vrarë intelektualë, politikanë, gjyqtarë, staf ushtarak dhe udhëheqës fetarë, me qëllimin përfundimtar të rrëzimit të qeverisë në detyrë.[4][5]
Modus operandi i Ergenekon ishte krahasuar me degën turke të Operacionit Gladio, Counter-Guerrilla.[6][7] Deri në prill 2011, mbi 500 njerëz ishin marrë në paraburgim dhe afro 300 të akuzuar zyrtarisht për anëtarësim në atë që prokurorët e cilësuan si "organizata terroriste Ergenekon", për të cilën ata pretenduan se ishin përgjegjës për pothuajse çdo akt të dhunës politike - dhe kontrollonin çdo grup militant Në Turqi gjatë 30 viteve të fundit.[8]
Që nga viti 2015 shumica e personave të akuzuar për krime të tilla është liruar, ekspertët e mjekësisë ligjore konkluduan se dokumentet për komplote të supozuara ishin të rreme[9] dhe disa nga ekzekutuesit e gjykimeve dëshmuan se ishin të lidhur me Lëvizjen Gjylen dhe u akuzuan për komplot kundër ushtrisë turke.[10]
Zbulimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Megjithëse hetimi filloi zyrtarisht në vitin 2007, ekzistenca e organizatës ishte e njohur paraprakisht. Dosjet në Ergenekon thuhej se u zbuluan pasi një spiun i quajtur Tuncay Güney u arrestua në mars 2001 për mashtrime të vogla. Disa thonë se krimi ishte një dredhi për të vendosur hetimin në lëvizje. Një kontroll policor i shtëpisë së tij zbuloi gjashtë thasë të provave në të cilat mbështetet aktakuza.
Një muaj më vonë, një kolumnist me kushte të mira me qeverinë, Fehmi Koru, ishte i pari që theu lajmin,[11] nën emrin e tij të zakonshëm të stilolapsit, Taha Këvanç.[12] Artikulli i tij u bazua në një raport kryesor Ergenekon të datës 29 tetor 1999, dhe të titulluar "Ergenekon: Analiza, strukturimi, menaxhimi dhe projekti i zhvillimit".
Dëshmia e Tuncay Güney
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Personi, deklaratat e të cilit policisë më 2001 formuan "shtyllën kurrizore të aktakuzës"[13] ishte një spiun i quajtur Tuncay Güney. Güney besohet të jetë në varësi të Mehmet Eymür, dikur i Departamentit të Antiterrorizmit të Organizatës Kombëtare të Inteligjencës (MİT). Eymür u shkarkua dhe departamenti i tij u shpërnda më 1997. Marrëdhënia e Güney me MİT ka qenë një çështje konfuze; shefi i tij dikur ishte një punonjës i MİT, ndërsa MİT thotë se Güney nuk ishte (konkretisht, ai nuk ishte "informator i regjistruar") dhe se MİT e konsideronte atë një person të dyshimtë.[14][15][16][17]
Ai dyshohet se ishte ngarkuar me detyrë të depërtonte në agjencinë e inteligjencës së xhandarmërisë (JİTEM) dhe Ergenekon më 1992.[18] Güney u kap më 2001 për lëshimin e licencave të rreme dhe targa për makina luksoze. Ai është akoma i dënuar në mungesë për këtë vepër.[19] Asnjë akuzë nuk është ngritur ndaj tij në kuadër të hetimit Ergenekon, disa thonë se si rezultat i një pazari të goditur me autoritetet.[20] Sidoqoftë, ai aktualisht është nën hetim,[21] dhe prokurori i shtetit Ziya Hurşit Karayurt ka propozuar që ai të thirret me kusht.[22] Gjykata po diskuton nëse do të konsolidojë çështjen e tij të mëparshme me atë Ergenekon.[23] Për më tepër, procedurat ligjore janë filluar për të marrë dëshminë e tij nga jashtë duke përdorur Interpolin.[24] Prokurori Öz ka përgatitur një listë prej 37 pyetjeve për Güney, i cili thotë se ai do të bashkëpunojë nëse marrja në pyetje bëhet nga policia kanadeze.[25]
