Përdoruesi:DiamCib.23/Kuzhina rome
Kuzhina rome është kuzhina e popullit etnik rom. Nuk ka një "kuzhinë rome" specifike: ndryshon dhe ndikohet nga vendet përkatëse ku ata kanë jetuar shpesh prej shekujsh. Prandaj, është ndikuar nga kuzhina evropiane edhe pse populli rom e ka origjinën nga nënkontinenti Indian.Gatimi i tyre përfshin gatimet indiane dhe aziatike, por është gjithashtu shumë e ngjashme me kuzhinën hungareze. Kulturat e shumta me të cilat romët kontaktuan pasqyrohen në gatimet e tyre. Disa nga këto kultura janë Evropa e Mesme, Gjermania, Britania e Madhe dhe Spanja. Kuzhina e popullit romë mysliman është gjithashtu e ndikuar nga kuzhina ballkanike dhe ajo turke, pra vende ku ka myslimanë
Vështrim i përgjithshëm
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Pjatat rome zakonisht përgatiten të nxehta dhe pikante dhe përdoren erëza, të tilla si paprika, hudhra dhe specat zile. Patatet janë gjithashtu një element kryesor në dietën e tyre.
Një ëmbëlsirë tradicionale rome është pirogo, e cila është e ngjashme me kugelin hebre. Receta përbëhet nga vezë, rrush të thatë, arra, ananas, sheqer, gjalpë, petë me vezë dhe gjizë. [1] Një tjetër pjatë tradicionale e gatuar nga romët është sarma, salmaja ose sodmay, e cila bëhet nga lakra e mbushur me mish dhe oriz. [2] Romët konsumojnë gatime të përbëra me speca të mbushura, veçanërisht në festa dhe raste të veçanta. Ata gatuajnë gjithashtu pufe (të bëra nga mielli i skuqur), xaritsa (bukë misri i skuqur), bogacha (bukë e pjekur) dhe xaimoko (një vakt i përbërë nga mish lepuri). Ata i shërbejnë ushqimet e tyre me kafa (kafe) dhe kao (çaj) me sheqer dhe qumësht ose fruta si luleshtrydhe, feta pjeshke, feta mollë ose limon. [3] [4] Romët besojnë se disa ushqime sjellin fat të mirë (baxt) si Rajputët. Romët amerikanë besojnë se speci i kuq, speci i zi, kripa, uthulla, hudhra, qepët dhe një kafshë e flijuar si qengji janë ushqime me fat. [5] Në Maribor, Slloveni, ekziston një restorant rom i quajtur "Romani Kafenava". [6]
Disa romë evropianë gatuajnë iriq të zier. Iriqi i pjekur aromatizohet me hudhër. [7] Pjata e iriqit quhet hotchi-witchi ose niglo, në gjuhën rome. Iriqi mbështillet me baltë dhe vendoset mbi gurë të bardhë të nxehtë. Kur të kryhet pjekja, hiqen gjembat e ngjitura në argjilë dhe ena e iriqit shërbehet e mbështjellë me gjethe. Edhe supa e iriqit gatuhet nga ky komunitet.
Kafshët e gjahut si lepujt, dhe shpendët si thëllëzat konsumohen nga romët. Zierja e lepurit bëhet me mish lepuri, të brendshme, proshutë dhe qepë. Konsumohen edhe kërmijtë . [8]
Supa e kërmillit dhe stomaku i derrit janë ushqime të shijshme rome. Buka është një pjesë thelbësore e çdo vakti. Ushqimi romë gatuhet jashtë në kazan mbi një flakë druri. [9] Kuzhina rome është gjithashtu, shpesh e domosdoshme, e lirë dhe e lehtë për t'u përgatitur dhe përdor përbërës të lëvizshëm. Kështu, mishi i viçit dhe derrit kanë përdorim të të rrallë, ndërsa mishi i pulës, i qengjit dhe mishi dhisë ose shpendët e egër dhe gjahu janë proteinat e preferuara nga romët. Patatet, specat, lakra dhe orizi janë shpesh ushqimet kryesore në kuzhinën rome.[10]
Romët konsumojnë mollë të pjekura, ëmbëlsira me bajame, iriq dhe troftë të pjekur në argjilë, kërmijtë në lëng mishi dhe ëmbëlsira me fiq si meze të lehtë. [11] Disa ushqime tradicionale konsiderohen detare (ritualisht të papastra) dhe për këtë arsye shmangen. Mishi i kalit është i ndaluar. Ndalohet edhe mishi i maces dhe i qenit. Mishi i bretkosës dhe mishi i gjarprit konsiderohen të pafat nga romët e krishterë dhe lidhen me Djallin. Mishi i palloit është i ndaluar. Romët e krishterë i lidhin pallonjtë me syrin e keq. [12] Romët e krishterë priren të mos hanë në restorante dhe të shmangin ushqimin e përgatitur nga jo-romët. [13]
- ^ Zanger, Mark (29 mars 2001). "The American Ethnic Cookbook for Students". ABC-CLIO. Marrë më 29 mars 2023 – nëpërmjet Google Books.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Vishnevsky, Victor (30 shtator 2011). "Memories of a Gypsy". Salo Press. Marrë më 29 mars 2023 – nëpërmjet Google Books.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Sutherland, Anne (1 korrik 1986). "Gypsies: The Hidden Americans". Waveland Press. Marrë më 29 mars 2023 – nëpërmjet Google Books.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Journal of the Gypsy Lore Society. fq. 56.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Food Cultures of the World Encyclopedia - Volume 2. fq. 175.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Sullivan, Meghan Collins (16 maj 2014). "Introducing Roma Cuisine, The Little-Known 'Soul Food' Of Europe". NPR.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Mary Ellen Snodgrass (2012). World Food: An Encyclopedia of History, Culture and Social Influence from Hunter Gatherers to the Age of Globalization. ISBN 9781317451600.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hancock, Ian F. (2002). We are the Romani People. fq. 81. ISBN 9781902806198.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Taste of Romani (Gypsy) Cuisine". Goodreads. Marrë më 29 mars 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ "Inside the Culinary Traditions of the Roma people". www.finedininglovers.com. Marrë më 29 mars 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Harry E. Wedeck (2015). Dictionary of Gypsy Life and Lore. ISBN 9781504022743.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Yaron Matras (2015). The Romani Gypsies. fq. 92.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Ethnic American Food Today: A Cultural Encyclopedia. fq. 250.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)