Oqeani Arktik
 |
| Oqeanët e Tokës |
|---|
|
Oqeani botëror |
Oqeani Arktik (i njohur edhe si Oqeani i Ngrirë i Veriut), i vendosur në Hemisferën veriore, kryesisht në rajonin arktik polar verior, është më i vogli dhe më i cekti nga pesë ndarjet më të mëdha oqeanike të botës.[1] Organizata Hidrografike Ndërkombëtare (IHO) e njeh si oqean, por disa oqeanografë nuk e njohin si të tillë, por e njohin si Deti Arktik, pjesë e Oqeanit Atlantik.[2][3] Nga ana tjetër, Oqeani Arktik mund të shihet si pjesën më veriore të Oqeanit Botëror gjithë-përfshirës.
Pothuajse i rrethuar plotësisht nga Euroazia dhe Amerika Veriore, Oqeani Arktik është pjesërisht i mbuluar nga akulli i detit gjatë vitit[4] (dhe pothuajse tërësisht në dimër). Kripshmëria dhe temperatura e sipërfaqes së Oqeanit Arktik ndryshojnë sezonalisht, si shkrihet dhe ngrihet akulli;[5] kripshmëria e tij është më e ultë sesa kripshmëritë e katër oqeaneve të tjera, për shkak të avullimit të ulët, derdhjes së rëndë me ujë të freskët nga lumenjtë dhe përrenjtë, dhe lidhjeve dhe daljeve të kufizuara me ujrat oqeanike me kripshmëri të lartë. Tkurrja akullit gjatë verës është regjistruar në 50%.[1]
Ky oqean ne forme te nje rrethi te pa rregullt me siperfaqe rreth 14 milion km2 shtrihet ne polin verior te Tokes. Thellesia e tij rritet nga periferia ne drejtim te qendres ku arrin deri ne 5000 m. Uji i Oqeanit eshte i ngrire , mirpo skajet e tij gjate veres copetohen ne santa te cilat i levizin ererat dhe rrymat detare.Origjina e oqeaneve të Tokës mbetet ende e panjohur. Oqeanet besohet se janë formuar në periudhën Hadean dhe mund të ketë qenë shtysë për shfaqjen e jetës. Oqeanet jashtëtokësore poashtu mendohet se mund të përbëhen nga uji apo elemente të tjera dhe nga komponimet gjithaashtu. Të vetmet lajme të konfirmuara nga Organet e mëdha të qëndrueshme është se lëngjet jashtetokesore kanë sipërfaqe oqeanike me Titan, edhe pse ka prova për ekzistencën e oqeaneve diku tjetër në Sistemin Diellor. Herët në historin gjeologjike, Marsi dhe Venusi janë teorizuar si vende qe kan pasur oqeani te medha të ujit. Hipoteza e oqeanit në Mars sugjeron se gati një e treta e sipërfaqes së Marsit ishte e mbuluar dikur nga uji, dhe në anën tjetër një efekt serrë mendohet se ka arratisur larg oqeanin global të Venusit. Komponimet si kripëra dhe amoniakut i tretur në ujë ulë pikë e ngrirjes së oqeaneve, në mënyrë që uji mund të ekzistojë në sasi të mëdha në mjediset jashtetokesore si ujë me kripë ose i konvertuar në akull. Oqeanet pakonfirmuara janë spekuluar nën sipërfaqen e shumë planeteve xhuxh dhe satelitëve natyrorë, sidomos, oqeani i Europa (planet xhuxhë) besohet të ketë mbi dy herë volumin e ujit të Tokës. Planetet gjigante të gazit të sistemit diellor besohet gjithashtu të posedojnë shtresa të lëngshme atmosferike që presin ende për t'u konfirmuar. Oqeanet mund të ekzistojnë në eksoplanetë dhe exomoons, duke përfshirë oqeane sipërfaqësore të ujit të lëngët brenda një zonë subekumene të banueshme.
Shiko dhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b Michael Pidwirny (2006). "Introduction to the Oceans". www.physicalgeography.net. Arkivuar nga origjinali më 9 dhjetor 2006. Marrë më 2006-12-07.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Tomczak, Matthias; Godfrey, J. Stuart (2003). Regional Oceanography: an Introduction (bot. 2nd). Delhi: Daya Publishing House. ISBN 81-7035-306-8. Arkivuar nga origjinali më 30 qershor 2007. Marrë më 11 korrik 2016.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "'Arctic Ocean' - Encyclopædia Britannica". Marrë më 2012-07-02.
As an approximation, the Arctic Ocean may be regarded as an estuary of the Atlantic Ocean.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Since the beginning of the 21st century, sea ice covers only 1/3 to 1/2 the surface of the Arctic Ocean at the end of summer.
- ^ Some Thoughts on the Freezing and Melting of Sea Ice and Their Effects on the Ocean K. Aagaard and R. A. Woodgate, Polar Science Center, Applied Physics Laboratory University of Washington, January 2001. Retrieved 7 December 2006.