Mohammad Naxhibullah
Mohammad Naxhibullah | |
|---|---|
محمد نجیبالله احمدزی | |
| Skeda:Mohammad Najibullah Vertical.jpg Najibullah në 1991 | |
| Në detyrë 4 Maj 1986 – 16 Prill 1992 | |
| 2nd President i Afganistanit | |
| Në detyrë 30 Nëntor 1987 – 16 Prill 1992 | |
| Zëvendëspresidenti | |
| Pasuar nga | Abdul Rahim Hatif |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 6 gusht 1947 Gardez, Mbretëria e Afganistanit[3] |
| Vdiq më | Gabim: Nevojitet datë e vlefshme vdekjeje (data e parë): data, muaji, viti Kabul, Afganistan |
| Vendi i prehjes | Gardez, Paktia, Afganistan |
| Bashkëshortja/et | |
| Fëmijët | 3
Muska Najbullah Heela Najbullah [4] |
| Shkollimi | Universiteti i Kabulit |
| Shërbimi ushtarak | |
| Aleanca | [[File:|23x15px|border |alt=Afganistani|link=Afganistani]] Republika Demokratike e Afganistanit |
| Dega/shërbimi | .png){kind=small} Ushtria e Afganistanit KhAD |
| Vite shërbimi | 1965–1992 |
| Grada |  General |
| Beteja/luftra | |
Mohammad Naxhibullah Ahmadzai ( Pashto/Dari: محمد نجیبالله احمدزی ; 6 gusht 1947 – 27 shtator 1996 ), i njohur zakonisht si Dr. Naxhib deri në vitin 1992 dhe si dhe Presidenti i Afganistanit nga viti 1987 deri në dorëheqjen e tij në prill 1992, menjëherë pas së cilës muxhahidët morën Kabulin. Pas një përpjekje të dështuar për të ikur në Indi, Naxhibullahu mbeti në Kabul. Ai jetoi në selinë e Kombeve të Bashkuara deri në vrasjen e tij gjatë pushtimit të Kabulit nga talebanët . [5] [6] [7]
Një i diplomuar në Universitetin e Kabulit, Naxhibullahu mbajti karriera të ndryshme nën Partinë Popullore Demokratike të Afganistanit (PPDA). Pas Revolucionit Saur dhe themelimit të Republikës Demokratike të Afganistanit, Naxhibullahu ishte një burokrat i profilit të ulët. Ai u dërgua në mërgim si ambasador në Iran gjatë ardhjes në pushtet të Hafizullah Aminit . Ai u kthye në Afganistan pas ndërhyrjes sovjetike që rrëzoi sundimin e Aminit dhe vendosi Babrak Karmalin në krye të shtetit, partisë dhe qeverisë. Gjatë sundimit të Karmalit, Naxhibullahu u bë kreu i KHAD, i njëvlershmi afgan i KGB-së sovjetike . Ai ishte anëtar i fraksionit Parçam të udhëhequr nga Karmali. Gjatë mandatit të Naxhibullahut si kreu i KHAD-it, ai u bë një nga organet qeveritare më brutalisht efikase. Për shkak të kësaj, ai fitoi vëmendjen e disa zyrtarëve kryesorë sovjetikë, si Juri Andropov, Dimitri Ustinov dhe Boris Ponomarev . Në vitin 1981, Naxhibullahu u emërua në Byronë Politike të PDPA-së . Në vitin 1985, ai dha dorëheqjen si ministër i sigurimit të shtetit për t'u fokusuar në politikën e PDPA-së ; ai ishte emëruar në Sekretariatin e PDSH-së. Sekretari i Përgjithshëm Sovjetik Mihail Gorbaçov, gjithashtu lideri i fundit sovjetik, arriti të detyronte Karmalin të largohej nga posti i Sekretarit të Përgjithshëm të PDPA-së në vitin 1986 dhe ta zëvendësonte atë me Naxhibullahun. Për disa muaj, ai ishte i fokusuar në një luftë për pushtet kundër Karmalit, i cili ende ruante postin e tij si Kryetar i Këshillit Revolucionar. Naxhibullahu akuzoi Karmalin se po përpiqej të shkatërronte politikën e tij të Pajtimit Kombëtar, një seri përpjekjesh nga Naxhibullahu për t'i dhënë fund konfliktit.
