Jump to content

Keltët

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Shpërndarja e popujve keltikë:
  Qendra e Kulturës Hallstatt (shekulli V p.e.s.)
  Shpërndarja maksimale keltike nga viti 275 p.e.s.
  Territoret Lusitane në Iberi ku vendosja keltike është e paqartë
  Territoret ku gjuhët keltike fliten sot

Keltët ishin një popull indo-evropianë që në pikun e tyre (shekujt IV-III p.e.s.) u zgjeruan në një zonë të gjerë të Evropës, nga Ishujt Britanikë deri në Danub, si dhe në disa vendbanime të izoluara në jug, rezultat i zgjerimit në gadishullin iberik, italik dhe anadollik. Të bashkuar nga origjina etnike dhe kulturore, me një grup gjuhësh indo-evropiane të përbashkët dhe me vizionin e njëjtë fetar,[1] keltët gjithmonë ishin të ndarë politikisht; midis grupeve të ndryshme të popullsisë keltike ishin Britanët, Gaulët, Panonët, Keltiberët dhe Galatët, përkatësisht ndarë në Ishujt Britanikë, Gaulia, Panonia, Iberia dhe Anadollia.

Gjuhët kelte janë një nga degëzimet e mëdha të familjes Indo-Europiane. Me kalimin e kohës gjuhët kelte u futën në histori rreth viteve 400 p.e.sonë, ata ishin tashmë të ndara në disa grupe gjuhësore dhe u përhapën kryesishtë në pjesë perendimore të kontinetit Europian, Gadishullit Iberik, Irlandës, dhe Britanisë. Historiani i lashtë grek Eforus i Cimes nga Azia e Vogël, shkruante në shekullin e IV p.e.sonë, besohet që keltët erdhën nga ishulli nga gryka e Rinit dhe "u larguan nga shtëpitë e tyre prej luftrave të vazhdueshme dhe rritjes së madhe të detit ".

Shtrirja e kulturës Halshtat (Hallstatt) dhe La Ten (La Tène).
  Bërthama e territoreve Halshtat (HaC (Kultura Halshtat), 800 p.e.sonë) është e paraqitur me të verdhë solide.
  Hapësira ku u shtri përfundimisht influenca e kulturës Halshtat (rreth 500 p.e.sonë, HaD) me të verdhë të hapur.
  Bërthama e territoreve të kulturës La Ten (450 p.e.sonë) me të gjelbër solide.
  Hapësira ku u shtri përfundimisht influenca e kulturës La Ten (rreth 250 p.e.sonë) me të gjelbër të hapur.
Territoret e disa prej fiseve të mëdha kelte, në periudhën e vonë La Ten janë të shënuara.
  1. ^ Koch, John (2005). Celtic Culture: a historical encyclopedia. Santa Barbara: ABC-Clio. fq. xx. ISBN 978-1-85109-440-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)