Konflikti Gaza-Izrael
Konflikti Gaza-Izrael është një pjesë e lokalizuar e konfliktit izraelito-palestinez duke filluar në vitin 1948, kur 200,000 palestinezë u larguan ose u dëbuan nga shtëpitë e tyre, duke u vendosur në Rripin e Gazës si refugjatë. Që atëherë, Izraeli ka zhvilluar 15[1] luftëra kundër Rripit të Gazës. Numri i banorëve të Gazës që thuhet se u vranë në luftën më të fundit të vitit 2023 - 34,000 - është më i lartë se numri i të vdekurve të të gjitha luftërave të tjera të konfliktit arabo-izraelit.[2]
Izraeli luftoi tre luftëra në Rripin e Gazës të administruar nga Egjipti: Lufta e Palestinës 1948, pushtimi i parë i Gazës gjatë krizës së Suezit dhe pushtimi i Gazës në vitin 1967. Gjatë okupimit të parë, 1% e popullsisë së Rripit të Gazës ose u vra ose u torturua ose të burgosur nga Izraeli. Pas dy periudhave të kryengritjeve të nivelit të ulët, një konflikt i madh midis izraelitëve dhe palestinezëve shpërtheu në Kryengritjen e Parë. Marrëveshjet e Oslos të vitit 1993 sollën një periudhë qetësie. Por, në vitin 2000 shpërtheu Kryengritja e Dytë. Në fund të Kryengritjes së Dytë, Izraeli u shkëput nga Gaza në 2005, Hamasi fitoi zgjedhjet e 2006 dhe mori kontrollin e Gazës në 2007.[3]
Në vitin 2007, Izraeli vendosi një bllokadë tokësore, ajrore dhe detare të Rripit të Gazës, duke e kthyer atë në një "burg në ajër të hapur". Bllokada u dënua gjerësisht si një formë ndëshkimi kolektiv, ndërsa Izraeli e mbrojti atë si të nevojshme për të ndaluar sulmet me raketa palestineze. Hamasi e konsideroi atë një shpallje lufte. Një pushtim izraelit i Gazës në vitet 2008-2009 rezultoi në më shumë se 1000 vdekje dhe shkatërrim të gjerë të shtëpive, shkollave dhe spitaleve. Një operacion izraelit i vitit 2012 vrau gjithashtu më shumë se 100 njerëz.
Në vitin 2014, Izraeli pushtoi Gazën në një luftë të madhe që rezultoi në vdekjen e 73 izraelitëve (kryesisht ushtarë) dhe 2,251 palestinezëve (kryesisht civilë). Pushtimi rezultoi në shkatërrim "të paprecedentë", duke dëmtuar 25% të shtëpive në qytetin e Gazës dhe 70% të shtëpive në Beit Hanoun.[4] Pas vitit 2014, ngjarje të dukshme në konflikt përfshinin "Marshin e Madh të Kthimit" (2018-2019) dhe përleshjet në nëntor 2018, maj 2019 dhe nëntor 2019. Kriza e vitit 2021 pa 256 palestinezë dhe 15 izraelitë të vrarë.
Më 7 tetor 2023, militantët palestinezë sulmuan Izraelin, duke vrarë 1,143 njerëz (kryesisht civilë) dhe duke filluar luftën Izrael-Hamas. Izraeli u përgjigj duke bombarduar Rripin e Gazës dhe duke nisur një pushtim që ka vrarë më shumë se 34,000 Gazanë që nga prilli 2024.[5]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "French historian: Israel destroyed 4,000-year-old culture in Gaza". Al Jazeera (në anglisht). Marrë më 2024-06-27.
- ^ Stack, Liam (2023-12-21). "Gaza Deaths Surpass Any Arab Loss in Wars With Israel in Past 40 Years". The New York Times (në anglishte amerikane). ISSN 0362-4331. Marrë më 2024-06-27.
- ^ "Timeline of conflict between Israel and Palestinians in Gaza".
{{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për|journal=(Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Burke, Jason (2014-08-11). "Gaza homes 'uninhabitable' as tens of thousands come back to rubble". The Guardian (në anglishte britanike). ISSN 0261-3077. Marrë më 2024-06-27.
- ^ "More than 25,000 now killed in Gaza since Israel offensive began, Hamas-run health ministry says - BBC News". web.archive.org. 2024-01-22. Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2024. Marrë më 2024-06-27.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)