Gjatë qëndrimit të tij si udhëheqës i Afganistanit, sovjetikët filluan tërheqjen e tyre dhe nga viti 1989 deri në vitin 1992, qeveria e tij u përpoq të zgjidhte luftën civile në vazhdim pa trupat sovjetike në terren. Ndërsa ndihma e drejtpërdrejtë sovjetike përfundoi me tërheqjen, Bashkimi Sovjetik ende e mbështeti Naxhibullahun me ndihmë ekonomike dhe ushtarake, ndërsa Pakistani dhe Shtetet e Bashkuara vazhduan mbështetjen e tyre për muxhahedinët. Gjatë gjithë mandatit të tij, ai u përpoq të ndërtonte mbështetje për qeverinë e tij nëpërmjet reformave të Pajtimit Kombëtar duke u distancuar nga socializmi në favor të nacionalizmit afgan, duke shfuqizuar shtetin njëpartiak dhe duke i lënë jokomunistët të bashkohen me qeverinë. Ai mbeti i hapur për dialog me muxhahidinët dhe grupet e tjera, e bëri Islamin një fe zyrtare dhe ftoi biznesmenët e mërguar të ktheheshin për të rimarrë pronat e tyre. [8] Në kushtetutën e vitit 1990, të gjitha referencat ndaj komunizmit u hoqën dhe Islami u bë feja shtetërore . Për arsye të ndryshme, ndryshime të tilla nuk i dhanë Naxhibullahut ndonjë mbështetje domethënëse. Pas grushtit të shtetit të gushtit në Moskë [9] dhe shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik në dhjetor 1991, Naxhibullahu mbeti pa ndihmën e huaj. Kjo, së bashku me kolapsin e brendshëm të qeverisë së tij (pas largimit të gjeneralit Abdul Rashid Dostum ), çoi në dorëheqjen e tij në prill 1992. Në vitin 1996, ai u torturua dhe u vra nga talebanët .
Në vitin 2017, Partia pro-Naxhibullahut Watan u krijua si një vazhdim i partisë së tij. [10]
- ^ a b c d e National Foreign Assessment Center (1991). Chiefs of State and Cabinet members of foreign governments (në anglisht). Washington, DC: Central Intelligence Agency. fq. 1. hdl:2027/osu.32435024019754.
- ^ a b c d e Whitaker, Joseph (dhjetor 1991). Whitaker's Almanac 1992 124. William Clowes. ISBN 978-0-85021-220-4.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Gabim referencash: Etiketë
<ref>e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajturabri - ^ "Heela Najibullah: From Afghan First Daughter to War Refugee | Voice of America – English".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "The Wars of Afghanistan: Messianic Terrorism, Tribal Conflicts, and the Failures of Great Powers". Kirkus Reviews. 15 maj 2011. Marrë më 28 korrik 2011.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Silverman, Jerry Mark. "The Wars of Afghanistan: Messianic Terrorism, Tribal Conflicts, and The Failures of Great Powers". New York Journal of Books. Marrë më 28 korrik 2011.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Dr Mohammed Najibullah: the Afghan Prometheus". Daily Times (në anglishte amerikane). 2014-09-24. Marrë më 2023-09-20.
- ^ "New Afghan leadership's 'national reconciliation' policy signals welcome changes". India Today.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "SOVIET 'COLLAPSE' SHIFTS THE AXIS OF GLOBAL POLITICS – The Washington Post". The Washington Post.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "The Ghost of Najibullah: Hezb-e Watan announces (another) relaunch – Afghanistan Analysts Network". www.afghanistan-analysts.org. 21 gusht 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)