Jump to content

Isabelle de Charrière

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Isabelle de Charrière
Portreti i Isabelle de Charrière nga Maurice-Quentin de La Tour, 1771 Saint-Quentin, Aisne, Musée Antoine-Lécuyer
Portreti i Isabelle de Charrière nga Maurice-Quentin de La Tour, 1771 Saint-Quentin, Aisne, Musée Antoine-Lécuyer
Emri i letraveBelle van Zuylen, Belle de Zuylen, Zélide, Abbé de la Tour
OccupationRomanciere, poete, dramaturge
Faqja zyrtare
www.charriere.nl www.belle-van-zuylen.eu
Isabelle de Charrière nga Maurice-Quentin de La Tour 1766, Musée d'Art et d'Histoire (Gjenevë).
Belle de Zuylen nga Guillaume de Spinny 1759 Kalaja e Zuylen
Kalaja e Zuylen me mur gjarpri.
Isabelle de Charrière nga Jens Juel (1777) Musée d'Art et d'Histoire (Neuchâtel).
Le Pontet Colombier, Neuchâtel, Zvicër.

Isabelle de Charrière (20 tetor 1740 – 27 dhjetor 1805), e njohur si Belle van Zuylen në Holandë, Isabella Agneta Elisabeth van Tuyll van Serooskerken dhe [Madame] Isabelle de Charrière diku tjetër, ka qenë një shkrimtare holandeze dhe zvicerane e Iluminizmit që jetoi gjysmën e dytë të jetës së saj në Colombier, Neuchâtel. Tani ajo është e njohur më së shumti për letrat dhe romanet e saj, megjithëse shkroi gjithashtu pamflete, muzikë dhe drama. Ajo u interesua shumë për shoqërinë dhe politikën e moshës së saj dhe puna e saj rreth kohës së Revolucionit Francez konsiderohet se paraqet një interes të veçantë.

Jeta e hershme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Isabelle van Tuyll van Serooskerken është lindur në Zuylen Castle në Zuilen pranë Utrecht në Holandë, nga Diederik Jacob van Tuyll van Serooskerken (1707–1776) dhe Helena Jacoba de Vicq (1724–1768). Ajo ishte më e madhja nga shtatë fëmijët. Prindërit e saj u përshkruan nga autori skocez James Boswell, atëherë student ligji në Utrecht dhe një nga pretendentët e saj, si "një nga fisnikët më të lashtë në Shtatë Provincat" dhe "një zonjë e Amsterdamit, me një shumë të madhe parash." Në dimër ata jetonin në shtëpinë e tyre në qytetin e Utrechtit.

Në vitin 1750, Isabelle u dërgua në Gjenevë dhe udhëtoi nëpër Zvicër dhe Francë me guvernanten e saj frënge Jeanne-Louise Prevost, e cila ishte mësuesja e saj nga 1746-1753. Pasi kishte folur vetëm frëngjisht për një vit, asaj iu desh të mësonte përsëri holandishten kur të kthehej në shtëpi në Holandë. Sidoqoftë, frëngjishtja do të mbetej gjuha e saj e preferuar për pjesën tjetër të jetës së saj, gjë që ndihmon për të shpjeguar pse, për një kohë të gjatë, puna e saj nuk ishte aq e njohur në vendin e saj të lindjes sa mund të ishte ndryshe.

Isabelle gëzonte një arsim shumë më të gjerë sesa ishte e zakonshme për vajzat në atë kohë. Falë pikëpamjeve liberale të prindërve të saj të cilët gjithashtu e lejuan atë të studionte lëndë si matematika, fizika dhe gjuhët si latinishtja, italishtja, gjermanishtja dhe anglishtja. Nga të gjitha llogaritë, ajo ishte një studente e talentuar. Gjithmonë e interesuar për muzikë, më 1790 ajo filloi të studionte me kompozitorin Niccolò Zingarelli.

Në moshën 14 vjeçe ajo u dashurua me kontin Katolik Romak polak Peter Dönhoff. Ai nuk ishte i interesuar për të. E zhgënjyer, ajo u largua nga Utrecht për 18 muaj.[1] Ndërsa ajo u rrit, pretendentë të ndryshëm u shfaqën në skenë vetëm për t'u refuzuar sepse i premtuan ta vizitonin, por nuk e bënë, ose të tërhiqeshin sepse ajo ishte superiore. Ajo e shihte martesën si një mënyrë për të fituar lirinë, por ajo gjithashtu dëshironte të martohej për dashuri.