Güney shihet si një figurë kaq e rëndësishme që grupet e shtypit rivalë kanë shkëmbyer kolona duke akuzuar njëri-tjetrin për përpjekje për të ndikuar në opinionin publik duke vënë në dyshim besueshmërinë e tij. Është pohuar se njëra palë, Aydın Doğan, është kërkuar të mos publikojë materiale për Ergenekon, nga Veli Küçük përmes Doğu Perinçek. Në dhjetor 2008, Güney tha që një reporter i Hürriyet i ofroi atij ryshfet që të mos fliste për gazetën, një nga anëtarët e tij i cili dyshohet se është në Ergenekon.[26] Hürriyet mohoi akuzat.[27][28]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Acar, Erkan (6 shtator 2008). "Ergenekon had links to security and judiciary bodies". Today's Zaman. Arkivuar nga origjinali më 6 shtator 2008. Marrë më 6 shtator 2008.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Freely, Maureen (maj 2007). "Why they killed Hrant Dink". Index on Censorship. 36 (2): 15–29. doi:10.1080/03064220701334477. Arkivuar nga origjinali më 6 tetor 2014. Marrë më 24 shtator 2008.
The deep state is Turkish shorthand for a faceless clique inside the Turkish state that has, some claim, held the reins of real power throughout the republic's 92-year history. There are some who see it on a continuum with the shady networks that 'took care of business' (including, some believe, the Armenian business) in the last years of the Ottoman Empire. The deep state is held to be based in the army, but closely linked with MIT (the national intelligence service), the judiciary, and (since the 1960s) the mafia.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Ergenekon-linked generals renowned for hawkish stance". Today's Zaman. 2009-01-09. Arkivuar nga origjinali më 9 janar 2009. Marrë më 2009-01-09.
Susurluk
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Burke, Jason (2008-05-04). "Mystery of a killer elite fuels unrest in Turkey". The Guardian. Marrë më 2008-07-12.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Rainsford, Sarah (2008-02-04). "'Deep state plot' grips Turkey". BBC News. Marrë më 2008-05-06.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Tugal, Cihan (29 gusht 2008). "Party of one". National. Arkivuar nga origjinali më 13 mars 2016. Marrë më 23 shtator 2008.
The network has been compared to the "Gladio" in Italy
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Atilla, Toygun (2006-05-24). "'Ergenekon' yapılanması". Hürriyet (në turqisht). Marrë më 2008-08-14.
Ergenekon, Gladio'nun Türkiye'deki yapılanması olarak kabul ediliyor.
- ^ Gareth Jenkins THE FADING MASQUERADE: ERGENEKON AND THE POLITICS OF JUSTICE IN TURKEY Arkivuar 27 prill 2012 tek Wayback Machine, in Turkey Analyst, Vol. 4 No. 7 of 4 April 2011; accessed on 18 April 2011
- ^ "Turkish Leader Disowns Trials That Helped Him Tame Military". The New York Times. 27 shkurt 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "CRIME - Former chief of general staff says Bush administration supported plot against Turkish army".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "'Ergenekon Temel Belgesi'ni ortaya Fehmi Koru çıkarmış". Siyaset. Milliyet (në turqisht). 2008-09-23. Marrë më 2008-09-23.
- ^ Këvanç, Taha (2001-04-30). "Hayaller gerçek galiba". Yeni Şafak (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 1 tetor 2012. Marrë më 2008-09-23.
- ^ Güney, Sedat (25 shtator 2008). "Ex-police chief Saçan probed over Ergenekon cover-up allegations". Today's Zaman. Arkivuar nga origjinali më 17 tetor 2008. Marrë më 15 nëntor 2008.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Arslan, Adem Yavuz (7 janar 2009). "İşte Türkiye'yi sarsacak o gizli belge". Bugün (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 11 janar 2009. Marrë më 7 janar 2009.
