Ligji i mbiemrit (Turqi)
Ligji i mbiemrit (turqisht: Soyadı Kanunu ) e Republikës së Turqisë u miratua në 21 qershor 1934. [1] Ligji kërkon që të gjithë qytetarët e Turqisë të miratojnë përdorimin e mbiemrave të trashëguar, të caktuar. Pjesa më e madhe e popullsisë, veçanërisht në qytete si dhe qytetarët e krishterë dhe hebre të Turqisë, kishin tashmë mbiemra, dhe të gjitha familjet kishin emra me të cilët njiheshin në vend. Ligji i mbiemrit të vitit 1934 zbatonte jo vetëm përdorimin e mbiemrave zyrtarë, por gjithashtu përcaktonte që qytetarët të zgjedhin emrat turq. Derisa u shfuqizua në vitin 2013, kur ligji turk emëroi mashkullin më i vjetër, kryefamiljarin të zgjidhte mbiemrin. Sidoqoftë, në mungesë të tij, vdekje ose paaftësi mendore gruaja do ta bënte këtë. [2]
Origjina[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Deputeti turk Refik Şefik İnce (lexo: Refik Shefik Inxhe) ka sugjeruar që në vend që të përdoret termi Soyadı (Kanunu), duhet të përdoret termi Sanadı (Kanunu) (emër me të cilin njihesh) siç përdorej në kohën otomane. Por Asambleja e Madhe Kombëtare e Turqisë vendosi të përdorë termin Soyadı sepse ajo nënkupton kuptimin e racës, racës, familjes ose të afërmve. [3]
Ky ligj u modelua pas një ligji të italianizimit fashist të vitit 1926 që "rikthen" mbiemrat gjermanë, sllovenë dhe kroatë në "formën e tyre origjinale italiane". [4]
Myslimanët në Perandorinë Osmane bartnin tituj si: " Pashë", "Hoxhë", " Bej", "Hanëm", "Efendi". Këta tituj ose përcaktuan profesionin e tyre zyrtar (si Pashë, Hoxhë, etj.) Ose statusi i tyre joformal brenda shoqërisë (si Beu, Hanemi, Efendi, etj.)). Kryeministrat osmanë (Sadrazam / Vezir-î Azam ose Viziri i Madh), ministrat (Nazır / Vezir ose Vizier) dhe shërbyes të tjerë civilë të niveleve të larta gjithashtu mbanin titullin Pashë. Gjeneralët / admiralët në pension ose nëpunësit civilë të rangut të lartë vazhduan ta mbanin këtë titull në jetën civile. Një "Pasha" nuk do të bëhej një "Bej" pas pensionimit nga shërbimi aktiv ushtarak ose politik.
Ligji i mbiemrit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikujt e Ligjit Soy Adı Kanunu [5] përcaktonin që:
- Të gjithë turqit duhet të përdorin mbiemrat e tyre bashkë me emrat të tyre të zakonshëm;
- Mbiemri duhet të ndjekë emrin e zakonshëm në nënshkrim, në të folur dhe në shkrim;
- Emrat nuk mund të lidhen me gradën ushtarake dhe zyrtaritetin civil; fiset, racat e huaja ose etnitë; as nuk mund të jenë fyese apo qesharake. Përdorimi i "emrave historikë" pa provat e duhura gjenealogjike është gjithashtu i ndaluar.
Ligji i mbiemrave ndalon posaçërisht mbiemrat e caktuar që përmbajnë lidhje të kulturave, kombeve, fiseve dhe feve të huaja. [6] [7] [8] [9] Mbiemrat e rinj duhej të merreshin nga gjuha turke. Mbiemri mund të përdoret me mbarimin -oğlu, dhe ishte e ndaluar të përdoren mbaresa armene siç janë -ian ose -yan, mbaresa sllave si: -e (ose -ov ), -viç, -iç, mbarime Greke si -is, -dis, -pulos, -aki, mbarime persiane si: -zade, dhe mbarime arabe si: -mahdumu, -veled, dhe -bin, "duke iu referuar etnive të tjera ose të marra nga një gjuhë tjetër". Për shembull, emra të tillë si Arnavutoğlu (djali i shqiptarit) ose Kürtoğlu (djali i Kurdit), nuk mund të përdoren. Emrat e fiseve ose fiseve nuk mund të përdoren, ose të ripërdoren. [10] Për më tepër, emrat nuk mund të kopjohen në të njëjtin rreth, dhe, në rast të ndonjë mosmarrëveshjeje, familja që regjistroi e para mori të drejtën për të mbajtur emrin e kërkuar. [11]
Zbatimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Si rezultat, shumë grekë, bullgarë, shqiptarë, boshnjakë, hebrenj, arabë, armenë, asirianë, gjeorgjianë dhe kurdë u detyruan të përvetësonin mbiemra turk,[6] ndonjëherë duke përkthyer direkt mbiemrat e tyre origjinal, ose thjesht duke zëvendësuar pjesë të tilla si Greqishtja Pontike "-ides" (djali i) me turqishten "-oğlu" ( Kazantzoglou, Mitroglou, Mouratoglou, etj.).
Shiko gjithashtu[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ 1934 in history, Turkish Ministry of Culture and Tourism.
- ^ Turkoz, Meltem (2004). "The Social Life of the State's Fantasy: Memories and Documents on Turkey's Surname Law of 1934".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Bayir, Derya (2016-04-22). Minorities and Nationalism in Turkish Law (në anglisht). Routledge. fq. 104. ISBN 978-1-317-09580-4.
- ^ Regio decreto legge 10 Gennaio 1926, n. 17: Restituzione in forma italiana dei cognomi delle famiglie della provincia di Trento
- ^ "Soy Adı Kanunu" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2017-01-07.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b İnce, Başak (2012-04-26). Citizenship and identity in Turkey : from Atatürk's republic to the present day. London: I.B. Tauris. ISBN 9781780760261.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Aslan, Senem. "Incoherent State: The Controversy over Kurdish Naming in Turkey". European Journal of Turkish Studies. Marrë më 16 janar 2013.
the Surname Law was meant to foster a sense of Turkishness within society and prohibited surnames that were related to foreign ethnicities and nations
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Suny, Ronald Grigor, red. (2011-02-23). A question of genocide : Armenians, and Turks at the end of the Ottoman Empire. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780195393743.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Toktas, Sule (2005). "Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey's Jewish Minority". Journal of Historical Sociology. 18 (4): 394–429. doi:10.1111/j.1467-6443.2005.00262.x. Marrë më 7 janar 2013.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Soy Adı Nizamnamesi" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2015-11-23.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Turkoz, Meltem (2007). "Surname narratives and the state–society boundary: Memories of Turkey's family name law of 1934". Middle Eastern Studies. 43 (6): 893–908. doi:10.1080/00263200701568253.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)