E ftuar posaçërisht nga Anne Pollexfen Drake dhe gjithashtu gjenerallejtënant i burrit të saj George Eliott për të ardhur në shtëpinë e tyre në Londër në Curzon Street, Mayfair, Isabelle erdhi me anije nga Hellevoetsluis në Harwich 7 nëntor 1766 e shoqëruar nga vëllai i saj Ditie, shërbëtorja e saj Doortje dhe shërbëtori i saj Vitel.

Jeta e mëvonshme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Përfundimisht, më 1771, ajo u martua me zvicerian Charles-Emmanuel de Charrière de Penthaz (1735–1808) i lindur në Colombier,[2] ish mësues privat i vëllait të saj Willem René jashtë vendit nga 1763 deri më 1766. Më pas, ajo ishte e njohur si Isabelle de Charrière. Ata u vendosën në Le Pontet në Colombier (afër Neuchâtel ), blerë nga gjyshi i tij Béat Louis de Muralt, me vjehrrin e saj François (1697–1780) dhe dy kunatat e saj të pamartuara Louise (1731–1810) dhe Henriette (1740–1814). Kantoni i Neuchâtel u qeveris më pas nga Frederiku i Madh si princ i Neuchâtel në bashkimin personal me Prusinë. Liria e fesë ishte atje, gjë që bëri që shumë refugjatë të vijnë në kantonin Neuchâtel, Jean-Jacques Rousseau, Béat Louis de Muralt dhe David Wemyss, Lord Elcho. Çifti gjithashtu kaloi kohë të konsiderueshme në Gjenevë dhe Paris.

Korrespondenca

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Isabelle de Charrière mbajti një korrespondencë të gjerë me shumë njerëz, duke përfshirë intelektualë si David-Louis Constant d'Hermenches, James Boswell, Benjamin Constant dhe përkthyesi i saj gjerman Ludwig Ferdinand Huber.

Në vitin 1760, Isabelle u takua me David-Louis Constant d'Hermenches (1722–1785), një oficer i martuar zviceran, i cili në shoqëri konsiderohej si Don Juan. Pas shumë hezitimesh, nevoja e Izabelës për vetë-shprehje kapërceu skrupujt e saj dhe, pas një takimi të dytë dy vjet më vonë, ajo filloi një korrespondencë intime dhe të fshehtë me të për rreth 15 vjet. Constant d'Hermenches do të ishte një nga korrespondentët e saj më të rëndësishëm.

Punime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Isabelle de Charrière shkroi romane, pamflete dhe drama dhe kompozoi muzikë. Periudha e saj më produktive erdhi vetëm pasi ajo kishte jetuar në Colombier për disa vjet. Temat përfshinin dyshimet e saj fetare, fisnikërinë dhe edukimin e grave.

Romani i saj i parë, Le Noble, u botua në vitin 1763.[3] Ishte një satirë kundër fisnikërisë dhe megjithëse u botua në mënyrë anonime, identiteti i saj u zbulua shpejt dhe prindërit e saj tërhoqën punën nga shitja. Pastaj ajo shkroi një portret të vetes për miqtë e saj: Portret de Mll de Z., sous le nom de Zélide, fait par elle-même. 1762 Në vitin 1784 ajo botoi dy vepra të trilluara, Lettres neuchâteloises dhe Lettres de Mistriss Henley publiées par son amie. Të dyja ishin romane epistolare, një formë që ajo vazhdoi të favorizonte. Më 1788, ajo botoi pamfletet e saj të para në lidhje me situatën politike në Holandë, në Francë dhe Zvicër.

Si admiruese e filozofit Jean-Jacques Rousseau, ajo ndihmoi në botimin pas vdekjes të veprës së tij, Rrëfimet, në vitin 1789. Ajo gjithashtu shkroi broshurat e saj në Ruso rreth kësaj kohe.

Revolucioni Francez bëri që një numër fisnikësh të iknin në Neuchâtel dhe Mme de Charrière u miqësua me disa prej tyre. Por ajo gjithashtu botoi vepra që kritikonin qëndrimet e refugjatëve aristokratikë, shumica e të cilëve mendonte se nuk kishin mësuar asgjë nga Revolucioni.