- ^ Berkan, Ismet (2009-01-08). "Manipülasyon ve Ergenekon". Türkiye. Radikal. Marrë më 2009-01-07.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Milli İstihbarat Teşkilatı (2008-11-26). "Response to an article in the newspaper Sabah" (in tr). Press release. Archived from the original on 13 mars 2016. https://web.archive.org/web/20160313132602/http://www.mit.gov.tr/basin39.html. Retrieved 2008-11-27.
- ^ "MİT'ten Güney açıklaması". Sabah (në turqisht). 27 nëntor 2008. Arkivuar nga origjinali më 21 janar 2009. Marrë më 27 nëntor 2008.
- ^ "MİT sent Güney to infiltrate Ergenekon, document shows". Today's Zaman. 2008-11-27. Arkivuar nga origjinali më 21 janar 2009. Marrë më 2008-11-27.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Gürol, Nezih (2008-08-29). "Tuncay Güney'in davası 7 yıldır sürüyor". Siyaset. Milliyet (në turqisht). Marrë më 2008-11-16.
- ^ Ocak, Serkan (2008-11-07). "'Güney'in ifadesinden 42 sayfa eksik'". Türkiye. Radikal (në turqisht). Marrë më 2008-12-04.
Bu kişiden çıkan belgelerden dolayı birçok sanık huzurdadır. Ancak bu kişi hakkında dava açılmıyor. Bunu engelleyen nedir? Savcıyla bu kişi arasında bir anlaşmamı vardır.
- ^ "Tuncay Güney'e terör örgütü üyeliğinden soruşturma". Türkiye. Radikal. Angjencia Anadolu. 2008-12-04. Marrë më 2008-12-04.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Güney'e dair davalar için 'Ergenekon' incelenecek". CNN TÜRK (në turqisht). 2008-10-27. Arkivuar nga origjinali më 25 janar 2021. Marrë më 2008-12-10.
- ^ Maman, Kamil (14 dhjetor 2008). "Tuncay Güney'in cip davasının Ergenekon'la birleştirilmesi gündemde". Zaman (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 14 dhjetor 2008. Marrë më 18 dhjetor 2008.
- ^ "Tuncay Güney'in ifadesi için hukuki işlem başlatılacak". Zaman (në turqisht). 2008-12-18. Arkivuar nga origjinali më 18 prill 2013. Marrë më 2008-12-18.
- ^ Kazanci, Murat; Canikligil, Razi (2009-01-08). "Öz'ün 37 sorusuna Güney'den jet yanıt: Ben de soracağım". Hürriyet (në turqisht). Marrë më 2009-01-07.
Güney: Beni kim sorgulayacak, Türk polisi mi? Yoksa Kanada polisi mi? Kanada'da demokrasi var. Nasıl olacağını bilmiyorum. Avukatımı da çağırırım, gelirler, oturur konuşuruz. Ben de onlara bir 37 soru hazırlarım. Bu soruları size de veririm aynı onlar gibi gazetede yayımlarız.
- ^ FarukArslan.com (2008-12-10). "Tuncay Güney Hürriyet'i yalanladı" (in tr). Press release. http://www.farukarslan.com/articles/publish/article_669.shtml. Retrieved 2008-12-11.
- ^ "Hürriyet: Tuncay Güney iftira atıyor". Gündem. Yeni Şafak (në turqisht). 2008-12-12. Marrë më 2008-12-13.
- ^ Tanış, Tolga (12 dhjetor 2008). "HÜRRİYET MUHABİRİ, YENİ ŞAFAK'IN İDDİALARINA YANIT VERDİ". Medyatava (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 12 maj 2011. Marrë më 24 dhjetor 2008.