Ajo shkroi ose të paktën planifikoi fjalë dhe muzikë për disa vepra muzikore, por asnjë nuk mbijeton përtej fragmenteve. Ajo i dërgoi një libreto Les Phéniciennes Mozartit, duke shpresuar se ai do ta vendoste, por nuk dihet asnjë përgjigje. Të gjitha veprat e saj muzikore janë përfshirë në vëllimin 10 të Œuvres complètes; këto përfshijnë gjashtë minueta për kuartet me tela, nëntë sonata pianoje dhe dhjetë transmetime dhe romanca.[4]

Botime kritike të tekste origjinale

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Œuvres complètes, Édition critique par J-D. Candaux, C.P. Courtney, P.H. Dubois, S. Dubois-de Bruyn, P. Thompson, J. Vercruysse, D.M. Wood. Amsterdam, G.A. van Oorschot, 1979–1984. Tomes 1-6, Correspondance; tome 7, Theatre; tomes 8-9, Romans, Contes et Nouvelles; tome 10, Essais, Vers, Musique.  
  • Die wiedergefundene Handschrift: Victoire ou la vertu sans bruit. Hrsg. Magdalene Heuser. In: Editio. Internationales Jahrbuch für Editionswissenschaft. 11 (1997), p. 178–204.
  • Early writings. New material from Dutch archives Arkivuar 3 mars 2016 tek Wayback Machine. Ed. Kees van Strien, Leuven, Éditions Peeters, 2005. VI-338 p.  ISBN 978-90-429-1646-3
  • Correspondances et textes inédits. Ed. Guillemette Samson, J-D. Candaux, J. Vercruysse et D. Wood. Paris, Honoré Champion, 2006 423 p.  ISBN 978-2-7453-1310-2

Përkthime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Letters written from Lausanne. Translated from the French. Bath, printed by R. Cruttwell and sold by C. Dilly, Poultry, London, 1799. 2 vols. viii, 175 p. + 200 p.
  • Four tales by Zélide. Translated [and abridged] by S[ybil]. M[arjorie]. S[cott-Cuffe] with an introduction by Geoffrey Scott. [The Nobleman, Mistress Henley, Letters from Lausanne, Letters from Lausanne-Caliste]. London, Constable, 1925. xxix, 263 p. Reprint by Books for Libraries Press, Freeport, New York, 1970. Reprint by Turtle Point Press, Chappaqua, New York, 1997. 304 p.  ISBN 978-1-933527-41-3
  • Letters from Mistress Henley published by her friend. Translation Philip Stewart and Jean Vaché. Introduction, notes and bibliography by Joan Hinde Stewart & Philip Stuart. New York, The Modern Language Association of America, 1993. xxix, 42 p.
  • Letters from Switzerland. [Letters from Neuchatel, Letters from Mistress Henley, Letters from Lausanne, Letters from Lausanne-Caliste]. Ed., translation and biography James Chesterman. Cambridge U.K., Carole Green Publishing, 2001. xii, 276 p.  ISBN 9781903479032
  • Three women. A novel by the abbé de la Tour. Translation Emma Rooksby. New York, The Modern Language Association of America, 2007. xii, 176 p.  ISBN 9780873529419
  • The Nobleman and Other Romances. [The Nobleman; Letters from Neuchâtel; Letters from Mistress Henley Published by Her Friend; Letters from Lausanne: Cécile; Eaglonette and Suggestina, or, On Pliancy; Émigré Letters; Fragments of Two Novels Written in English: A Correspondence, Letters from Peter and William; Constance's Story; Saint Anne], Translated, introduction and notes Caroline Warman. Cover ill. Joanna Walsh. New York, Penguin Classics, 2012. XXXIII, 439 p.  ISBN 978-0-14-310660-9
  • Honorine d'Userche [a novella by Abbé de la Tour], translator Caroline Omolesky, e-book, Messidor Press, 2013.

Korrespondenca

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Boswell in Holland, including his correspondence with Belle de Zuylen (Zélide). Ed. Frederick Pottle. 428 p. London: William Heinemann, 1952.
  • Letter of Isabelle de Charrière to James Boswell 27 March 1768. Published in The General Correspondence of James Boswell (1766–1769), ed. Richard Cole, Peter Baker, Edinburgh University Press, 1993, vol.2, p. 40-41.
  • There are no letters like yours. The correspondence of Isabelle de Charrière and Constant d'Hermences. Translated, with an introduction and annotations by Janet Whatley and Malcolm Whatley. Lincoln NE, University of Nebraska Press, 2000. xxxv, 549 p.

Antologjia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Bibliografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Philippe Godet: Madame de Charrière et ses amis, d’après de nombreux documents inédits (1740-1805) avec portraits, vues, autographes, etc.. Genève, A. Jullien, 1906 (xiii,519 p. + 448 p.). Genève, Slatkine Reprints, 1973.
  • Geoffrey Scott. The portrait of Zélide. London, Constable, 1925. xiii, 215 p. Scott on Zélide : the portrait of Zélide. Introduction by Richard Holmes. London, Flamingo, 2002. Reprint by Turtle Point Press, New York, 2010. 256 p. with an introduction by Shirley Hazzard, afterword by Richard Dunn.
  • Constance Thompson Pasquali, Madame de Charrière à Colombier : iconographie, Neuchâtel, Bibliothèque de la Ville, 1979
  • C.P. Courtney. A preliminary bibliography of Isabelle de Charrière (Belle de Zuylen). Oxford, Voltaire Foundation, 1980. 157 p.
  • C.P. Courtney. Isabelle de Charrière (Belle de Zuylen). A secondary bibliography. Oxford, Voltaire Foundation, 1982. 50 p.
  • C.P. Courtney. Isabelle de Charrière and the 'Character of H.B. Constant'. A false attribution. In: French Studies (Oxford), 36 (1982), no. 3, p. 282-289.
  • C.P. Courtney, Isabelle de Charrière (Belle de Zuylen). A biography. Oxford, Voltaire Foundation, 1993. 810 p.  ISBN 9780729404396
  • Kathleen M. Jaeger, Male and Female Roles in the Eighteenth Century. The Challenge to Replacement and Displacement in the Novels of Isabelle de Charrière, New York, Peter Lang, 1994. XI, 241 pp.  ISBN 978-0-8204-2179-7
  • C.P. Courtney, Belle van Zuylen and Philosophy. Utrecht, Universiteit Utrecht, 1995. 32 p.
  • Jacquline Letzter, Intellectual tacking. Questions of education in the works of Isabelle de Charrière. Amsterdam, Rodopi, 1998. 217 p.  ISBN 978-9042002906
  • Jacquline Letzter and Robert Adelson, Women Writing Opera: Creativity and Controversy in the Age of the French Revolution. Berkeley, University of California Press, 2001. xvii, 341 p.  ISBN 978-0520226531
  • Carla Alison Hesse, The other enlightenment: how French women became modern. Princeton NJ, Princeton University Press, 2001. - XVI, 233p.  ISBN 978-0691114804
  • Vincent Giroud and Janet Whatley, Isabelle de Charrière. Proceedings of the international conference held at Yale University, 2002. New Haven CT. The Beinecke rare book and manuscript library, 2004. v, 151 p.  ISBN 978-0845731604
  • Jelka Samsom, Individuation and attachment in the works of Isabelle de Charrière New York, Peter Lang, 2005.  ISBN 978-3039101870
  • Monique Moser-Verrey, Isabelle de Charrière and the Novel in the 18th century. Utrecht, Universiteit Utrecht, 2005. 32 p.
  • Nicole Pellegrin, Useless or pleasant? Women and the writing of history at the time of Belle van Zuylen (1740–1805). Utrecht, University Utrecht, 2005. 32 p.
  • Suzan van Dijk, Valérie Cossy, Monique Moser, Madeleine van Strien, Belle de Zuylen/Isabelle de Charrière: Education, Creation, Reception. Amsterdam, Rodopi, 2006, 343 p.  ISBN 978-90-420-1998-0
  • Gillian E. Dow, Translators, interpreters, mediators: women writers 1700-1900. [Mary Wollstonecraft, Isabelle de Charrière, Therese Huber, Elizabeth Barrett Browning, Fatma Aliye, Anna Jameson, Anne Gilchrist] Oxford, Peter Lang, 2007. 268 p.  ISBN 978-3-03911-055-1
  • Heidi Bostic, The fiction of enlightenment: women of reason in the French eighteenth century [Francoise de Graffigny, Marie-Jeanne Riccoboni, Isabelle de Charrière]. Newark DE, University of Delaware Press, 2010. 270 p.  ISBN 978-1611491302

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ "First letter to Count Dönhoff". Arkivuar nga origjinali më 7 dhjetor 2014. Marrë më 12 shtator 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Godet 1, 166-167 and Généalogies vaudoises I, 419-487 and Œuvres complètes 1, 625 and Certificat de vie in Correspondances et textes in édits (2006) p. 388
  3. ^ Title page Le Noble, Conte moral 1763 in Royal Library The Hague
  4. ^ See her music at Wikisource
  5. ^ Information JPL Small Body Database

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Isabelle_de_Charrière&oldid=2656052"